Met dank aan corona: leerkracht worden is weer hip in Brussel

Het Brusselse Nederlandstalige onderwijs heeft opvallend minder openstaande vacatures dan de voorbije jaren, en in de Brusselse lerarenopleidingen stromen de klassen vol. Helpt het coronavirus het lerarentekort in het gewest oplossen?

"Voor een plek als wiskundeleerkracht konden we tot voor kort geen mensen vinden,” zegt Erwin De Mulder, overkoepelend directeur secundair onderwijs bij de GO! Scholengroep Brussel. “Vorige week hadden we plots vijf sollicitanten voor één vacature, zelfs één of twee masters in de wiskunde. Dat is heel uitzonderlijk, en zou inderdaad te maken kunnen hebben met de werkzekerheid in het onderwijs.”

In vergelijking met vorige jaren zag De Mulder ook meer spontane sollicitaties passeren van mensen uit het beroepsleven. Resultaat: “Hier en daar nog een paar vacatures maar, op het vak Frans na, valt het zeer goed mee.”

In de 39 basisscholen van de Scholengroep is de situatie vergelijkbaar: nog maar vier vacatures, waarvan drie halftijds. Ook in de basisscholen van de katholieke scholengemeenschap Sint-Goedele zijn bijna alle jobs ingevuld, zegt directeur Piet Vandermot. “In het secundair zijn er nog een paar vacatures, voor talen vooral.”

De toenemende interesse in een carrière in het onderwijs blijkt ook in de opleidingen. “We zijn positief verrast, ondanks of misschien wel dankzij corona,” zegt Nele Verhavert, woordvoerster voor de educatieve opleidingen van de Erasmushogeschool.

“Als we het aantal inschrijvingen in Brussel vergelijken met hetzelfde moment vorig jaar, dan zien we veertig procent meer studenten voor het lager onderwijs. Er is een verdubbeling van het aantal studenten secundair onderwijs, en zelfs een verdriedubbeling in de graduaatsopleiding. Dat zijn mensen uit de privésector, bijvoorbeeld uit de hout- en bouwsector of de horeca, die het roer omgooien en nu voor het onderwijs kiezen.”

Bij de Odisee Hogeschool – Campus Brussel merken ze dezelfde “stevig positieve tendens” in de inschrijvingscijfers voor de onderwijsopleidingen, maar willen ze nog geen precieze percentages geven.

De inschrijvingsperiode loopt immers nog. “Vorig jaar schreef twee derde van die zij-instromers zich pas rond 15 september in,” zegt Nele Verhavert van de Erasmushogeschool. “Misschien hebben mensen zich nu gewoon vroeger ingeschreven. Anderzijds hebben we nog twee live-infodagen, wat het aantal studenten nog kan opkrikken.”

Atypische beslissers

De opleidingshoofden merken al jaren dat het aantal student-leerkrachten aantrekt als de economie in recessie is, zegt Verhavert. “Dit jaar merkten ze veel atypische beslissers op. Mensen die door de impact van het coronavirus (tijdelijk) werkloos zijn, en daarom nu een carrièreswitch maken."

"Dat ze hun anciënniteit vanaf dit schooljaar voor knelpuntvakken mee kunnen nemen, lijkt niet te hebben meegespeeld: toen dat in het intakegesprek ter sprake werd gebracht, waren de studenten verrast. Ze wisten dat meestal nog niet, al vinden ze het natuurlijk leuk meegenomen.”

Ook het aantal inschrijvingen voor de VUB-lerarenopleiding trekt stevig aan, laat coördinator Veerle Vandromme weten. “Het is nog te vroeg om conclusies te trekken, want inschrijven gebeurt dit jaar online en kan nog tot 8 oktober. We stellen daarnaast ook een grote interesse in de opleiding vast, vooral voor het traject dat we werkstudenten aanbieden. Voor het eerst werken we ook met de VDAB samen en is onze verkorte educatieve master voor knelpuntvakken in hun aanbod opgenomen.”

“Het lijkt me logisch dat een deel van de mensen die nu net klaar zijn met een basisopleiding beslist om de lerarenopleiding te volgen,” zegt arbeidsmarktdeskundige Stijn Baert (UGent/UAntwerpen). “Ik raad die groep ook aan om door te studeren. Het is nog nooit zo zinvol geweest: één jaar bijstuderen leidt gemiddeld tot 5 tot 8 procent meer loon.”

Zolang er geen onderzoek naar verricht is, blijft het gissen naar de drijfveren van anderen die nu in de coronacrisis voor het onderwijs kiezen, zegt econoom Baert. “Waarschijnlijk is het een combinatie van factoren. De coronacrisis heeft nog eens scherpgesteld op onze arbeidsmarkt op twee snelheden: het segment van de vaste contracten, en dat van de tijdelijke jobs en de freelancers die in crisistijd veel sneller uit hun job worden geduwd. Dat mensen met een onzekere baan nu eieren voor hun geld kiezen en een sprong wagen die ze misschien al lang overwogen, lijkt logisch."

"Als het imago van een overheidsjob, inclusief dat van leerkracht, verbetert, vergroot dat de aantrekkingskracht. Tel daar de verhalen bij die iedereen de laatste jaren via de media hoort over de grote tekorten in het onderwijs, en de anciënniteit die zij-instromers vanaf nu kunnen meenemen. Maatregelen die tot een hoger loon leiden, zullen sowieso meer mensen naar het onderwijs lokken.”

Medisch technicus stapt na 30 jaar over naar het onderwijs: ‘Ik wil kinderen motiveren voor techniek’

Vanaf september zit Frank Van Gansberghe (*) na ruim drie decennia opnieuw vier namiddagen per week op de schoolbanken. Van Gansberghe (55) deed vijftien jaar onderhoud en herstellingen van medische apparatuur voor een Brusselse firma, en daarna even lang als zelfstandige.

“Als ik nog eens tien jaar hetzelfde doe, vrees ik dat het een sleur kan worden. Ik denk er al een tijd over na om in het onderwijs te stappen, ik heb het bijvoorbeeld altijd leuk gevonden om medisch personeel uitleg te geven over apparatuur. Ik wil kinderen motiveren voor techniek. Door het aanschouwelijker en plezanter te maken, wordt techniek, denk ik, toegankelijker.”

Dat hij op infodagen hoorde dat hij vanaf dit schooljaar minstens tien jaar anciënniteit kan meenemen, heeft wel meegespeeld. “Als het financiële verschil te groot is, verhoogt dat de drempel om in het onderwijs te stappen, zeker omdat ik als langdurig zelfstandige geen uitkering kan krijgen tijdens mijn opleiding. Het extra beetje zekerheid daarna – een vaste betrekking, een geregeld pensioen – helpt ook. Maar dat is niet de hoofdreden. Ik wil mij later niet beklagen dat ik nu de sprong niet heb gewaagd.”

Van Gansberghe haalde in zijn jeugd een graduaat elektronica, en zal dat met een verkorte educatieve bachelor aan de Brusselse Odisee-hogeschool combineren om zo leraar techniek in de eerste vier jaar van het secundair onderwijs te worden. Dat kan zowel in het tso als in het aso en bso. Tegen het tweede semester hoopt hij zijn studie te kunnen combineren met een eerste onderwijservaring.

“Brussel is van bij mij thuis niet ver en vlot bereikbaar, dus ik zie me er nog wel terechtkomen. Discussiëren met jongeren van allerlei achtergronden over het leven is ook iets wat me aanspreekt.”

(*) dit is een schuilnaam, omdat de geïnterviewde de komende tijd nog deeltijds werkt als medisch technicus.