De akkoorden voor Brussel doorgelicht

Twintig jaar na de oprichting ervan krijgt het Brussels Gewest er een hoop bevoegdheden bij. En een royale herfinanciering. Het akkoord doorgelicht.

Na een akkoord tussen de Franstalige partijen (PS, MR, CDH, Ecolo) en de Vlaamse partijen (CD&V, Open-VLD, SP.A en Groen) over de splitsing van BHV kon het niet snel genoeg gaan. Vorige week dinsdag werd een akkoord bereikt over de interne Brusselse stadshervorming. Een grote hervorming is het niet geworden, maar volgens de Vlaamse partijen is er meer bereikt dan verwacht.

Het Brussels Gewest wordt versterkt, de gemeenten leveren macht in. Bijvoorbeeld als het gaat over mobiliteit. Het Iris-II-plan krijgt kracht van wet en de gemeenten zullen verplicht zijn dat gewestelijk mobiliteitsplan te volgen. Zo niet kan het Brussels Gewest zich in hun plaats stellen.

Ook voor grote stedenbouwkundige dossiers, die een milieueffectenrapport vereisen, krijgt het gewest de leidende rol. Gemeenten kunnen grote projecten niet langer dwarsbomen.

Tot slot verdwijnt de functie van gouverneur. Zijn bevoegdheden, onder meer de coördinatie van het veiligheidsbeleid, gaan naar de minister-president. Die kan ook mee de lokale politiekorpsen aansturen. Een gewestelijk politiekorps, zoals door de Vlaamse partijen gevraagd, komt er niet. Tot slot worden de meer dan dertig huisvestingsmaatschappijen in aantal gehalveerd.

Taalwetgeving behouden
Daartegenover staat dat de gemeenten voortaan volledig bevoegd worden voor het vegen van de straten, ook dus op wegen en pleinen waar het Brussels Gewest eigenaar van is.

Even leek het erop dat de Vlamingen nog wat zouden moeten inleveren op de taalwetgeving. Gemeenteambtenaren moeten vandaag verplicht tweetalig zijn. De Franstaligen willen dat al langer vervangen door een tweetaligheid van de dienst. Dat is door CD&V afgeblokt. De discussie erover gaat wel nog door, maar verwacht wordt dat die in werkgroepen zal stranden. Ook tweetalige lijsten voor de gewestverkiezingen zijn niet meer aan de orde. Dit betekent in globo dat de versterking van het Brussels Gewest niet gepaard lijkt te gaan met minder waarborgen voor de Nederlandstaligen in Brussel.

Geen blanco cheque
Minstens even belangrijk is het akkoord over de herfinanciering van Brussel. De Brusselse regering dient al twee jaar een begroting in met een tekort van meer dan driehonderd miljoen euro. Tegen 2015 zou dat terkort volledig weggewerkt moeten zijn. Bovendien komt er ruimte vrij voor nieuwe initiatieven. Volgend jaar komt er 134 miljoen euro extra geld vrij. In 2015 zal dat 461 miljoen zijn en tegen 2030 zou dat kunnen stijgen tot 750 miljoen euro.

Dat wordt geen blanco cheque. Een deel van de middelen, zowat de helft, zijn 'geaffecteerd' - toegewezen dus, in het Nederlands. Ze kunnen met andere woorden niet vrij door de Brusselaars worden besteed, maar moeten door de gemeentenbesturen worden gebruikt voor veiligheid (30 miljoen euro) en taalpremies (25 miljoen euro) en door het gewest voor mobiliteit (135 miljoen tegen 2015). Daar zou een nieuwe metrolijn mee gefinancierd kunnen worden. Er gaat tot slot 10 miljoen euro naar onderwijs. Dat zal over VGC en Cocof worden verdeeld, op 20/80-basis. Tegen 2015 zal dat bedrag aangroeien tot 40 miljoen euro.

Minder duidelijk zijn de gevolgen van de hervorming van de financieringswet. Vandaag krijgen de gewesten een dotatie van de federale overheid. Het bedrag is gebaseerd op de inkomsten uit de personenbelasting volgens het principe van de billijke teruggave. Omdat gewesten met een arme bevolking minder krijgen, wordt dat vandaag gecompenseerd met een solidariteitsbijdrage. Voor Brussel gaat het om 300 miljoen euro. Die bijdrage verdwijnt. Om de schok niet te groot te maken zal het bedrag de eerste tien jaar toch worden doorbetaald. Het bedrag blijft tien jaar hetzelfde, wat neerkomt op een feitelijke afbouw van de intergewestelijke solidariteit. Na tien jaar zullen de gewesten geleidelijk op eigen benen moeten staan.

Concurrentie mag
De gewesten krijgen tegelijk meer fiscale autonomie. Via op- en afcenten krijgen ze greep op de personenbelasting, die wél federaal blijft. Dat is niet nieuw, de gewesten hadden die mogelijkheid al. De jobkorting is er een voorbeeld van. In 2009 verleende het Vlaams Gewest tot 600 euro korting aan wie werk heeft. Dat leidde bij nogal wat Vlaamse Brusselaars tot wrevel, omdat zij daarvan verstoken bleven. Dit soort fiscale verschillen tussen de gewesten valt in de toekomst zeker niet uit te sluiten. Concurrentie màg, volgens het akkoord, zolang ze niet deloyaal is. De toetsing ervan komt in handen van het Grondwettelijk Hof.

Tot slot krijgt het Brussels Gewest er een hoop bevoegdheden bij. Toerisme wordt gewestelijk. Hierover was nog wat discussie omdat ook Vlaanderen graag Brussel wil kunnen promoten in het buitenland. Dat zal mogen. Ook de beroepsopleidingen worden geregionaliseerd, maar het wordt een parallelle bevoegdheid. Dus de Vlaamse VDAB zal in Brussel actief kunnen blijven. Delen van bejaardenzorg, de wegcode en delen van justitie komen ook in handen van het Brussels Gewest. Gewesten die hard hun best doen om de CO2-uitstoot te verminderen zullen daarvoor beloond worden. Dat was een eis van Groen!

De CD&V heeft haar eis om de kinderbijslag bij de gemeenschappen te houden laten vallen. Het wordt een Brusselse bevoegdheid, die in handen komt van de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie, waar de Vlamingen over een blokkeringsminderheid beschikken. Brussel krijgt het geld op basis van de jonge inwoners van het Gewest en mag de bedragen voor de kinderbijslag zelf invullen.

Tot slot wordt Brussel bevoegd voor het arbeidsmarktbeleid. Het zal zelf een doelgroepenbeleid kunnen voeren (bijvoorbeeld banenplannen voor jonge werklozen) en zal werklozen kunnen bestraffen. De responsabilisering verloopt via de financieringswet. Een gewest met veel werklozen heeft een geringer fiscaal draagvlak en heeft er dus alle belang bij om werklozen aan de slag te helpen.