Nieuwe studie: 'Lichtvervuiling wellicht gelinkt aan wereldwijde insectensterfte'

In een nieuwe studie gepubliceerd in Journal of Applied Ecology bestuderen VUB-professor Thomas Merckx en zijn collega’s de impact van stedelijke lichtvervuiling op nachtvlinders. “Dit kan waarschijnlijk een deel van de wereldwijde insectensterfte verklaren.”

Een tijdje terug deden de onderzoekers een opmerkelijke vaststelling bij klaverspanners: die in de stad vliegen langer rond dan hun tegenhangers op het platteland. Door het hitteeiland-effect is er een langer groei- en bloeiseizoen, en daar hebben de nachtvlinders zich genetisch aan aangepast. Maar tegen lichtvervuiling - een ander stedelijk fenomeen - blijkt deze overdag actieve nachtvlinder niet opgewassen.

“(Nacht)vlinders zijn frêle beestjes. Om de winter te overleven, gaan vele soorten in diapauze, een soort van winterslaap”, zegt Merckx. Wanneer ze dat precies doen, wordt bepaald op basis van de daglengte. Maar in steden als Brussel is het nooit echt donker, wat beestjes in de war brengt. “‘s Nachts hangt er een soort gloed over de stad: skyglow. Een type lichtvervuiling dat zich tot honderden kilometers buiten de stad kan laten gelden.”

De onderzoekers zagen hoe zelfs een heel laag niveau van lichtvervuiling de diapauze van klaverspanners compleet ontregelt. “Na een goeie week in het popstadium besloten individuen die ’s nachts met skyglow opgroeiden om al te ontluiken als adult. De beestjes waarbij het ‘s nachts gewoon donker was, gingen wél in diapauze.”

Die ontregeling is volgens Merckx een groot en onderschat probleem. Niet alleen voor klaverspanners, maar voor veel insectensoorten. “Hoe later op het jaar een vlinder uitvliegt, hoe minder tijd er overblijft om zich voort te planten, en voor het nageslacht om tijdig in diapauze te gaan. Aangezien skyglow intussen een kwart van de wereldoppervlakte beslaat, is het aan steden als Brussel om slimme maatregelen te nemen om die lichtvervuiling in te dijken.”