Waarom het altijd warmer is in Brussel dan op het platteland

Komend weekend worden temperaturen tot 30 graden verwacht in Brussel. Dat is warm, vooral in het centrum van de stad, waar het kwik makkelijk nog enkele graden stijgt. Waarom is het in de stad warmer? En wat kan soelaas bieden?

1. Wat kunnen we verwachten?

De temperaturen gaan in stijgende lijn. Volgens het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) van België zullen de maxima in het binnenland zaterdag tussen 30 en 35 graden schommelen. Lokaal kan het nog warmer worden. Toch kunnen we niet van een hittegolf spreken, vertelt Rozemien De Troch, klimatologe bij het KMI. Het KMI spreekt pas van een hittegolf wanneer de maxima in Ukkel voor minstens vijf opeenvolgende dagen 25 graden is. Daarvan moet het drie dagen ten minste 30 graden zijn. Dat zal volgens de huidige verwachtingen niet het geval zijn.

2. Waarom voelt het in de stad altijd warmer aan?

Grote steden ondervinden over het algemeen last van het zogenaamde ‘stedelijke warmte-eilandeffect'. Dat is een fenomeen waardoor de gemiddelde temperatuur in steden hoger ligt dan in het omliggende platteland. Een studie uit 2020 van Leefmilieu Brussel toont aan dat het centrum van Brussel maar liefst drie graden warmer kan zijn in vergelijking met omliggende landelijke of beboste zones.

“De combinatie van warmte en de afwezigheid van wolken, zoals nu het geval is, leiden tot dat stedelijke hitte-eilandeffect. Daarnaast absorberen bouwmaterialen, zoals beton, zonnewarmte. De gebouwen in een stad nemen overdag al die warmte op en raken ze ‘s avonds niet meer kwijt. Daardoor blijft het ‘s nachts warm en merken we het grote temperatuurverschil vooral op dat moment”, vertelt De Troch. Dat temperatuurverschil kan tot tien graden oplopen volgens Leefmilieu Brussel, wat De Troch bevestigt.

3. Wat kan verkoeling bieden in de stad?

“Het is voor steden van groot belang na te denken over de inrichting van de stad. Zo zijn bomen in de stad belangrijk voor hittestress”, volgens De Troch. Hittestress is een aandoening die veroorzaakt wordt door de hitte en zich kan uiten in lichamelijke klachten als je die warmte niet kwijtraakt. De temperatuur die je als mens ervaart is hoger voor stadsinwoners, die dus automatisch meer risico lopen op hittestress.

Steden moeten vooral bij de herinrichting rekening houden met ingrepen om hittestress te verminderen. “Neem nu de voetgangerszone, daar staat slechts hier en daar een boom”, zegt De Troch. Volgens een studie van Leefmilieu Brussel zijn zo’n lokale ingrepen niet voldoende. Deze ‘groene elementen’ zouden idealiter op grote schaal en in combinatie met ‘blauwe elementen’ (zoals vijvers, fonteinen en waterlopen) in de stad geïmplementeerd worden. Enkel op deze manier zullen ze een positief effect hebben op de levenskwaliteit en de aantrekkelijkheid van de stad.

De Troch onderzocht zelf het effect van meer groen en wit in de stad. Door daken, straten en gebouwen wit te schilderen, wordt de warmte-energie weerkaatst, wat de hitte in de stad ten goede komt. Toch lijkt het effect hiervan relatief. Volgens het onderzoek zal de temperatuur in Brussel tegen het einde van de eeuw 4 graden hoger liggen. Maar, met het huidige emissiescenario zal het effect van meer groen en wit in de stad teniet worden gedaan.

4. Wat brengt de toekomst?

Kort gesteld: meer hittegolven. Zo werden tussen 1910 en 1920 nog maar vier hittegolven waargenomen in Ukkel en telde de periode 2010-2020 er tien. “Onderzoek van het KMI toont aan dat zowel de intensiteit als het aantal hittegolven significant zullen toenemen in Brussel. Concreet voorspellen de modellen dat het aantal hittegolven in het centrum van Brussel zal verdrievoudigen, de intensiteit zal verdubbelen en dat de duur van de hittegolven met 50% zal toenemen”, aldus De Troch.