Het brokkenparcours van Emir Kir

Heeft Emir Kir nog een plaats binnen de PS? De vraag ligt de komende weken op tafel. Kir moet zich verantwoorden voor de tuchtcommissie. De burgemeester van Sint-Joost kan hier moeilijk onbeschadigd uitkomen.

De carrière van Emir Kir nam nochtans een steile vlucht. Kir, zoon van een Luikse mijnwerker, begint in 1995 te werken voor de gemeente Sint-Joost als straathoekwerker. Hij raakt gefascineerd door toenmalige burgemeester Guy Cudell (PS). In 2000 komt hij op voor de verkiezingen en haalt hij meteen 720 stemmen. Hij wordt schepen.

De jaren die daarop volgen kan het niet meer stuk. In 2004 haalt hij bij de regionale verkiezingen 7400 stemmen. Hij mag staatssecretaris worden in de Brusselse regering waar hij twee legislaturen bevoegd is voor ‘Openbare netheid’. Hij scoort in 2009 zo goed, dat hij droomt van het minister-presidentschap van Brussel.

Hij heeft intussen zijn zinnen gezet op het burgemeesterschap van Sint-Joost. Daar toont de minzame politicus voor het eerst dat hij ook berekend en meedogenloos kan zijn.

Strak in het pak

De man die, altijd strak in het pak en met zachte stem, elke moeilijk vraag weet af te wimpelen, elke lastige politieke kaap weet te nemen en zo een haast foutloos parcours loopt, schuift in 2012 op een brutale manier burgemeester en partijgenoot Jean Demannez aan de kant. Een zet die hem zuur zal opbreken.

Demannez en Kir waren overeengekomen dat Kir in de loop van de legislatuur de fakkel zou overnemen, maar Kir scoort zo goed dat hij daar niet op wil wachten. Hij vindt na de verkiezingen voldoende handtekeningen om zijn eigen voordracht als burgemeester te tekenen. Exit Demannez.

De PS is not amused. Hij krijgt in 2014 geen regeringspost meer, en moet zich tevreden stellen met een mandaat als parlementslid.

Als burgemeester wacht Kir een moeilijke taak. Hij toont zich verbonden met het Turkse volk, zelfs met de Turkse staat maar moet intussen een gemeente leiden waar vele minderheden wonen, onder meer Armeniërs en Koerden. Toch slaagt hij er al bij al in om de kleurrijke gemeente zonder veel incidenten te besturen.

Hij probeert zijn politieke stempel te drukken op de gemeente door een mengeling van linkse recepten, zoals de invoer van vierdagenweek maar ook eerder conservatieve maatregelen. Zo wil hij de prostitutie bannen door bordelen te sluiten. Die zijn aanstootgevend voor de buurtbewoners, zo vindt hij. Hij laat ook een studie uitvoeren voor de bouw van een (hallal)-slachthuis in zijn gemeente.

Hij raakt intussen als burgemeester steeds meer geïsoleerd. Hij neemt geregeld standpunten in die ingaan tegen het beleid van het Brussels Gewest, onder meer over het parkeerbeleid of over de zone dertig.

Problematisch blijft zijn houding ten aanzien van Turkije. Gedurende zijn hele carrière worstelt Kir met zijn dubbele loyauteit. “In België ben ik Belg, in Turkije ben ik Turk,” is het klassieke antwoord dat Emir Kir geeft op lastige vragen over zijn dubbele nationaliteit. Daar komt hij meestal mee weg maar er zijn tal van momenten waar hij met die ambigue positie in de problemen komt.

Armeense genocide

Zo is er zijn standpunt in verband met de genocide op het Armeense volk. Kir heeft lang de Turkse lijn aangehouden. Hij ontkent de ‘moordpartijen’ niet ten aanzien van het Armeense volk maar het is geen genocide. En het is aan historici op zich daarover uit te spreken. Tijdens een herdenkingsmoment voor de slachtoffers van de genocide in de Kamer zal Kir afwezig blijken. Tot grote ergernis van het PS-partijbestuur. De PS voert de druk op en Kir zal uiteindelijk wel voor de Armeense resolutie stemmen. Er wordt een bemiddeling opgestart, die op een sisser uitdraait.

Hij haalt in 2016 ook uit naar een Koerdische betoging. “De PKK die in Brussel defileert, dat is als IS die (na de aanslagen) in Madrid zou gaan manifesteren,” zo laat hij zich weing tactvol ontvallen tijdens een RTBF interview. PS-voorzitter Elio Di Rupo moet hem tot de orde roepen. En dan is er nog het geflirt met de conservatieve islampartij van Recep Tayyip Erdogan, wat vreemd is voor iemand die lid is van de socialistische partij. Hij onderhoudt verder ook een hartelijke relatie met de Belgisch-Turkse pers, die hem in zijn kielzog volgt.

Het brengt ons meteen naar de kern van het probleem: Kir heeft zijn electorale macht en zijn macht tout court grotendeels te danken aan zijn Turkse kiezers. En die zijn doorgaans erg patriottisch. Kir kan het zich niet permitteren om hen tegen de haren in te strijken. Veel conservatieve Turkse kiezers herkennen zich in de pro-Erdogan houding, in zijn strijd voor het onverdoofd slachten en zijn voornemen om bordelen te sluiten. Hij is in die zin een gevangene van zijn eigen electoraat, hoezeer hij ook probeert om daarboven te staan.

De PS heeft lang laten betijen. Zeker, de partij zat verveeld met de tarlijke incidenten met Emir Kir, maar tot een openlijke desavouering kwam het nooit. Daarvoor brengt Emir Kir te veel stemmen aan. Kir heeft de moeilijke tussenpositie ook altijd met een opmerkelijke politieke flair kunnen bespelen.

Met het bezoek van drie Turkse burgemeesters aan het gemeentehuis op 4 december jongstleden, waarvan twee van de extreem-rechtse partij MHP, lijkt daar nu een eind aan te komen. PS-militanten begrijpen niet hoe de partijtop de contacten tussen Kir en de MHP nog kan verdedigen.

Maandag bracht de website RésistanceS uit dat Kir niet aan zijn proefstuk toe is. Ook in Turkije ging Kir geregeld op de koffie bij de MHP-burgemeester van Emirdag, die zich graag laat fotograferen met de kenmerkende Grijze Wolven-groet.

Waar is het cordon sanitaire?, vraagt de PS-miliant Jerémie Tojerow zich af. PS-senatrice Simone Susskind, die nog altijd gezag afdwingt binnen de partij, vindt dat Kir geen plaats meer heeft in de partij. Zij is voorlopig de enige die dat openlijk zegt.

(Lees verder onder de foto)

Het is ook meer dan een principiële kwestie geworden over het cordon sanitaire. Kirs contacten met extreem-rechts zijn dodelijk voor het imago van de PS. Emir Kir draagt wel stemmen bij, maar hij zorgt, buiten Sint-Joost, ook voor heel wat stemmenverlies, zo klinkt het. En zeker in internationale kwesties – en met een Turkse president die steeds autokratischere allures krijgt, wordt het steeds moeilijk om de pro-Turkse houding van verkozenen van Turkse origine te verdedigen.

Emir Kirs verdedigingslinie was te lezen in de krant La Libre. Kir wentelt zich in het slachtofferschap. Wie tegen hem is, is dat om xenofobe en racistische redenen. Vraag is of Kir hier nog mee wegkomt. Hij lanceerde intussen ook een campagne op de sociale media: "Touche pas à mon bourgmestre". Een teken dat Emir Kir toch niet helemaal gerust is op een goede afloop.

Tuchtcommissie

Het is koffiedik kijken of de tuchtcommissie hem uit de partij zet, dan wel of hij er van afkomt met een berisping. Zeker is dat een aantal van zijn vertrouwelingen binnen de partij naar de achtergrond zijn verdwenen. Vandaag zwaait niet langer Laurette Onkelinx de plak binnen de Brusselse PS, maar Ahmed Laaouej. Bij de PS-voorzittersverkiezingen in september zat Emir Kir in het andere kamp.

Als Kir de PS moet verlaten, kan hij zeker nog een tijd verder als burgemeester. En ook zonder het PS-apparaat raakt Kir in 2024 misschien wel verkozen. Maar een ding is zeker: hij kan dit avontuur moeilijk onbeschadigd doorkomen.