Hervorming rusthuissector: Sancties tegen instellingen die normen niet naleven

In het Brussels Parlement heeft de commissie Gezondheid donderdag het ontwerp van ordonnantie over de rusthuizen goedgekeurd met 9 stemmen tegen 2, bij één onthouding. De tekst wil een antwoord bieden aan het overschot aan vergunde bedden en die bedden toewijzen aan instellingen die aan kwaliteitseisen voldoen. Er komen ook gerichte sancties tegen instellingen die de normen niet naleven.

Bevoegd minister Alain Maron (Ecolo) wees in de commissie op drie problemen in de sector. Zo staan er momenteel 3.700 erkende bedden leeg. Daarnaast is er een onevenwichtigheid in het aanbod van de commerciële, publieke en non-profitrusthuizen. De commerciële sector is goed voor 62 procent van de erkende bedden - tegen 16 procent in Vlaanderen en 49 procent in Wallonië. De OCMW-rusthuizen beheren 24 procent van de erkende bedden, de vzw's 14 procent. Tenslotte beschikt de overheid slechts over één sanctie bij het overtreden van de erkenningsnormen: de intrekking van de erkenning, die kan leiden tot de sluiting van de inrichting.

Territoriaal evenwicht

De nieuwe ordonnantie voorziet in een mechanisme waardoor de helft van de structureel onbezette bedden gerecupereerd kan worden. Vijf procent van de bedden van een instelling mogen leeg blijven.

De gerecupereerde bedden worden herverdeeld tussen rusthuizen die beantwoorden aan een serie kwaliteitseisen voldoen: financiële toegankelijkheid, territoriaal evenwicht, inspraak van de bewoners, mate van omkadering... Zolang de commerciële sector meer dan 50 procent van de erkende bedden telt, worden de gerecupereerde bedden toegewezen aan OCMW- en non-profitrusthuizen.

Voorts voert de ontwerpordonnantie ook administratieve en financiële sancties in. Volgend jaar zullen de inspectiediensten met 12 VTE's versterkt worden "voor een doeltreffender toezicht op de instellingen en tegelijk voor een adequate begeleiding ervan", kondigde minister Maron nog aan.

'Botte discriminatie'

Volgens Gilles Verstraeten (N-VA) zal de ordonnantie lineair vergunningen voor onbezette rusthuisbedden beginnen te schrappen. De helft van de op jaarbasis onbezet blijvende bedden zullen hun vergunning verliezen, tot er maximum per rusthuis 5 procent onbezette bedden overblijven. Bij een overaanbod van bedden, die onbezet blijven is dat verdedigbaar, "maar we krijgen signalen van alle federaties, publiek, non-profit én commercieel, dat 5procent te brutaal is, zeker na de COVID-crisis, waarbij álle rusthuizen tijdelijke problemen met onderbezetting hebben."

Hij neemt het ook niet dat de gerecupereerde bedden zullen toegekend worden op basis van kwaliteitscriteria, behalve voor commerciële rusthuizen. "Voor hen is het verboden een nieuwe aanvraag te doen omdat er zogezegd al te veel commerciële rusthuizen zijn", hekelde Verstraeten, die sprak van "een domme en botte discriminatie die niets met kwaliteit te maken heeft." De N-VA'er wees er ook op dat dezelfde beperking niet geldt voor andere inrichters van rusthuizen, waardoor 100 procent OCMW-rusthuizen wel mogelijk zou zijn.

Juridische onzekerheid

Naar aanleiding van een gezamenlijke brief van de drie federaties van rusthuizen, die een aantal fundamentele bezwaren hebben tegen de tekst en door het parlement gehoord wilden worden, vroegen een aantal commissieleden een hoorzitting voor de stemming van het ontwerp. De federaties werden al binnen Iriscare gehoord en worden dinsdag door de minister ontvangen, repliceerde Maron.

Commissievoorzitter Ibrahim Dönmez (PS) wees op de strikte agenda aangezien de tekst op 1 januari 2023 van kracht moet worden en besliste dat de stemming nog donderdag zou plaatsvinden. Een hoorzitting met de rusthuisfederaties later kan volgens hem wel.

Khadija Zamouri (Open VLD) onthield zich omdat ze vreesde dat de tekst tot juridische onzekerheid zou leiden en had ook vragen bij het mechanisme van de recuperatie van lege bedden.