VUB wil proffen op nieuwe manier evalueren in strijd tegen ‘toxisch leiderschap’

In een poging grensoverschrijdend gedrag aan zijn universiteit te stoppen, wil VUB-rector Jan Danckaert sleutelen aan het personeelsbeleid: parameters zoals aantal publicaties en projecten wil hij niet langer op individueel maar op groepsniveau beoordelen. ‘Dat neemt druk en stress weg.’

Maandag verschijnt op de website van BRUZZ een uitgebreid zomerinterview met Jan Danckaert, de rector van de Vrije Universiteit Brussel. Daarin doet hij een aantal opmerkelijke uitspraken. Bijvoorbeeld over de financiering van zijn hogeronderwijsinstelling. Hij vindt dat Vlaanderen veel dieper in de buidel moet tasten om de VUB klaar te stomen voor de toekomst. Zeker wat betreft het duurzaam en klimaatvriendelijk maken van de auditoria waarin studenten les krijgen en de laboratoria waarin wetenschappers onderzoek voeren.

Danckaert: “De meeste gebouwen dateren van de jaren zeventig van de vorige eeuw. Dus om te voldoen aan de huidige voorwaarden zijn grondige aanpassingen nodig. En die kosten geld. Maar de middelen van de Vlaamse regering zijn ontoereikend voor die investeringen. Om het kort te zeggen: de overheid geeft vier miljoen, maar de VUB geeft jaarlijks een achtvoud uit. Gevolg? De instelling moet het investeringsritme terugschroeven, want dat weegt anders te zwaar door op de dagelijkse werking. Combineer dat met algemeen stijgende kosten en niet-indexering van een aantal inkomsten aan overheidszijde, en het wordt stilaan alarmerend.”

Met die klacht staat de Brusselaar niet alleen. Ook de Gentse rector Rik Van de Walle schreef in juli nog iets soortgelijk in een Twitter-rel met Vlaams Parlementslid Koen Daniëls (N-VA). “Akelig is [...] dat Vlaamse Regeringen al vele jaren het financieringsdecreet niet nakomen. Waardoor universiteiten jaarlijks vele tientallen miljoenen euro’s die hun toekomen, worden ontnomen.”

Maar volgens Danckaert geeft de Vlaamse Regering, die het zomerreces inging met een politieke impasse, niet thuis.

Toxisch leiderschap

Tweede opmerkelijke uitspraak in het zomerinterview: de VUB denkt hardop na over een nieuw personeelsbeleid in de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag. Afgelopen jaar opende de universiteit minstens vijf dossiers waarin sprake was van ontolereerbaar gedrag. Het bekendste geval is dat van Elke Van Hoof, de ‘burn-out prof’ waarvan het volledige team opstapte uit onvrede over haar ‘toxisch leiderschap’.

Danckaert spreekt zich in het gesprek met BRUZZ niet uit over Van Hoof, maar stipt toch aan dat sommigen “hun impact onderschatten over hoe ze overkomen bij jongere medewerkers”. Daarom denkt hij ook “dat niet alle grensoverschrijdend gedrag per definitie intentioneel is. Soms gebeurt het ook vanuit de ambitie om wetenschappelijke excellentie na te streven.”

Om die druk en stress te verlichten - een veelgehoorde klacht bij academici - wil Danckaert sleutelen aan de financieringswijze. “In het huidige model krijgt iemand financiering op basis van het aantal publicaties en projecten. De VUB wil die kwantitatieve parameters in de toekomst meer op groepsniveau beoordelen, minder op het individuele. Op die manier wordt het een collegiale verantwoordelijkheid en een collegiaal proces, waarbij eenieder nadenkt over zijn bijdrage tot het geheel.”

Door als groep beoordeeld te worden, waarbij elk lid focust op zijn sterktes en waarbij potentiële zwaktes opgevangen worden door collega’s, hoopt de rector een nieuwe cultuur van leidinggeven te introduceren. Voor alle duidelijkheid: het gaat om een denkoefening aan de VUB, nog geen concrete beslissing. Als Danckaert wil slagen in zijn opzet, zal hij vooral extern steun moeten zoeken, bij de overheid, bij wetenschappelijke fondsen en bij bedrijven en financierende sectoren.

*Boeiend jaar achter de rug

Het interview kadert in een zomerreeks van BRUZZ waarbij elke maandag een Brusselaar aan het woord komt die professioneel of privé een boeiend jaar achter de rug heeft, en de vakantie gebruikt om even te reflecteren. Eerder waren dat Aline Muylaert, de mede-oprichtster van CitizenLab die binnenkort bevalt van een identieke drieling, Elke Roex, die de politiek vaarwel zegt en voor een kinderboerderij gaat werken, en Zoë Gray, jarenlang de curator van Wiels maar vanaf september Directeur Tentoonstellingen in Bozar. De laatste aflevering verschijnt volgende week maandag.