Warme dagen verstikken de Brusselse vis

Je kan er niet naast kijken en de geur begint sommigen te storen: op het kanaal drijven duizenden dode vissen. Ook de vissen in de vijvers van het Bemptpark en het Josaphatpark legden het loodje. Leefmilieu Brussel spreekt over een zuurstoftekort door de warme, droge dagen. Maar ook de riolering speelt een rol.

Sinds vrijdag liggen ze massaal te drijven: de dode vissen in het kanaal, ter hoogte van Sainctelette, tot aan de sluizen van Anderlecht. “Het stinkt al redelijk hard,” meldt een lezer. Leefmilieu Brussel sprak eerst over een honderdtal, maar nu al over duizenden dode vissen. Het zijn vooral baarzen en karperachtigen zoals brasems. Een pleziervisser meldt onze redactie ook een dode waterschildpad en eenden. Op definitieve sterftecijfers is het nog wachten. “De analyses zijn nog bezig,” klinkt het bij de administratie.

Het is niet de eerste keer dat het kanaal op een dierenkerkhof lijkt. Vorig jaar gebeurde hetzelfde in gelijkaardige weersomstandigheden. Warme dagen met weinig regen, gevolgd door hevig onweer: het is het recept voor weinig zuurstof in het kanaal, zeker in smallere stroken en daar waar de stenen kades de warmte langer vasthouden.

“Als het warm is, daalt de hoeveelheid zuurstof in het water. Als het lang niet regent, ververst het water zich ook trager,” zegt Sylvain Godefroid van de Haven van Brussel. En als het dan nog een keer begint te onweren, zoals afgelopen donderdag, kan overtollig rioolwater door overstort in het kanaal terechtkomen. “Dat rioolwater brengt organisch afval met zich mee. En zo’n afval afbreken, vraagt nog meer zuurstof,” zegt bioloog en waterexpert Renaud Bocquet van Leefmilieu Brussel.

Riolering

De hoge vissensterfte komt niet lang na flinke kritiek van Brusselse milieuorganisaties. Begin maart eisten 23 organisaties, waaronder de vzw Canal It Up, een verbod op rioolwaterlozingen in het kanaal. Ze vroegen meer en betere stormbekkens om hevige regen op te vangen. Bevoegd milieuminister Alain Maron (Ecolo) moest vorige week in het parlement toegeven dat de 37 bestaande stormbekkens in het gewest amper worden gebruikt. Zo belandt er nog altijd 10 miljoen kubieke meter rioolwater per jaar in de Brusselse waterlopen. Watermaatschappij Vivaqua benadrukt dat haar stormbekkens vorige week wel degelijk hebben gewerkt.

Toch spreekt Leefmilieu Brussel in dit geval over een echt samenspel van de warmte en droogte, en pas bijkomend van de rioolwaterlozing. Een Mechelse pleziervisser meldde onze redactie inderdaad al twee weken geleden, voor het felle onweer, heel wat dode vissen. “In de buurt van Sainctelette maken snoekbaarzen hun nest, maar dit jaar heb ik er geen enkele paarplaats gezien,” zegt de visser.

Ook blijft de vissensterfte niet beperkt tot het kanaal. In verschillende Brusselse vijvers, zoals in het Bemptpark in Vorst, het Maloupark in Sint-Lambrechts-Woluwe en het Schaarbeekse Josaphatpark zijn evengoed dode vissen te betreuren. “Ook daar zijn we nu de zuurstof aan het opmeten,” zegt bioloog Renaud Bocquet. In het kanaal bleek alvast dat het zuurstofgehalte tot onleefbare waarden was gezakt. “Geen goed moment, nu de vissen aan het paren zijn,” zegt Bocquet.

Opruim

Ondertussen liggen de vissen dus wel nog te drijven – en stinken – op het kanaal. De Haven van Brussel ruimde sinds vrijdag al vier kubieke meter vis. “Maar zolang er nog vissen leven, kunnen we moeilijk triëren. We laten hen eerst verder zwemmen naar water met meer zuurstof vooraleer we opruimen,” zegt Godefroid. Leefmilieu Brussel belooft dat alle dode vis tegen dinsdag weg zal zijn.

Blijft de vraag hoe Brussel dit in de toekomst wil aanpakken. De zomer brengt nog meer warme en droge dagen, en de klimaatopwarming versterkt dat nog. “Op een crisismoment als dit kunnen we niet veel doen,” zegt Bocquet. Het kanaal is 14 kilometer lang, en dat maakt snelle oplossingen moeilijk. “We zouden zuurstof kunnen toevoegen met kleine molentjes, maar die werken alleen heel lokaal. Om de vis te verplaatsen, zou je al de hele lengte moeten afvissen. En water verversen is ook moeilijk bij grote droogte.”

Bocquet denkt meer aan preventie. “We moeten het kanaal zo proper mogelijk houden: voeder geen eenden met brood, gooi geen pakken friet in het water. Want alles wat organisch is, moet worden verteerd,” zegt de bioloog. Nieuwe, groene eilandvlotten in het kanaal bieden de vissen alvast beschutting en het water verkoeling. Brussels milieuminister Maron noemt de vissensterfte “niet uitsluitend Brussels," maar zegt dat het fenomeen “de noodzaak om een weerbaar stadsbeleid voort te zetten, rekening houdend met hevige regen,” bevestigt.