Oubollige wetgeving veroorzaakt protest bij Uber én binnen regering

Een honderdtal Uber- en Heetchchauffeurs protesteerde maandagochtend voor het kabinet van Rudi Vervoort (PS). Aanleiding was een verontrustende brief van Brussel Mobiliteit vorige week. Die herinnerde de chauffeurs eraan dat ze volgens een ordonnantie uit 1995 niet aan de Brusselse wetgeving voldoen. Smartphones mogen niet gebruikt worden als bestelmethode, al buigt het Grondwettelijk Hof zich daar nog over.

"Anno 2021 smartphones en slimme technologie verbieden? Dat is te zot voor woorden", plaatste Pascal Smet op Twitter. Aanleiding voor de gebalde vingerwijzing was de berichtgeving van La Libre Belgique maandag. De krant kondigde aan dat Uber- en Heetchchauffeurs niet langer smartphones mochten gebruiken om met hun passagiers te communiceren, waardoor bijna 2.500 chauffeurs eigenlijk technisch werkloos werden.

Navraag leert echter dat bevoegd minister-president Rudi Vervoort (PS) geen beslissingen hieromtrent heeft genomen. De chauffeurs werden enkel herinnerd aan bestaande wetgeving, die al sinds 1995 van kracht is en recent door een rechter werd bevestigd. Een ingewikkeld juridisch kluwen en een slecht getimede herinneringsbrief deden de potjes even overkoken met een luid autoprotest aan het Warandepark tot gevolg.

Smet kent de gevoeligheden als voormalig minister van Mobiliteit als geen ander. Al jarenlang vechten Uber en de taxisector een gevecht uit op Brusselse bodem. Reguliere taximaatschappijen vinden dat Uber hen op een oneerlijke manier beconcurreert, omdat chauffeurs van het Amerikaanse platform geen dure taxilicentie nodig hebben om reizigers te vervoeren. Die dienst, destijds UberPop genaamd, werd in 2015 door een Brusselse rechter illegaal verklaard.

T-X werd T-L

Uber gaf de strijd om de Europese hoofdstad niet zomaar op, want keerde enkele maanden later terug met UberX. Het was nu officieel geen taxidienst meer, maar een limousineservice. De Amerikanen dachten de Brusselse regels (en de dure taxivergunning) op die manier handig te omzeilen. Chauffeurs moesten geen T-X-nummerplaat meer hebben, maar reden rond met een T-L-nummerplaat.

De Brusselse taxisector stapte opnieuw naar de rechter. UberX was eigenlijk hetzelfde als UberPop, klonk het. Bovendien respecteerde Uber ook de specifieke limousineregels niet. Die zogenaamde huurwagens met chauffeur (LVC) mogen bijvoorbeeld enkel uitrijden als ze worden opgebeld, maar moeten op stal blijven staan als er geen klant is. Uberchauffeurs rijden echter permanent de stad rond.

In januari 2019 ving de taxifederatie echter bot. Het oordeel van de ondernemingsrechtbank: Uber brengt passagiers in contact met chauffeurs, maar is zelf geen taxidienst. En dus valt deze dienst niet onder dezelfde regels als de taxisector, waardoor UberX mocht blijven opereren in Brussel. Daarmee was de taxi-oorlog nog niet beslecht, want tegen dat vonnis werd nog beroep aangetekend. “Uber werkt als een verdoken taxidienst. De chauffeurs met LVC-vergunning verlenen geen limousineservice zoals bepaald door de wetgever”, klonk het toen.

Dat proces voor het Hof van Beroep is nog aan de gang, maar in januari viel al wel een tussenarrest. Een finaal oordeel is er nog niet. Om uit te klaren of er discriminatie ontstaat tussen chauffeurs met taxilicentie en chauffeurs met LVC-vergunning werden twee vragen gesteld aan het Grondwettelijk Hof. Een oordeel wordt pas begin 2022 verwacht. Een overwinning, stelde Uber, want de tussentijdse uitspraak laat de 2.000 Brusselse LVC-chauffeurs toe voort te werken.

Smartphone of niet?

Andere partijen beweren dan weer dat Uber zichzelf enkel tijd heeft gekocht. De Brusselse beroepsrechter stelde namelijk ook al dat de Amerikanen de regels rond de huurwagens met chauffeurs niet volgen. Daarop schreef La Libre Belgique dat de Brusselse regering vanaf maandag strenger zal toezien op de ordonnantie uit 1995 die de verhuur van wagens met chauffeur regelt.

Die wetgeving, waarover dus ook het Grondwettelijk Hof zich buigt, stipuleert bijvoorbeeld dat houders van LVC-licenties vooraf een schriftelijk contract moeten afsluiten voor minstens drie uur. Begin- en eindpunt, maar ook vertrek- en aankomsttijd moeten op het contract vooraf aangegeven zijn. De ordonnantie schrijft ook voor dat deze huurwagens met chauffeur geen drager mogen zijn van radiocommunicatie, omdat dat typerend is voor het exploiteren van taxidiensten.

Op die manier wilde de wetgever destijds een duidelijk onderscheid maken tussen taxi- en LVC-vergunningen. Dé vraag is: valt een smartphone onder deze ordonnantie uit 1995? Als dat wel zo is, mogen chauffeurs van Uber en Heetch hun smartphone niet gebruiken om reservaties aan te nemen. Daarmee zou het succesvolle businessmodel van deze applicaties ook helemaal onderuit gehaald worden.

Terwijl het Grondwettelijk Hof zich over deze vraag buigt, stuurde Brussel Mobiliteit vorige week wel al een brief uit. Daarin herinnert een directrice de LVC-chauffeurs aan hun verplichtingen. “Uit het tussenarrest van januari concluderen wij dat de huidige ordonnantieregels nog steeds van kracht zijn”, aldus woordvoerster Inge Paemen. Dat de herinnering vorige week gebeurde, komt omdat de analyse van de 60 pagina’s tellende argumentatie van het Hof van Beroep dan pas klaar was.

'Oubollige wetgeving'

De brief zette de Brusselse taxisector meteen weer op scherp. Een honderdtal Uberchauffeurs protesteerde maandagochtend toeterend voor het kabinet van Rudi Vervoort (PS). De minister-president benadrukte dat er geen politieke beslissing genomen is in het taxidossier, maar liet bij de RTBF wel zijn mening doorsijpelen. “De concurrentie van Uber is op lange termijn onhoudbaar. De vraag is hoe we de toekomst van het passagiersvervoer in Brussel zien”, aldus Vervoort, die zelf aan de knoppen van het Taxiplan zit.

Vervoort beseft zelf ook wel dat er achter het “laakbare Ubersysteem” hardwerkende chauffeurs zitten. Zij voelen zich in de steek gelaten. “We weten ook dat Uber niet het beste met de chauffeurs voor heeft”, zegt Emil Miletinov van de vakbondsvereniging voor privé-chauffeurs. “Maar Vervoort is wel dubbelzinnig en grijpt altijd maar terug naar oubollige wetgeving uit 1995. Toen was er zelfs nog geen smartphone en dus weerspiegelt die wetgeving niet meer de realiteit van vandaag. We willen daarom een actueel taxiplan.”

Miletinov eist meer uitleg van Vervoort, wiens woordvoerster laat weten dat er donderdag vergaderingen zijn gepland met de sectorfederaties en Uber zelf. Intussen krijgt de minister-president de wind van voren vanuit de oppositie, maar ook vanuit eigen meerderheidskringen. Onder meer minister Sven Gatz (Open VLD) en staatssecretaris Pascal Smet (one.brussels) pleiten ervoor om het oordeel van het Grondwettelijk Hof af te wachten en tot dan de activiteiten van Uber te gedogen.

CD&V-oppositielid Bianca Debaets snapt niet waarom de Brusselse regering economische vooruitgang en modernisering wil tegenhouden. Bij de N-VA-fractie vinden ze het onbegrijpelijk dat Brussel, een stad die zich profileert als Smart City, op dit vlak een enorme stap achteruit zet.