VUB-onderzoeker: 'Brusselaars al vijftig jaar betrokken bij schone lucht'

De betrokkenheid van de Brusselaars bij het thema luchtvervuiling is niet nieuw. Dat zegt VUB-onderzoeker Nicola da Schio, die een studie maakte van 50 jaar burgeracties rond schonere lucht. Zijn conclusie: echte verandering komt nooit van wetenschap alleen.

De acties van Filter Café Filtré aan de schoolpoort, het nieuwe burgeronderzoek CurieuzenAir. Het thema luchtvervuiling lijkt de laatste jaren meer en meer in de aandacht te komen. Maar volgens een nieuwe studie van de VUB zijn Brusselse burgers al veel langer begaan met propere lucht. De onderzoekers analyseerden daarvoor verschillende krantenartikelen en documenten uit het archief van Inter-Environnement Bruxelles (IEB), en dat over een periode van vijftig jaar.

“Wat we vandaag zien met bijvoorbeeld CurieuzenAir is de volgende stap in een lang traject, waarbij burgers en bewegingen zich een onderwerp toe-eigenen dat voor hen belangrijk is, en proberen de agenda voor een leefbaarder Brussel door te drukken,” zegt onderzoeker Nicola da Schio van het VUB Cosmopolis Centre for Urban Research, die er zijn doctoraat over schreef.

Zo was er eind jaren 80 al een grote burgeractie in Ukkel, tegen de uitbreiding van de Illochroma-fabriek. De bewoners van de Horzelwijk ijverden toen voor minder lawaai en minder stank in hun woonwijk. Begin jaren 90 was er een grote mobilisatie van burgers tegen de verbrandingsoven van Neder-over-Heembeek, die ook versterking kreeg van Greenpeace. En in de zomer van het jaar 2000 spanden stadsbewegingen BRAL en IEB een rechtszaak aan tegen de Brusselse en federale overheid omwille van ozonpieken in Brussel. Ze hebben die rechtszaak toen verloren.

"De actie in Ukkel was nog heel lokaal, maar vandaag is luchtvervuiling niet langer een Nimby-probleem," zegt da Schio. Nimby staat voor 'not in my backyard'. "We zien dat bij thema's rond afval, maar ook rond verkeer. Die zijn niet meer vast te pinnen op één buurt."

Volgens da Schio is het bij elk van die vroegere acties belangrijk geweest om wetenschappelijke kennis te combineren met burgeractie. "Kennis is belangrijk om het bewustzijn te verhogen en om burgers te mobiliseren rond correcte thema's. Het is belangrijk om luchtvervuiling te blijven meten. Toch kwam de echte verandering vaker van burgers die op straat kwamen, niet enkel door de wetenschap."