Warme nazomer doet de bomen sneller verkleuren

Temperaturen tot boven de 30 graden in september zijn uitzonderlijk, maar de Brusselse luchtkwaliteit ondervindt er nog niet te veel last van. De beuken van het Zoniënwoud daarentegen, die zijn wel aan het puffen.

“De luchtkwaliteit in Brussel valt ondanks het warme weer wel mee”, zegt Frans Fierens van de Intergewestelijke Cel voor Leefmilieu (Ircel). “Maandag lagen de ozonconcentraties hoger dan normaal, maar nog onder de Europese informatiedrempel. Ook vandaag verwachten we geen overschrijding van die drempel. En de fijnstofconcentraties lagen zoals normaal.”

Dat de ozonwaarden niet meteen de hoogte inschieten, komt omdat ze niet enkel door de warmte bepaald worden. “Het is heel warm, maar de zon staat al wat lager waardoor het UV-licht wat minder intens is”, zegt Fierens. “UV is naast warmte en luchtvervuiling ook nodig om ozon te vormen in de atmosfeer.”

Herfstkleuren

De temperaturen mogen dan wel zomers zijn, de bladeren van de bomen kleuren hier en daar al herfstig geel of oranje. Volgens Stéphane Vanwijnsberghe, verantwoordelijke van het Zoniënwoud bij Leefmilieu Brussel, hebben de bomen in het woud inderdaad last van vroegere verkleuring dan gewoonlijk. “We stellen vast dat de bomen hun bladeren vroeger verliezen dan andere jaren omdat er minder water in de bodem zit”, zegt hij. Dat komt niet zozeer door de warmte van deze septemberweek, maar wel door eerdere periodes van droogte en hitte in de lente en zomer. “De bomen passen zich aan de droogte aan door hun bladeren sneller af te stoten”, aldus Vanwijnsberghe. Bladeren verdampen water en kosten dus energie.

Bij het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) schat bosecoloog Kris Vandekerchhove dat de bomen een zestal weken vroeger dan normaal hun bladeren verliezen. “Normaal begint het bladverlies bij beuken eind oktober of begin november, maar nu ga je beuken zien die op dit moment al bijna geen bladeren meer hebben”, zegt hij.

Vandekerckhove geeft wel een belangrijke nuance mee. “Het zijn vooral bomen in een open veld, aan de bosrand of op een open plek die last hebben van die droogtestress, want zij staan in de volle zon of droge wind”, zegt hij. “Je zou dus kunnen zeggen dat van alle beuken in Vlaanderen, die in het Zoniënwoud er nog het best aan toe zijn.” In het woud staan de bomen immers dicht bijeen gepakt en beschermen ze elkaar als een soort microklimaat. In de Brusselse stadsparken gaan ze het sneller moeilijk krijgen.

De droge bosgrond heeft wel andere gevolgen voor het Zoniënwoud. Zo zijn er dit jaar nog weinig paddenstoelen te zien, terwijl die normaal vanaf september groeien. “Paddenstoelen hebben echt vocht nodig, net als de kevers in de bosrand”, aldus Vandekerckhove.

De bomen, paddenstoelen en kevertjes zullen één jaar droogte wel overleven. “Maar zo’n late periode van warmte is alleszins niet gunstig voor het bos”, zegt de bosecoloog. “Als dat vaker voorkomt, kunnen de bomen afsterven, net als de zwamvlok in de bodem. Dan krijg je pas echt grote problemen, want de zwammen geven vocht en voedingsstoffen door aan de bomen. Hopelijk komt er snel wat meer regen en verkoeling.”