Geruisloos maar radicaal: de huisvestingsplannen van Nawal Ben Hamou

Het gaat hard met het huisvestingsbeleid in Brussel. Donderdag staat de langverwachte ordonnantie op de agenda van de commissie Huisvesting in het Brussels parlement over de uithuiszettingen.

Het gebeurt geregeld dat huurders hun huur niet kunnen betalen, dat de verhuurder juridische actie onderneemt om het huurcontract te beëindigen. De huurder belandt dan in het slechtste geval op straat.

Om die drama’s te vermijden maakt PS-staatssecretaris Nawal Ben Hamou de voorwaarden voor zo’n uithuiszetting een pak strenger. Zo worden de termijnen voor de uitvoerbaarheid van de uithuiszetting van 8 naar 40 dagen gebracht. Dat moet het OCMW de tijd geven om te onderzoeken of er geen alternatieven zijn. Tussen 1 november en 15 maart mogen er helemaal geen uithuiszettingen gebeuren. En de verhuurder moet de dagvaarding op eigen kosten doen, zelfs als hij de rechtszaak wint.

Het is een van de opmerkelijke punten uit het Noodplan Huisvesting van Ben Hamou dat nu in het parlement besproken zal worden, maar er zijn er nog een resem andere. Zo werd eerder al over de paritaire huurcommissie beslist, die zich kan buigen over excessen in de huurmarkt.

Er zijn ook plannen om te werken met geconventioneerde woningen, die recht geven op renovatiepremies, waar niet-­geconventioneerde woningen van verstoken zullen blijven. En er is het voorkooprecht, dat de kans geeft aan de overheid om, voor een woning op de private markt verkocht wordt, de woning weg te kapen.

De maatregelen zijn nog niet allemaal uitvoerbaar en sommige zitten vandaag nog in een planningsfase, maar als die maatregelen er komen betekent dat een omwenteling in de Brusselse huisvestingsmarkt. Geruisloos misschien, maar wel radicaal.

Tal van staatssecretarissen in de Brusselse regering hebben in het verleden vat proberen te krijgen op de Brusselse huurmarkt die voor het overgrote deel uit privé­woningen bestaat. Ze beten er hun tanden steevast op stuk. Meestal bestond de strategie erin om massaal veel nieuwe publieke woningen aan te kondigen. Met als doelstelling een afkoeling van de huurmarkt. Maar heel vaak moest blijken dat de ambities om zoveel woningen te bouwen niet realistisch was.

Nawal Ben Hamou gooit het over een andere boeg: zowel publieke woningen bouwen, als een forse regulering van de huurmarkt, die zijn gelijke niet kent in Europa.

De politieke analyse? Die ligt voor de hand. De PVDA-PTB heeft fors wind in de zeilen. Meer sociale woningen, en minder private woningen, is een speerpunt van die partij, marxistisch geïnspireerd. De PS voelt de hete adem in de nek en probeert, weliswaar binnen de contouren van het democratische bestel, om de huurmarkt zoveel mogelijk onder controle te krijgen. De maatregelen zijn dus best radicaal.

De maatschappelijke analyse? Actie geeft reactie, en waar radicalisme is, zijn de repercussies ook niet altijd te voorspellen, zeker omdat de maatregelen wel heel diep ingrijpen op het eigendomsrecht.

Het is een vraag die pas over enkele jaren beantwoord kan worden. Zullen de beschermingsmaatregelen uiteindelijk voor de huurder wat hebben opgeleverd? Neen, zo vrezen sommigen.

Want alleen al door het discours van Ben Hamou, nog voor de maatregelen kracht van wet hebben, riskeert de Brusselse huurmarkt aan aantrekkelijkheid te verliezen. Er zullen, zo valt te verwachten, minder huurwoningen op de markt komen, want eigenaars moeten steeds meer risico nemen. Ze kunnen de huurprijs niet meer volledig zelf vrij bepalen en wanbetalers worden beter beschermd. De verhuurder is in de perceptie zo zachtjesaan de paria van de woningmarkt aan het worden.

Wie minder woningen op de huurmarkt zegt, zegt net een stijging van de huurprijzen, en tegelijk een verloedering van het huurwoningenbestand. Dat is de wet van vraag en aanbod. Daarmee riskeert Ben Hamou het omgekeerde van wat ze beoogt.

Afwachten of die redenering klopt, maar zeker is dat de grote aandacht voor de betaalbare huurwoningen in zekere mate symptoombestrijding is van een groter onderliggend probleem: de armoede en de werkloosheid.

Het is de dubbelslag waar de PS nooit over spreekt: door meer mensen actief te krijgen op de arbeidsmarkt, zullen niet alleen de inkomsten stijgen voor het armlastige Brussel, maar zal dit soort verregaande maatregelen ook veel minder nodig zijn.