Persrechter Luc Hennart: 'Proces aanslagen had in Justitiepaleis moeten plaatsvinden'

De jury op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 gaat donderdagavond, na zeven maanden proces, in beraad. De verwachting is dat dat een maand in beslag zal nemen. De jury moet, via een lijst met 287 vragen, oordelen over de schuld van tien beklaagden. Een overzicht.

Oussama Atar

Lakenaar Oussama Atar staat bij verstek terecht als leider van de terreurcel. De 'emir in Syrië', de fameuze 'Abu Ahmed' uit de audioboodschappen van de laptop die gebruikt werd in de Max Roosstraat in Schaarbeek, zou omgekomen zijn bij een Amerikaanse droneaanval in 2017, maar zijn dood werd nooit formeel bevestigd. Het federaal parket en de burgerlijke partijen vragen hem schuldig te verklaren aan deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie, als leider, en aan moord en poging tot moord in een terroristische context. Voor het proces bestonden er veel vragen over de omstandigheden waarin Atar, na zijn overbrenging uit de gevangenis in Irak naar België in 2012, weer op vrije voeten kwam en zomaar weer kon vertrekken naar Syrië. Die vragen zijn gebleven.

Mohamed Abrini

Mohamed Abrini (38), de 'man met het hoedje', liet zijn karretje met explosieven achter in de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem. Abrini pleit schuldig aan terroristische moord en poging tot moord en deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie. De pleidooien van zijn verdediging leken al een voorafname op de pleidooien over de strafmaat. Zo betwist hij dat hij betrokken was bij de maken van de bommen.

Osama Krayem

De Zweedse Syriër Osama Krayem (30) vertrok samen met Khalid El Bakraoui met een rugzak vol explosieven naar de Brusselse metro op de ochtend van 22 maart 2016. Maar hij maakte rechtsomkeer aan de ingang en spoelde uiteindelijk zijn lading explosieven door het toilet van de studio in de Kazernenlaan in Etterbeek. Ook hij pleit schuldig over de hele lijn. Over Krayem hangt een mysterieuze waas: hij zei geen woord tijdens het proces en bleef de meeste tijd weg uit de beschuldigdenbox. Dat staat in schril contrast met zijn houding tijdens het onderzoek waarin hij wel goed meewerkte.

Salah Abdeslam

Salah Abdeslam (33), die tijdens het proces door een advocaat werd omschreven als "mediagezicht van terreurzaken", vraagt de vrijspraak voor terroristische moord en poging tot moord, maar betwist de deelname aan de activiteiten van een terreurgroep niet. Abdeslam zat op het moment van de aanslagen in de gevangenis, maar zijn verdediging voert aan dat hij ook eerder niet betrokken werd bij de terreurplannen van de groep, en dat hij in het appartement in de Driesstraat in Vorst een geschikt moment afwachtte om naar Syrië te vertrekken. Het federaal parket en de burgerlijke partijen vroegen hem schuldig te verklaren over de hele lijn. Zij argumenteren dat het appartement in de Driesstraat wel degelijk een "operationele cel" herbergde, zoals ook een jurylid zich liet ontglippen tijdens het proces, waarna hij gewraakt werd. Ze voeren ook aan dat hij, door zich te beroepen op zijn zwijgrecht na zijn arrestatie, zijn kompanen vrij spel gaf om hun plannen door te zetten.

Sofien Ayari

Tunesiër Sofien Ayari (29) werd samen met Abdeslam opgepakt na de schietpartij in Vorst. Hij gaf al tijdens zijn ondervraging toe dat hij deelnam aan de activiteiten van een terroristische organisatie - de advocaten van Abdeslam deden dat pas duidelijk in hun replieken - maar ook hij pleit onschuldig aan terroristische moord en poging tot moord. Hij houdt eveneens vol dat hij in werkelijkheid geen aanslagen wou plegen maar naar Syrië wou. Het federaal parket en de burgerlijke partijen vroegen hem over de hele lijn schuldig te verklaren. Een van de opmerkelijke momenten van het proces was toen Ayari tijdens zijn ondervraging ophartig uitlegde wat hem naar Europa had geleid. Hij zei dat hij in het Syrische Raqqa, waar hij zag hoe bombardementen van de internationale coalitie tegen IS burgerdoden eisten, een diepe haat ontwikkelde.

Ali El Haddad Asufi

Ali El Haddad Asufi (38), de jeugdvriend van Ibrahim El Bakraoui, die zich opblies in de luchthaven in Zaventem, gaat voor de volledige vrijspraak. Parket en burgerlijke partijen van hun kant vroegen de jury om hem te veroordelen voor terroristische moord en poging tot moord, en deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie. El Haddad onderhield contact met El Bakraoui toen die ondergedoken zat, lang voor en na de aanslagen in Parijs, en bood hem al die tijd hulp. Maar hij zegt dat hij door zijn vriend gemanipuleerd werd. Zijn verdediging betwist hardnekkig dat hij El Bakraoui aan wapens hielp.

Bilal El Makhoukhi

Bilal El Makhoukhi (34) gaf tijdens zijn ondervraging op het proces al toe dat hij betrokken was bij de aanslagen in de luchthaven en de metro, en deelnam aan de activiteiten van een terroristische organisatie. Maar zijn verdediging vroeg tijdens hun pleidooien een herkwalificatie naar oorlogsmisdaden voor de gewezen Syriëstrijder, die in de oorlog een been verloor. Voorzitster Laurence Massart liet hierover subsidiaire vragen opnemen in de vragenlijst waarover de assisenjury moet beraadslagen. Het federaal parket en de burgerlijke partijen betwisten dat het internationaal humanitair recht van toepassing is. El Makhoukhi gaf pas enkele maanden voor het proces toe dat hij degene was die de wapens van de terreurcel verborg, maar hij weigerde te zeggen waar. Ook tijdens het proces schiep El Makhoukhi geen klaarheid over de wapens, en zo blijven die een van de grote vraagtekens na het proces.

Hervé Bayingana Muhirwa

De Rwandees Hervé Bayingana Muhirwa (38), die Osama Krayem en Mohamed Abrini onderdak verschafte voor en na de aanslagen in de luchthaven en de metro, vroeg de jury om hem vrij te spreken voor moord en poging tot moord in een terroristische context, en voor deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie. Zijn verdediging, die aanvoert dat hij niet geradicaliseerd was en dus geen terrorist kon zijn, vroeg een herkwalificatie van de feiten naar het verbergen van misdadigers, waarop slechts straffen staan tot twee jaar. De voorzitster liet hiervoor een subsidiaire vraag opnemen in de vragenlijst waarover de assisenjury moet beraadslagen. Het federaal parket en de burgerlijke partijen gaan niet mee in die redenering en vroegen hem schuldig te verklaren over de hele lijn.

Smail Farisi

Smail Farisi (38), die zijn studio in de Kazernenlaan in Etterbeek onderverhuurde aan kamikaze van Zaventem Ibrahim El Bakraoui, staat net als de andere vorige beschuldigden op het proces terecht voor terroristische moord, poging tot moord en deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie. Maar in zijn requisitoir vroeg het federaal parket enkel zijn veroordeling voor deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie, waarin het parket gevolgd werd door de burgerlijke partijen. Zijn verdediging gaat voor de vrijspraak. Smail Farisi, die meermaals in dronken toestand een scène maakte op het proces, argumenteerde dat hij niet afwist van de radicalisering van El Bakraoui, een oude schoolvriend.

Ibrahim Farisi

Ibrahim Farisi (34) hielp zijn broer Smail bij het leegmaken van de studio in de Kazernenlaan in Etterbeek na de aanslagen. Maar ook na zeven maanden proces blijft het onduidelijk of hij toen al op de hoogte was dat er terroristen hadden verbleven. Het federaal parket en de burgerlijke partijen vroegen de jury daarom om hem vrij te spreken voor deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie. Hij moest zich niet verantwoorden voor terroristische moord en poging tot moord. Ook Ibrahim Farisi veroorzaakte enkele dronken incidenten tijdens zittingen. Zijn verdediging benadrukte op het proces hoezeer hij was afgegleden na zijn maandenlange opsluiting en gebukt ging onder het etiket van terrorisme.