Jan Busselen (PVDA): ‘De PS voert al lang geen links beleid meer’

PVDA kan na de volgende verkiezingen een gamechanger zijn in Brussel, en wil op lokaal niveau haar verantwoordelijkheid opnemen. “In Molenbeek en Sint-Gillis zie ik mogelijkheden,” zegt Brussels parlementslid Jan Busselen.

Een groene golf, die een rode opmars camoufleerde. Zo kunnen de verkiezingen van mei 2019 omschreven worden. Een spectaculaire vooruitgang voor Ecolo-Groen, maar net zo goed voor PTB-PVDA. De communisten werden de vierde grootste formatie in het Brussels parlement: van vier naar tien zetels. Elf zelfs, als de Nederlandstalige gekozene voor PVDA erbij wordt gerekend.
“Ja ik was verrast,” zegt PVDA-parlementslid Jan Busselen. “De partij hoopte toenmalig voorzitter Peter Mertens in het federaal parlement te krijgen, wat lukte. Maar ook in Vlaanderen en Brussel haalden we een verkiezingssucces.”

Van de straat naar het parlement, en terug naar de straat. Zo klinkt het adagium van de partij. Ook Busselen, aanvankelijk een wat schuchter parlementslid, groeide door tot een deputé die in het plenum van de Lombardstraat perfect de PVDA-partijlijn vertolkt.“Zelfs al was ik langer actief in parlement en partij,” zegt Busselen over die periode, “ik heb toch veel geleerd. Namelijk dat het parlement, door het grote aantal juristen en gebrek aan andere profielen, niet echt een afspiegeling vormt van de sociale realiteit. Met Youssef Handichi en Francis Dagrin telt de PTB-fractie twee arbeiders, wat de discussies verrijkt, zeker als het gaat over de liberalisering van de arbeidsmarkt.”

Maar u komt zelf niet echt uit een arbeiders­milieu.
Jan Busselen: Neen. Mijn vader is een tijd mijnwerker geweest, en militant bij PVDA. Ik ben ook deels opgegroeid rond het Vossenplein, dus ik vertoefde wel in die volkse milieus. Zelf studeerde ik jazzgitaar aan het conservatorium. Om die studies te betalen, ging ik tijdens de weekends in Zaventem vliegtuigen poetsen.

Ook de socialisten zullen claimen de arbeiders en zware beroepen te vertegenwoordigen.
Busselen: Een vijftigtal jaar geleden klopte die uitspraak. Sinds de Teletubbie-generatie (Steve Stevaert, Johan Vande Lanotte, Frank Vandenbroucke en Patrick Janssens bij de toenmalige sp.a, red.) werd door privatiseren, dereguleren en besparen een kloof geslagen tussen de vakbondsvleugel en de intellectuele voormannen in het parlement. Dat leidt tot een vervreemding met de achterban, die voor een deel naar Vlaams Belang trok.

Hoe kijkt u naar de vrijage tussen Vooruit en de N-VA momenteel?
Busselen: Ik vind het pijnlijk. En dan zwijg ik nog over de uitschuivers van Conner Rousseau, over Molenbeek, over de Roma, over de Afrikaanse landen die geen asielzoekers willen opvangen. Dreigen om de geldkraan dicht te draaien … dat is niet alleen paternalistisch, hij creëert een klimaat van angst, waarmee hij niet links, maar rechts sterker maakt. Typisch linkse onderwerpen, zoals sociale ongelijkheid en het recht op wonen en opvang, laat hij dan weer ongemoeid.

Een arbeider mag dan misschien dichter bij het werkvolk staan, daarom is hij of zij nog geen goed politicus, iemand die het spel beheerst en via wetgeving de situatie voor zijn achterban verbetert.
Busselen: Daarom is diversiteit in een fractie belangrijk. Behalve arbeiders moeten ook juristen deel uitmaken van de ploeg, maar de strijd moet eveneens buiten het parlement gevoerd worden. Toen de non-profitsector zes maanden lang betogingen organiseerde voor de Brusselse kabinetten voor loonsverhoging, was de PVDA een megafoon voor die eisen. Gevolg? Minister Alain Maron maakte 57 miljoen euro vrij. Hoe goed ook een resolutietekst mag klinken, als een debat zich enkel in de commissies afspeelt, dan verandert dat bitter weinig. Dat verklaart waarom jonge parlements­leden afhaken, zelfs als die deel uitmaken van de meerderheid. Het gebrek aan impact resulteert in ontgoocheling en verbittering.

De PS in Brussel rekruteert in populaire wijken, en dat vertaalt zich in vertegenwoordigers van Turkse en Marokkaanse afkomst, doorgaans ook arbeiders.
Busselen: Zeker. De PS houdt stand, maar de partij voert al jaren geen linkse politiek meer. De energieprijzen, de voedselprijzen, de huurprijzen, de waterprijzen: die gaan allemaal de hoogte in.

Dat kan u toch moeilijk minister-president Rudi Vervoort (PS) aanwrijven?
Busselen: Hij kan wel iets doen aan de vastgoedsector. Verplicht bij nieuwe grote projecten in Brussel om minstens een derde van de ruimte te voorzien voor sociale woningen. Of zorg voor een bindend huurrooster, met maximale huurprijzen, zodat gezinnen meer koopkracht overhouden en de overheid nadien minder moet uitgeven aan armoedebestrijding en sociale tarifering. Door de hoge huurprijzen verarmen mensen, die vervolgens aankloppen bij het OCMW. Ik noem dat plak- en pleisterwerk, allesbehalve een politiek coherent beleid.

Een PVDA-beleid kost miljarden. Niet echt realistisch, gezien de krappe budgettaire context van het Gewest.
Busselen: De stedenbouwkundige lasten verhogen kan helpen, net als een verkeersbelasting invoeren voor bedrijven, zoals in Frankrijk. Zo kan het openbaar vervoer goedkoper worden. Het is een manier om de grote spelers te laten bijdragen. De echte hefbomen zitten natuurlijk federaal. Excess profit ruling (een fiscaal gunstregime voor multinationals, red.) afschaffen en belastingkortingen voor multinationals schrappen kan tot acht miljard opleveren, maar Vivaldi wil of durft niet. Waar moet de regering het dan zoeken? Bij de werkende middenklasse.

Is PVDA klaar om mee te besturen in Brussel?
Busselen: Op gemeentelijk vlak, zoals in Molenbeek en Sint-Gillis, zie ik openingen. Ook omdat de partij ervaring opdeed en goede relaties onderhoudt met het sociale middenveld, en soms met de administratie. Maar die ruimte wordt niet zo makkelijk afgegeven – dat is het monopolie van de PS, en ook steeds meer van Ecolo.

En op gewestelijk vlak?
Busselen: Dat hangt van de andere progressieven af, of die willen breken met het beleid van de afgelopen dertig jaar en de rekening niet wil doorschuiven naar de werkenden, maar dat is niet het geval. Er worden nu al besparingen aangekondigd, dat maakt het water diep, terwijl PVDA voor meer investeringen in huisvesting en mobiliteit gaat.

Als zweeppartij dus?
Busselen: ​​​​​​​Nee. We willen meebesturen, natuurlijk, maar enkel als het beleid een radicale breuk vormt met de politiek nu, door multinationals en grote vermogens te laten bijdragen.

Waarom doet u aan politiek?
Busselen: Omdat ik een alternatief naar voren wil schuiven. Als dat niet gebeurt, vrees ik een samenleving die van crisis naar crisis evolueert, met als gevolg dat een groot deel van de bevolking oplossingen zoekt aan de rechterkant van het spectrum, en heil gaat zoeken bij autoritaire leiders. Zelfs het centrum neigt in die richting. Kijk naar president Macron in Frankrijk of Georges-Louis Bouchez (MR) bij ons.

PVDA doet het niet slecht in de peilingen. Cynisch gesteld: de huidige crisissen komen jullie goed uit.
Busselen: ​​​​​​​Terwijl ik helemaal niet cynisch wil zijn. Hoe groter de crisis, hoe meer mensen aan de alarmbel trekken, hoe meer polarisatie. Als rechts aan de macht komt, dan gaat een aantal democratische rechten op de schop. Dat zie ik zelfs nu al gebeuren bij Vivaldi. Recht op opvang als alleenstaande man, recht op bed, bad, brood: het moet er allemaal aan geloven. Iedereen schijnt het normaal te vinden dat mensen op straat leven. Nee, dat is niet normaal.

Over polariseren gesproken: PVDA pookte mee het debat over Good Move op. Door de kant te kiezen van de automobilist, en tegen de veranderingen.
Busselen: Wie ingrijpende maatregelen als een circulatieplan snel wil doorvoeren zonder bewoners te betrekken en in alternatieven te voorzien, creëert polarisatie. Er is een reden waarom Good Move beter werkte in Brussel-Stad dan in Kuregem of de Berenkuil in Schaarbeek. Enerzijds door de brede consultatieronde en het inzetten van honderden stewards, en door het plan gaandeweg aan te passen. Anderzijds is het aanbod van openbaar vervoer in de Vijfhoek enorm sterk. De sprong wagen is dan minder groot dan in een buurt waar de plotse moeilijke onbereikbaarheid van de eigen woning boven op andere problemen komt: werkloosheid, gebrek aan veiligheid en nog tal van dagelijkse frustraties.

Maar door Good Move in Schaarbeek en Anderlecht af te voeren, blijven die straten verkeersonveilig en ongezond door de uitstoot van wagens.
Busselen: Niemand wil meer files en verkeersonveiligheid: automobilisten niet, fietsers niet. Wat Schaarbeek betreft, weet ik met honderd procent zekerheid dat geen enkele van de PVDA-mandatarissen in de anti-Good-Move protesten meeliep. Daar werd ook toe opgeroepen op alle interne kanalen.

In Anderlecht speelde PVDA wel degelijk een rol in het ophitsen van de gemoederen. Giovanni Bordonaro, voorzitter van de Brusselse afdeling, leek geweld tegen de bevoegde schepen, Susanne Müller-­Hübsch (Groen), zelfs aan te moedigen.
Busselen: Hij zei: 'Dat gebeurt.' Ik vind dat niet slim om te zeggen, maar het is iets anders dan oproepen tot haat en geweld. Dat doet de PVDA niet.

Schrijver Joost Vandecasteele noemt de PVDA de 'Partij van de Agressie'.
Busselen: ​​​​​​​Ik vind dat spijtig. Er is aan verschillende kanten veel woede. En PVDA komt op voor de werkende mens: de treinchauffeur of de thuisverpleegster die naar het werk moet met de auto, die lange dagen moet draaien en die bij het thuiskomen nog eens een half uur verliest op zoek naar een parkeerplaats. De betonblokken die in de zomer werden geplaatst om het verkeer om te leiden – een groot aantal buurtbewoners was toen op vakantie en wist van niets – waren op dat vlak desastreus. Voor alle duidelijkheid, ik zeg niet dat wij als partij een perfect parcours hebben gereden, maar het beleid moet erkennen dat sommige maatregelen heftige reacties oproepen, en dat past in een breder verhaal.