1030/0 werkt aan mobiliteitsplan voor Schaarbeek: 'Nieuwe vorm van burgeractie'

Sympathisanten van burgercollectief 1030/0, dat in Schaarbeek ijvert voor nul verkeersdoden, werken zelf aan een mobiliteitsplan. Met een campagne wil de groep deze zomer zo veel mogelijk Schaarbekenaars er warm voor maken. “Het bestuur toont nog altijd te weinig durf. De heraanleg van de Demolderlaan is opnieuw een gemiste kans: ruim honderd bomen omgehakt, en toch staat er geen dubbel fietspad gepland."

In haar bestuursakkoord beloofde het nieuwe Schaarbeekse gemeentebestuur eind 2018 om een nieuw mobiliteitsplan op te stellen, zonder in details te treden. Burgergroepering 1030/0 werkt nu samen met Imagine Colignon zelf aan een concreet plan, om de druk op de politiek hoog te houden.

“We zijn begonnen met vast te stellen hoe de gemeente georganiseerd is”, vertelt Manuel Claeys Bouuaert, een cartograaf die een jaar geleden naar Schaarbeek verhuisde vanuit Gent en mee de plannen uittekent. “Schaarbeek heeft geen historische stadskern zoals Gent of Brussel-Stad. Er is geen duidelijk centrum met een duidelijke ring rond, dat maakt het iets moeilijker. Er zijn veel kleinere ‘dorpskernen’ waar mensen naar de bakker gaan of kinderen afzetten aan school. We hebben gebruikelijke routes naar die plekken geconfronteerd met hoe het verkeer nu in mekaar zit, om tot een reeks plannen te komen van hoe het aangenamer en veiliger kan worden om je in Schaarbeek te verplaatsen.”

“Ook stukken van buurgemeenten Sint-Joost, Evere en Brussel hebben we opgenomen”, zegt Pieter Fannes, spreekbuis van het collectief aan BRUZZ. “Mobiliteit stopt niet aan gemeentegrenzen, dus hebben we zo veel mogelijk voor natuurlijke afbakeningen gekozen.” En zo loopt het plan door tot pakweg de Havenlaan aan de overzijde van het kanaal, of de Houtweg in Evere.

Wie werkt mee aan dit plan?
Fannes: “De helft van de mensen in de groep zijn hier professioneel mee bezig: stedenbouwkundigen, architecten, cartografen. De andere helft is geïnteresseerd, maar niet professioneel betrokken. Mensen die voorbeelden kennen van steden in binnen- en buitenland waar mobiliteit al volledig anders georganiseerd is, kunnen hun voorstellen zo meteen aftoetsen bij anderen die Schaarbeek heel goed kennen.”

“In Antwerpen heb je Straten-Generaal, Ademloos en Ringland. Die burgergroepen hebben de gewoonte om zelf studies uit te voeren en met concrete alternatieven naar buiten te komen. In Brussel is dat redelijk nieuw. Ik hoop dat het gemeentebestuur inziet wat een ongelooflijke luxepositie dit is: er zitten mensen in de groep die je anders zwaar zou moeten betalen om dit werk te doen."

Claeys Bouuaert: “Het hoofdidee wat het autoverkeer betreft is dat elke straat bereikbaar blijft vanop de grote assen die Schaarbeek omzomen, maar dat we zo veel mogelijk doorgaand verkeer willen mijden. Dat combineren we met de opwaardering van een aantal centrumzones, zoals het gebied rond de Hallen van Schaarbeek. We bekijken of het mogelijk is om Schaarbeek onder te verdelen in een aantal wijken die in verbinding staan met de grote assen, maar niet noodzakelijk met elkaar.”

Fannes: “De fiets geven we steeds de kortste weg. De Koningsstraat bijvoorbeeld is nu echt een hel voor fietsers, maar wel de kortste weg naar het centrum, en dus wordt die fiets- en wandelweg in onze plannen."

Waarom kunnen jullie het plan nog niet volledig uit de doeken doen?
Fannes: “Omdat we nog overleggen met andere bewoners, om hun insteek mee te nemen. Dat neemt veel tijd in beslag. Recent hadden we bijvoorbeeld een vergadering met handelaars, specifiek over bevoorrading en logistiek. Omdat we gemerkt hadden dat niemand in de groep daar eerstelijnservaring mee had.”

“Basis van het plan wordt in elk geval het STOP-principe, waarin de auto op de laatste plaats komt en de minst logische keuze zal worden.”

"In september stellen we Imagine 1030 voor op een grote bijeenkomst, waar we ook wijkambassadeurs hopen te werven. Die kunnen in hun buurt als woordvoerder fungeren voor het plan, iets wat in andere steden goed gewerkt heeft om het draagvlak te verbreden."

Hoe ga je dat concreet maken?
Fannes: “Sommige drukke verkeersassen zijn echt niet functioneel. Zoals de Haachtsesteenweg, waar je in de spits met om het even welk vervoersmiddel vaststaat. Tijdens de piekuren ’s ochtends doet tram 92 er tussen het station van Schaarbeek en de Kruidtuin officieel bijvoorbeeld 20 minuten langer over dan buiten de spits. We willen de auto niet verbannen op de Haachtsesteenweg, maar wel ervoor zorgen dat het eerder een straat voor bestemmingsverkeer wordt.

“Er wordt nu bijvoorbeeld gepraat over overstapparkings aan Reyers, maar dan moet er ook eerst iets gebeuren aan de doorstroming van het openbaar vervoer. Als tram 7 en 25 mee in de file staan, dan is dat eigenlijk geen valabel alternatief voor automobilisten. Daar moeten we heel duidelijke keuzes durven in maken."

Minder auto’s, is dat een boodschap waar de gemiddelde Schaarbekenaar zit op te wachten?
Fannes: “We hebben een heel duidelijke visie van waar we naartoe willen. Tegelijk hebben we ook een plan om in de komende maanden een campagne te lanceren om onze visie bekender te maken. Ons richtpunt is een grote vergadering in september. De hele zomer lang willen we met een bakfiets rondtoeren om het plan bekend te maken, om Schaarbekenaren mee te krijgen, om hun duidelijk te maken wat de voordelen zijn."

Claeys Bouuaert: “In Gent heb ik de geesten wel zien veranderen rond het mobiliteitsplan. Eerst waren er klachten van buurtbewoners, tot ze zelf zagen hoe hun wijk veel rustiger werd.”

Fannes: “Elke keer als je een knorrige mail krijgt, is dat een kans om in contact te treden. Die mensen blijven meestal wel kritisch, maar dat is niet erg (lacht). Het grootste probleem is niet tegenstand, het grootste probleem is niet in contact staan met de mopperaars. Elke discussie is een kans om mensen te overtuigen. In Gent en Leuven viel de steun voor het nieuwe mobiliteitsplan niet uit de lucht.”

"We gaan het ook wat meer aanpakken zoals ze het in Antwerpen zo goed gedaan hebben, qua veldwerk. Mensen mobiliseren door met flyers aan de supermarkten of in het park te gaan staan. We zijn superactief op de sociale media en worden daar veel gevolgd. Maar er zijn natuurlijk nog altijd veel mensen die dat nooit lezen, en het is wel onze bedoeling iedereen mee te krijgen."

Hoe gaan jullie de plannen presenteren?
Claeys Bouuaert: “Een van de tools die we gebruiken, zijn dwarsdoorsnedes van straten. Bijvoorbeeld van de Koninklijke Sint-Mariastraat: die is te breed voor de huidige twee rijvakken, twee parkeerstroken en een fietspad aan één kant."

"Alternatief is bijvoorbeeld een dubbele fietsstraat, met lokaal verkeer ernaast. Je wint dan ook stukken voetpad bij, zoals bijvoorbeeld aan de Hallen van Schaarbeek."

En wat met de geschrapte parkeerplaatsen?
Fannes: "Parking wordt het grote probleem, daar hebben we nu nog geen mirakeloplossing voor.

"De gemeente heeft die situatie zelf in de hand gewerkt door maar eindeloos parkeerkaarten te blijven uitreiken. In de wijk rond Colignon bijvoorbeeld worden er 130 bewonerskaarten uitgereikt per 100 beschikbare plaatsen op de openbare weg. Zo werk je structureel wildparkeren en eindeloos rondtoeren voor een plekje in de hand."

"In het bestuursakkoord staat onder andere een voorstel om parkeerplaatsen te beperken voor nieuwe inwoners. Dat gebeurt al in Amsterdam, waar nieuwe inwoners op een wachtlijst worden gezet. We moeien ons niet met de oplossingen, maar we willen wel stellen dat het een absurditeit is om meer parkeerkaarten uit te reiken dan er plaatsen zijn. Ik hoop dat ze een duidelijke keuze zullen durven maken."

Zien jullie al een verandering in het beleid rond verkeersveiligheid?
Fannes: "Er zijn al een aantal goede maatregelen genomen, zoals de paaltjes die het gemeentebestuur nu systematisch plaatst in de vijf meter voor een zebrapad. Maar dat is laaghangend fruit, het bestuur moet meer durven ingrijpen."

"Bijvoorbeeld: de Eugène Demolderlaan in de Helmetwijk wordt heraangelegd, daarvoor zijn recent 134 bomen omgehakt. Het is een veelgebruikte fietsas waarlangs ouders hun kinderen naar school brengen."

"Maar er is niet nagedacht hoe we die straat nu veiliger kunnen maken. Het huidige en opnieuw geplande fietspad, enkel langs de stijgende kant, schermt fietsers absoluut niet af van het zware vrachtverkeer op deze laan. Bovendien is een smal, geschilderd fietspad van amper 1,2 meter breed onvoldoende. "

"We hebben onze opmerkingen voorgelegd aan het gemeentebestuur, maar kregen te horen dat een fietspad niet mogelijk is. Dat is onzin: wij hebben drie opties uitgewerkt die technisch aan alle normen voldoen en perfect realiseerbaar zijn, liefst met een eenrichtingsstraat voor auto's. Het zou niet eens meer hoeven te kosten, want je kunt gebruikmaken van allerlei steun voor fietsinfrastructuur, onder andere van de Koning Boudewijnstichting. Het enige wat dus ontbreekt is politieke moed."

(Lees verder onder de dwarsdoorsnedes van de Demolderlaan, met de alternatieven van 1030/0)

Fannes: “Op zo’n moment voelen we dat de gemeente geen gebruik maakt van de gelegenheid om de functie van die straat in vraag te stellen. En dat is een gebrek aan visie."

"Vanaf nu zou elke maatregel moeten afgetoetst worden aan de vision zero, die officieel in het bestuursakkoord staat. Elke straat die je nu heraanlegt die niet goed genoeg is, die ga je over tien jaar vervloeken."