Natuurvereniging luidt alarmbel over bouwprojecten op Mijlemeers in Anderlecht

In de commissie Leefmilieu van het Brussels parlement kwam woensdag de Mijlemeers aan bod, een bedreigd natuurgebied van 10 hectare naast het Erasmusziekenhuis. Citydev werkt aan een masterplan om de site te bebouwen, met onder meer een nieuwbouw voor Sciensano, maar natuurvereniging Vogelzang CBN verzet zich daartegen. “Er is al veel leegstand van kantoorgebouwen, de hittestress neemt toe en de biodiversiteit neemt af."

De Mijlemeers – of Meylemeersch in het Frans, volgens de oude Nederlandstalige spelling – maakt deel uit van de Vogelenzangvallei in Anderlecht. Het is een natuurcorridor aan de rand van het Brussels gewest van meer dan 10 hectare groot, gelegen tussen de Lenniksebaan, de Vogelenzangstraat, de terreinen van het Erasmusziekenhuis en de begraafplaats Vogelenzang.

Het ligt naast het beschermde landschap van de Vogelenzangvallei, een smalle strook natuur die tot achter het Erasmusziekenhuis loopt (zie kaartje hieronder).

De Mijlemeers is eigendom van gewestelijke ontwikkelingsmaatschappij Citydev en de ULB. Omdat het volgens het Gewestelijk Bestemmingsplan in een ondernemingsgebied ligt, mag er wettelijk gebouwd worden, hoewel het om een drassig gebied gaat – de term ‘meers’ betekent ook letterlijk laaggelegen, natte grond.

Studentenkoten en Sciensano

Citydev en de ULB willen nu werk maken van de bebouwing van de site. Een deel van het terrein is door Citydev in erfpacht gegeven aan de Regie der Gebouwen, die er een nieuw pand voor Sciensano wil bouwen. Citydev zelf zou er een nieuwbouw voor de Fondation Cremer oprichten. De ULB plant er studentenkoten. Citydev en de Mission Locale van Sint-Gillis, zei minister Maron woensdag in de commissie Leefmilieu, bespreken momenteel of zij een opleiding tot biotuinder voor werkzoekenden kunnen plannen in en rond de voormalige boerderij Mijlemeers.

Natuurvereniging Vogelzang CBN, die in 1995 werd opgericht om de Vogelenzangvallei te beschermen, is volledig gekant tegen de bebouwing van de Mijlemeers. Een recente petitie leverde tot nu toe 750 handtekeningen op.

“De Mijlemeers vormt een groene schakel tussen de valleien van Vogelzang en Neerpede. Veel mensen die hier komen wandelen merken niets van het onderscheid op papier, en weten niet dat dit stuk niet beschermd is”, legt bestuurster Bernadette Stallaert uit.

“In de nieuwe versie van de Brusselse Biologische Waarderingskaart (BWK) krijgt het gebied een hoge score. Vanaf de Lenniksebaan is er eerst een groot bloemenrijk grasland te zien, meer naar de Vogelenzangstraat gaat het voornamelijk om oude fruitboomgaarden.”

Een typisch Pajots landschap van boerkozen, noemt Stallaert het, met kleine boeren die hier tot in de jaren zeventig groenten en fruit kweekten voor de stadsbewoners. “De Mijlemeershoeve op het terrein was zelfs tot in de jaren negentig bewoond. Sind het overlijden van de bewoners is ze volledig in verval geraakt.”

Maar de natuur heeft daarvan kunnen profiteren. “Het grasland herbergt zeldzame planten en insecten en is een jachtgebied voor vogels zoals buizerds, torenvalken en bosuilen. Er komen wel zeven verschillende soorten vleermuizen voor op de site. In het bosgedeelte woont een kolonie roeken en in de oude fruitboomgaarden broedde heel recent nog een steenuil, de laatste van zijn soort in het gewest."

"Helaas heeft Citydev vorig jaar rond deze tijd zonder vergunning een aantal oude bomen op de site omgehakt, onder andere de boom waar die uil in huisde. Er zijn nestkastjes gehangen, maar het is nog afwachten of hij terug zal komen.”

Om alle verschillende bouwprojecten op elkaar te doen aansluiten, werkt Citydev eerst een masterplan voor de site uit. Daarna gaan alle actoren hun eigen concrete project ontwikkelen, met het masterplan als uitgangspunt. Dat was oorspronkelijk gepland voor september, maar is er nog niet.

“Elke extra hectare beton zal het leefgebied van de aanwezige soorten verkleinen en zo de biodiversiteit in de vallei onder druk zetten. Bovendien gaat de betonnering van nog meer open ruimte de zomerse hittestress in de stad verergeren”, zegt Stallaert. “Gelegen in het zuidwesten van Brussel speelt de Mijlemeers, gezien de dominante windrichting, een belangrijke rol in de afkoeling van de stad in de zomer.”

“Daarbovenop is het ook niet nodig: er staan zeer veel kantoorgebouwen leeg. Uit een studie van Perspective.brussels blijkt dat in Zuid-West-Brussel, waar Anderlecht in ligt, zelfs ruim 14 procent van de kantoren leeg te staan. Meer nog, er staan zelfs gebouwen te koop en te huur in het bedrijventerrein aan de overkant van de Lenniksebaan, vlak bij de Mijlemeers.”

“’De stad van morgen bouwen we vandaag’, is de slogan van Citydev, maar het is maar de vraag of de stadsbewoners later zo blij zullen zijn met dit project. Er staat momenteel geen economische waarde tegenover het beschermen van waardevolle natuur die je in eigendom hebt, terwijl dat soort gebieden in de toekomst zeer veel waard zullen zijn.”

Overstromingsgevaar

Vogelzang CBN ziet nog een vierde argument: het toenemende overstromingsgevaar voor de omliggende straten dat het gevolg zou zijn van immobiliënprojecten in de Mijlemeers. “Het is een vochtige vallei, overstromingsgevoelig gebied. Nu al hebben de bewoners van enkele historische huisjes op de kruising van het deel van de Vogelenzangstraat dat naar Vlaanderen leidt geregeld te maken met ondergelopen kelders, sinds in de afgelopen decennia de Ketelwijk tussen de Vogelenzangstraat en de Neerpedevallei is opgetrokken.”

“De vraag is of deze bouwplannen nog passen in een beleid dat de grote uitdagingen voor de toekomst moet aanpakken. Vandaag is de strijd tegen de klimaatverandering en de dalende biodiversiteit urgenter dan ooit en staan ze hoger op de politieke agenda dan zes jaar geleden.”

Er is nog niet nagedacht of gesproken over een uitbreiding van het natuurgebied in de Vogelenzangvallei of het aanpassen van het Gewestelijk Bestemmingsplan, zei bevoegd minister Alain Maron (Ecolo) woensdag in de commissie Leefmilieu in antwoord op een vraag over de Mijlemeers van Anderlechts parlementslid Gaëtan Van Goidsenhoven (MR). “Dat zou ook alleen kunnen na een uitgebreide studie van de biodiversiteit ter plekke, maar men moet ook rekening houden met een veelheid van vraagstukken, typisch aan de stad.”