Is minder méér? Experts over de toegevoegde waarde van vier schooldagen per week

Vanaf volgend schooljaar wordt er op GO!-basisscholen De Weg-Wijzer en Papageno in Evere geen les meer gegeven op woensdag. Drie andere scholen van het Gemeenschapsonderwijs wachten op een akkoord om diezelfde richting uit te slaan, en ook de Nederlandstalige scholen van de Stad Brussel sluiten een vierdaagse lesweek in de toekomst niet uit.

Vanaf september kunnen de leerlingen in het nieuwe systeem op woensdag kiezen of ze thuis blijven, naar de opvang gaan of deelnemen aan schoolactiviteiten zoals muziekles of sport. Maar kan een school dat zomaar beslissen?

“Een vierdaagse lesweek vraagt geen afwijking van de regelgeving”, zegt Karin Struys, communicatieverantwoordelijke van het Gemeenschapsonderwijs in Brussel. “Voor de scholen die geïnteresseerd waren, volstond het dus om een gemotiveerd akkoord te vragen van het departement onderwijs.”

Vijf scholen willen vierdaagse lesweek

Momenteel zijn er vijf scholen van de GO!-scholengroep in Brussel die zo’n akkoord hebben aangevraagd. Twee scholen hebben intussen officieel akkoord gekregen, drie andere wachten nog op een beslissing. Struys: “Van zodra zij een akkoord krijgen, zullen ook de ouders daarover geïnformeerd worden.”

Het idee is een invulling van de proeftuinen die Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) begin dit jaar lanceerde. “Het aanvankelijke idee van een vierdaagse lesweek is uitvoerig besproken binnen onze scholengemeenschap en de 41 basisscholen die er deel van uitmaken", zegt Struys. "Vanuit onze pedagogische cel is bekeken wat dit voorstel in de praktijk precies zou betekenen en ook bij ouders en het schoolteam werd het voorstel op voorhand afgetoetst. Het is belangrijk dat er zowel bij de ouders als binnen het schoolteam voldoende draagvlak is voor zo’n verandering. Als je je team niet mee krijgt, kan je er beter niet aan beginnen.”

Volgens Struys zal de nieuwe regeling gedurende twee jaar strikt gemonitord worden om te kijken of er een impact is op de kwaliteit van het onderwijs. “Kwaliteitsvol onderwijs garanderen blijft prioriteit, maar daarnaast willen we ook kijken of het beoogde effect behaald wordt: nieuwe leerkrachten aantrekken én behouden."

Reorganisatie Brussels basisonderwijs

Sandra De Nies is pedagogisch inspecteur-generaal voor het Nederlandstalige stadsonderwijs in Brussel en coördineert in totaal negen basisscholen. Ze zegt erg benieuwd te zijn naar het proefproject van het Gemeenschapsonderwijs, want ook een aantal basisscholen van de Stad Brussel begint vanaf september - opnieuw in het kader van de proeftuinen - met een gedeeltelijke reorganisatie.

'In veel scholen van het Nederlandstalig basisonderwijs in Brussel staan er momenteel nog heel wat uren open", zegt De Nies. "Tijdens het proefproject zullen de lestijden die voor een volledig schooljaar openstaan, worden ingevuld door zorgcoaches en vakexperts. Zorgcoaches zijn bijvoorbeeld logopedisten, psychologen of ergotherapeuten. Vandaag kunnen zij niet naar hun diploma betaald worden indien ze niet over een pedagogisch bekwaamheidsbewijs beschikken, maar daar komt vanaf volgend schooljaar verandering in."

Iedereen die wordt aangesteld als vakexpert of zorgcoach, zal dus naar zijn of haar diploma betaald kunnen worden.

De zorgcoaches zullen de zorgondersteuning op zich nemen: zij ondersteunen zowel leerlingen als leerkrachten in de klas, maar nemen de lessen niet over. De vakexperts komen wel voor de klas te staan. "Iemand die een diploma beeldende kunst heeft, kan bijvoorbeeld worden ingezet voor muzikale vorming. Zo komt de klasleerkracht een aantal uren vrij en kan die een andere klas of de vakexpert ondersteunen.”

Werkgroep

Daarnaast wordt er vanaf komend schooljaar ook een nieuwe werkgroep opgericht, bestaande uit directies, stafmedewerkers en pedagogische adviseurs. De werkgroep moet nadenken over de reorganisatie van zowel de lestijden als de werking van de school. “Concreet willen we bekijken hoe we schooldagen kunnen reorganiseren. Misschien kunnen ze, zoals in het Gemeenschapsonderwijs, iets langer worden om die woensdag vrij te roosteren?"

De Nies sluit een vierdaagse lesweek dus niet uit in de toekomst, al zal het nog niet voor komend schooljaar zijn. “We geven onszelf een schooljaar de tijd om te kijken wat er al dan niet haalbaar is, want dit soort veranderingen hebben een financieel plaatje en momenteel hebben we daar nog onvoldoende zicht op. Stel dat we op woensdag geen leerkrachten meer inschakelen, op welke manier en met welke middelen kunnen we die dag dan toch gevuld krijgen met waardevolle activiteiten?"

Tegemoetkoming

Al gelooft de inspecteur-generaal wel in de meerwaarde van een lesdag minder. “Het kan een manier zijn om tegemoet te komen aan leerkrachten die dag na dag uren pendelen om zich in te zetten voor onze Brusselse ketjes. Sommigen zijn meer dan vier uur per dag onderweg, enkel en alleen omdat ze overtuigd zijn van het werk dat ze doen en beseffen wat ze kunnen betekenen voor onze kinderen. Het kan ook een manier zijn om andere onderwijsprofielen aan te trekken, dat valt af te wachten.”

De Nies zegt te willen leren uit de expertise van het Gemeenschapsonderwijs, maar benadrukt ook dat zij een kleinere scholengroep zijn, met minder beschikbare middelen. "Daarom willen we er eerst zeker van zijn dat ons plan goed onderbouwd en uitgewerkt is. Als we besluiten om een bepaalde richting in te slaan, dan moet ons personeel daar ook achterstaan. Als zij het niet zien zitten, heeft het weinig zin.”