Uitstel LEZ kan Brussel tientallen miljoenen euro’s kosten

Als Brussel de verstrenging van de lage-emissiezone met twee jaar uitstelt, is dat niet enkel slecht voor de luchtkwaliteit. Het Gewest riskeert dan ook een gepeperde Europese boete van 19 miljoen euro. Dat blijkt uit een nota van de Brusselse administratie die BRUZZ inkeek.

De Commissie Leefmilieu van het Brussels parlement buigt zich vandaag over verschillende voorstellen om de geplande verstrenging van de lage-emissiezone (LEZ) uit te stellen. Het voorstel dat het meeste kans maakt, is dat van MR, Les Engagés, PS en Open VLD en stelt voor om de volgende verstrenging pas in 2027 door te voeren, twee jaar later dan het huidige tijdsschema. Ook Team Fouad Ahidar, PTB-PVDA en Vooruit.brussels komen met een eigen voorstel.

De plannen om het uitstel in het parlement te behandelen zorgden de voorbije weken al voor flink wat politieke commotie, omdat het normaal de regering is die een dergelijk initiatief neemt. Met name Groen, dat toen nog een regering probeerde te vormen aan Nederlandstalige zijde, tilde zwaar aan het initiatief van uitstel, dat niet werd besproken tijdens de regeringsonderhandelingen.

Volledig uitstel

Een nota van Leefmilieu Brussel die BRUZZ kon inkijken, toont nu dat de gevolgen niet enkel politiek zijn. De gewestadministratie becijferde wat uitstel met twee jaar precies zou betekenen voor de doelstellingen van het Gewest op het vlak van broeikasgassen en de uitstoot van stikstofdioxide. Het document werd opgemaakt op vraag van Brussels minister van Leefmilieu (in lopende zaken) Alain Maron (Ecolo).

De nota gaat ervan uit dat het uitstel dat nu op tafel ligt ook er ook zal toe leiden dat de volgende verstrengingsdata niet zullen gehaald worden. De tekst van MR, Les Engagés, PS en Open VLD stelt enkel een uitstel voor van de komende verstrenging op 1 januari 2025 en zegt dat het Gewest de volgende verstrengingsdata wél handhaaft. Maar dat zou dan betekenen dat zowel begin 2027 als begin 2028 een verstrenging zou van kracht worden. Het is maar de vraag of dat scenario politiek haalbaar is.

Gepeperde boete

De berekening concludeert dat het Gewest 188,1 kiloton CO₂ meer zou uitstoten tegen 2030 dan mocht de huidige LEZ-timing behouden worden. Voor een goed begrip: de lage-emissiezone mag dan in de eerste plaats een initiatief voor een betere luchtkwaliteit zijn, de maatregel doet de CO₂-uitstoot ook dalen, bijvoorbeeld omdat meer mensen hun auto van de hand doen, voor een elektrisch model kiezen of niet meer met de wagen naar Brussel komen.

De mindere daling van de CO₂-uitstoot zou meteen betekenen dat Brussel zijn doelstelling om de uitstoot van broeikasgassen met 47 procent te verminderen tegen 2030 niet zal halen. De daling zou in de plaats slechts 43 procent bedragen en daardoor niet meer beantwoorden aan de eisen van de Europese Commissie. Meteen dreigt ook een gepeperd prijskaartje. “Volgens de modaliteiten van de burden sharing 2030, zou een dergelijke overschrijding het Gewest een boete van 19 miljoen euro kunnen kosten (…)”, luidt het in de nota.

Gebouwen geen alternatief

De CO₂-uitstoot is uiteraard niet enkel afkomstig van het autoverkeer, maar bijvoorbeeld ook van de verwarming van gebouwen. In theorie kan de uitstootvermindering dus ook gerealiseerd worden via een ambitieuzere doelstelling op andere vlakken dan het autoverkeer. De nota wijst er echter op dat de doelstellingen inzake gebouwen vandaag al bijzonder scherp zijn, waardoor een verschuiving van verkeer naar gebouwen weinig realistisch lijkt.

Verkiezingswinnaar MR pleit er bovendien voor om de renovatiepremies in de toekomst af te schaffen (en te vervangen door renteloze leningen), waardoor het renovatie- en isolatietempo in het gewest nog eens dreigt te vertragen en strengere doelstellingen voor gebouwen nog minder realistisch worden.

Ook wat het schadelijke N02 betreft, zijn de cijfers sprekend. Een uitstel met twee jaar zal ervoor zorgen dat tegen 2030 te veel stikstofdioxide zal uitgestoten worden op 135 bijkomende kilometer stratennet. Dat is goed voor 8 procent van alle Brusselse straten waar de EU-norm van 20 µg/m³ wordt overschreden.

“Het is bewezen dat de LEZ hét belangrijkste instrument is om tegen NO₂-vervuiling in de stad te strijden,” reageert Pierre Dornier van de vzw Les Chercheurs d’Air. “Dit bewijst nog eens wat voor een slecht idee het uitstel van de LEZ wel is. Je kan niet zomaar spelen met de gezondheid van de Brusselaars.”

Verschillende partijen die voor een uitstel pleiten, halen daarvoor sociale argumenten aan. Niet iedereen kan het zich immers permitteren om een modernere auto aan te schaffen. “Maar je kan de LEZ perfect behouden en de mensen die echt een auto nodig hebben en die niet betalen financieel ondersteunen”, vindt Dornier. “In werkelijkheid is dat trouwens een erg kleine groep.”

Aanvulling: de nota van de administratie gaat uit van een volledig uitstel met twee jaar, terwijl het huidige voorstel van MR, Les Engagés, PS en Open VLD enkel de volgende verstrengingsdatum met twee jaar uitstelt. In de update van het artikel is daarover een paragraaf toegevoegd.