Column Freddi Smekens: Weite

Onze sympathieke Brusselse uitdrukking "Goo geweite" impliceert een absolute vorm van instemming, een soort onderstreping van woorden als nateurlaaik, goo gezeen en eventueel vanaaiges. Ik zou durven te stellen, waarde lezer, dat het absolute tegengestelde van "Goo geweite" geformuleerd kan worden als het "Da zeede van hee" van vorige week.

Natuurlijk kan weite in verband worden gebracht met een zekere vorm van nieuwsgierigheid. Maar het is ook een woordje waarachter men zich af en toe handig kan verschuilen. Wie bijvoorbeeld zijn wereldvreemdheid op tafel wil gooien, pakt uit met: "Ik weit van niks." Of die uitspraak nu geloofwaardig overkomt of niet, doet er niet zoveel toe.

De laatste tijd heb ik het gevoel dat mensen meer dan anders wille weite wat er in de weirelt on 't gebeure es. Maar misschien is dat maar een heel subjectieve indruk. Wanneer we ergens absoluut van op de hoogte willen blijven, hebben we niet zelden het gevoel da alleman dat oek wil weite. Behalve wanneer het heel persoonlijke aangelegenheden betreft, natuurlijk.

Even over naar de dagelijkse conversatie, nu. Het komt voor dat we lichtjes de oren spitsen wanneer iemand zegt: "Moo naa neki eet weite?" Een vraag die alles te maken heeft met mysterie en die ons aanzet tot al dan niet gezonde nieuwsgierigheid. (Daarbij stel ik me de vraag of er ook óngezonde nieuwsgierigheid bestaat.) Al naargelang van ons humeur kan men antwoorden: "Zeg neki" of "Neije!" In beide gevallen zal men iets te weten komen wat niet meteen wereldschokkend is.

Hetzelfde gaat op voor "Weut 't al?" of "Ik goen a neki eet zegge da ge nog ni wist." Gewoonlijk ga ik ervan uit da 'k veul dinge ni weit dee andere weite. Maar gelukkig geldt net zo goed dat er oek veul es da 'k weit wa andere ni weite. Die laatste bedenking wil ik zonder schroom aan een vorm van ijdelheid wijten.
In verband met weite hoort men af en toe "Haai ik in daan taaid geweite wa 'k naa weit..." Een uitroep waarbij weite in ons Brussels heel goed van pas komt, is "Weute wa!?" Die gebruikt men gezwind wanneer men op een briljant idee of tot de oplossing van een ingewikkeld probleem gekomen is. Iets negatiever klinkt de uitroep "Ik wist 't!" Die heeft namelijk meestal te maken met verontwaardiging of een soort berusting in de situatie. Eigenaardig genoeg weet men op het ogenblik dat men "Ik wist 't" aanheft, helemaal niet wat er ging gebeuren of ons ging overkomen. Meestal is het tegendeel zelfs waar.

Nu toch graag even terug naar de dooddoeners "Ik weit er niks van" en "Ik weit van niks." Opmerkingen in die aard sluiten meestal een discussie af. Maar dat kan zich evengoed voordoen met "Ik weit er alles van." Het is uiteraard nooit uitgesloten dat men tot in de kleinste details van een gebeurtenis op de hoogte is. Maar om er toch eet mier van te weite, laat men die uitspraak maar beter achterwege. Waarmee men echter nooit mag uitpakken - op straffe van zich onsterfelijk belachelijk te maken -, is: "Ik weit alles." Het kan wellicht eigenaardig klinken, maar ik ken mensen die deze uitspraak tot hun wapenspreuk verheven hebben. Zelfs wanneer we een onnozele opmerking als "Gaa weut niks" naar het hoofd geslingerd krijgen, komt "Ik weit alles" niet van pas.
Gelukkig hoeven we onze kop ni te breike over hoe we die opmerking dan wél moeten pareren. Onze grote dichter Remy C. van de Kerckhove schreef ooit: 'Ik weet ik weet weinig'. Een uitspraak die ik met veel plezier tot de mijne maak.

Ten slotte is de beste manier om zoveel mogelijk te weite te komme, het aloude huure, zeen en zwaaige. Hoewel dat laatste niet meteen mijn sterkste punt is, hoop ik met de twee eerste ruimschoots toe te komen. Misschien is het ook leuk om te weten, waarde lezer, dat men altijd kan terugvallen op 'Wat niet weet, niet deert'. Ziezo, waarde lezer, wee nog mier auver weite wilt te weite komme, weut ma wuune.