Europarlementslid Philippe Lamberts: 'Onze soevereiniteit zijn we kwijt'

Philippe Lamberts trekt de komende verkiezingen de Europese lijst voor Ecolo. Dat hij Isabelle Durant van deze positie stootte dankt hij aan zijn strijd tegen te hoge bonussen voor bankiers, onder meer in de Londense City. Maar het Europarlementslid kijkt ook in eigen boezem. “De Europese Commissie werkt niet democratisch.”

T he man who capped the banks, noemde de Financial Times Lamberts in maart dit jaar toen hij zijn ‘prijs’ binnenhaalde: een strikt plafond voor bankiersbonussen. “Bonussen voegen niets toe aan de economie, ze dienen alleen om rente op te strijken. Soms voel ik me als de laatste echte liberaal: ik haat rente,” vertrouwde Lamberts de prestigieuze Angelsaksische krant toe.

Weinig laat dan ook vermoeden dat Lamberts een groene is. Hij werkte voor informaticabedrijf IBM en werd pas politicus toen hij een eind over de veertig was. Deze zoon van een handelaar in zuurkool op de Bergensesteenweg woont nog altijd in Anderlecht.

Lamberts: “De PS was daar bijna vijftig jaar lang alleenheerser. Voor mij is de Parti Socialiste een conservatieve partij die vasthoudt aan de macht. Streven naar sociale gelijkheid en eerlijkheid zijn voor mij belangrijker. Daarom wilde ik anders aan politiek doen, weg van de klassieke linkse partijen.”
“Er zijn namelijk twee tijdbommen: die van de sociale ongelijkheid en die van het milieu. Deze twee zaken kunnen onze samenleving vernietigen.”

Wat betekent gelijkheid dan voor u?
Lamberts: “Gelijkheid betekent iedereen de mogelijkheid bieden op een waardig leven. Dat is nu niet het geval. In ons rijke Europa leeft 25 procent van de bevolking onder de armoedegrens. Een waardig leven draait echter niet alleen om genoeg inkomsten hebben, maar ook om de mogelijkheid op cultuur, goede relaties, en een aangename leefomgeving. Dat zijn linkse thema’s. Als ik echter zeg dat een goed leven voor u anders is dan voor mij, dan erken ik het individualisme. Dat is eerder liberaal. Ik streef naar een evenwicht tussen individuele vrijheid en collectieve regels.”

Maar u bent geen voorstander van de zogenaamde ‘Derde Weg’, de mix van socialisme en kapitalisme waar het Britse Labour in de jaren 1990 mee op de proppen kwam.
Lamberts: “Kijk, in Europa heb je enerzijds de traditionele partijen die verschillende varianten aanbieden van dezelfde pensée unique: het kapitalisme. Dat zijn de socialisten, de liberalen en de christendemocraten. Zij zeggen dat ze te vertrouwen zijn en dat ze weten hoe de wereld werkt. Ze willen een beetje meer van dit en een beetje minder van dat. Maar uiteindelijk gaan ze altijd uit van de noodzaak van economische groei. Meer Europa en meer markteconomie zullen de wereld redden, klinkt het.”

“Aan de andere kant van het politieke spectrum heb je dan de populisten die zeggen dat deze traditionele orthodoxie ons doet afstevenen op een crash, en die daarom zeggen dat meer Europa slecht is. Zij proberen muren op te trekken die hoog genoeg zijn om ons te beschermen tegen de vijanden, de concurrenten.”
“Wij als groenen zijn realistisch genoeg om te weten dat we niet direct van A naar B kunnen springen. Want springen betekent revolutie en geweld. De verandering zal stapsgewijs moeten gebeuren.”

Ja, maar hebt u de ‘populisten’ dan niet nodig als medestanders?
Lamberts: “Het grote verschil met hen is dat wij zeggen dat een Europese Unie nodig is. Maar Europa op is niet ‘mooi’ op zich.”
“Europa heeft een democratisch probleem. De besluitvorming gebeurt vandaag achter gesloten deuren tussen lidstaten en de Europese Commissie. De Commissie neemt standpunten in die gebaseerd zijn op een jaarlijks Europees rapport over het sociale en economische beleid van de lidstaten. Eigenlijk hebben ze geen bevoegdheid over sociaal beleid, maar sociaal beleid heeft budgettaire impact, en dus wordt ook daar over gesproken. Wordt dat dan besproken in een parlement? Neen. Heeft de Commissie dan de legitimiteit om standpunten in te nemen over economie of sociaal beleid? Neen.”

Begrijpt u dan dat de burger de Unie minder lust?
Lamberts: “Dat begrijp ik zeker. Maar denken we nu echt dat Frankrijk, Duitsland, België of Vlaanderen elk afzonderlijk sterk genoeg zullen zijn om gewicht in de schaal te leggen tegen Deutsche Bank of BNP Paribas Fortis? Laat het me duidelijk stellen: we zijn onze financiële soevereiniteit kwijt. Alleen samen kunnen Europese landen die soevereiniteit terugwinnen.”

U gelooft in een Europees volk uit democratische noodzaak.
Lamberts: “Ja, maar een Europees volk kan en mag een nationale identiteit niet vervangen. Net daarom vind ik de strijd voor het behoud van het Nederlands belangrijk. Taal is het voertuig van je gedachten. Als mijn taal belangrijk is voor mezelf, dan begrijp ik zeker dat taal belangrijk is voor een Nederlandstalige. Frans is als taal niet zo bedreigd in de wereld. Frankrijk verdedigt het Frans, maar ik heb niet het gevoel dat Nederland het Nederlands verdedigt. Dus heb ik begrip voor mensen die Vlaanderen niet verfranst willen zien. Al valt er soms wel wat aan te merken op de manier waarop.”

Begrijpt u de Britten, die koste wat kost zelf willen beslissen wat ze doen? Ook al willen ze kapitalisme, ze willen zelf kunnen beslissen dat ze dat willen.
Lamberts: “De Britten denken dat hun invloed in Brussel niet groot genoeg is. Misschien hebben ze gelijk. Maar de koers die zij nu varen is ook niet de beste manier om hun invloed te vergroten. Ik wil gerust luisteren naar argumenten die aantonen dat sommige bevoegdheden beter worden uitgevoerd op het nationale of regionale niveau. Maar het nut daarvan moet dan feitelijk kunnen bewezen worden. Vaak blijkt dat het Europese niveau beter is.”

Ook voor het sociale zekerheidsbeleid?
Lamberts: “Dat ligt gevoelig, want daar raakt men aan het sociale contract tussen burger en staat. Het is dankzij de sociale zekerheid dat je je verbonden voelt met een land. Ik zou zeggen: er is meer convergentie tussen de sociale zekerheidssystemen van de lidstaten nodig. Anders kunnen de grote bedrijven lidstaten tegen elkaar uitspelen.”

Uw partij houdt in Wallonië en Brussel wel de implementatie van de Europese begrotingsregels tegen omdat men bang is dat Europa zal snijden in de sociale voorzieningen.
Lamberts: “Klopt. Luister: ik ben het eens met mensen die budgettaire orthodoxie bepleiten. Je kan een maatschappij niet opbouwen door lasten te leggen op toekomstige generaties. Men praat echter alleen maar over de openbare schuld, en verzwijgt de rest. Kijk naar Spanje: dat land heeft een kleine staatsschuld, maar wel heel veel gezinnen met schulden. Wat heeft Spanje en Ierland in de problemen gebracht? Subprime-schuld, privéschuld. Dus zijn er ook strenge financiële regels voor de banken nodig opdat een economie niet rond schuld wordt opgebouwd. Men zegt dat zulks slecht is voor de economie, maar niet ingrijpen in dit schuldmechanisme is zeker slecht voor de economie.”

Om terug te keren naar Brussel: Ziet u de stad als exemplarisch voor de verarming die in Europa plaatsvindt?
Lamberts: “Dat is duidelijk vast te stellen. Er is in Brussel geen solidariteit tussen arme en rijke gemeenten. Brussel kan dan ook niet onafhankelijk zijn van België en van Europa. We zijn geen megapool van wereldklasse.”

WIE IS PHILIPPE LAMBERTS?

Philippe Lamberts (1963) studeerde voor ingenieur aan de Université Catholique de Louvain. Hij is al sinds 1991 lid van Ecolo, maar koos pas voor een carrière als politicus in de aanloop naar de Europese verkiezingen van 2009.

Lamberts: “Als je te snel in de politiek stapt als jongeling word je te afhankelijk van de partij voor je carrière. Ik wilde eerst ervaring opdoen in het echte leven. En ook nu wil ik binnen mijn partij zeggen wat ik denk,” zegt hij daarover.

Binnen het Europees Parlement is Lamberts lid van de Europese Groenen, die in dezelfde fractie zitten als de Europese Vrije Alliante, een verzameling regionalistische en nationalistische partijen.