Edito: dé thema’s van het jaar waren identiteit en klimaat

Het jaar 2018 begon kabbelend, maar wat we de laatste weken meemaken, had niemand durven te voorspellen.

Een federale regering in een ongeziene uitgave die zich amechtig voortsleept, een stad die overspoeld wordt door extreemrechts gespuis. En in schril contrast met het weekendgeweld vond zaterdagavond in kleine kring de zoveelste herdenking plaats voor alweer een verkeersdode.

Een Bulgaarse man met drie kinderen werd vorige week brutaal van de straat gemaaid in een alledaagse straat in een typisch Brusselse buurt.

Welke lering kunnen we hieruit trekken? Eerst en vooral: identiteit is in 2018 in een razend tempo op het voorplan gekomen. Dat is in heel Europa een fenomeen. België blijft niet achter. 2018 was het jaar dat de transitmigrant een begrip werd, waar asielzoekers de inzet zijn geworden van een bitse politieke strijd zonder weerga.

De Brusselse fotograaf Tim Dirven bracht dat nog het best in beeld met een nu al iconische foto: drie kinderen in de vrieskou onder een geel deken voor het Klein Kasteeltje.

2018 is een jaar waar de Universele Verklaring voor de rechten van de Mens (UVRM) plots niet zo universeel bleek te zijn. Met mensenrechten zijn we allemaal opgegroeid als de
ultieme verwezenlijking van onze westerse beschaving.

Vandaag worden die meer en meer in twijfel getrokken. Niet door buitenlandse dictaturen, maar door conservatief-rechts in ons eigen land.

Dat is een paradigmaverandering die niemand zou hebben durven te voorspellen. De eerbiedwaardige professor Françoise Tulkens (UCL), voormalig rechter bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, twijfelde er op de RTBF zelfs aan of de UVRM vandaag nog door België geratificeerd zou worden.

2018 was ook het jaar van de African Power. Een zwarte emancipatiebeweging is opgestaan die niet langer ‘met het hoofd gebogen’ in onze maatschappij wil staan. De opening van het AfricaMuseum en het internationale fenomeen ‘decolonizing the mind’ heeft diestrijd een flinke duw in de rug gegeven.

Brussel mag in 2018 ook prat gaan op de eerste zwarte burgemeester ooit in dit land. Behalve identiteit en grondrechten, is er de groeiende ecologische bezorgdheid. Het was lang geleden dat Brussel nog 75.000 mensen in een (vreedzame) betoging mocht verwelkomen.

De gevolgen van de opwarming van de aarde beroeren steeds meer mensen. De stad zelf kreunt ook onder haar historisch passief: hoofdstad van de auto. Tal van burgerbewegingen stonden in 2018 op voor meer leefbaarheid, met de auto als grote boosdoener. De dieselban klinkt steeds luider, actiegroepen aanvaarden niet meer dat er verkeersslachtoffersvallen.

Dat heeft wel degelijk nu al zijn impact: de groene partijen behaalden bij de gemeenteraadsverkiezingen een klinkende overwinning en een gemeente als Schaarbeek is vast van plan om op het vlak van verkeersveiligheid een voorbeeldgemeente te worden.

PS-burgemeester Philippe Close formuleerde het zopas zo: ‘Le tout à la voiture de 1958, c’est fi ni, on est passé dans un autre modèle.’

Veel leesplezier.