Politici over hun piétonnier: 'Natuurlijk was er wel een visie'

De politici die voor de voetgangerszone kozen of er vandaag verantwoordelijk voor zijn, tonen zich vooral trots op de vrucht van hun beleid. “Het is vooral een succesverhaal, met een heel Brussels publiek."

De eerste burgemeester die echt zijn schouders onder de voetgangerszone zette, heette YVAN MAYEUR (toen nog PS). De piétonnier van het centrum, de grootste van Europa, die had zijn politieke erfenis moeten worden. De Samusocial affaire zorgde ervoor dat het anders liep.

Het neemt niet weg dat Mayeur vandaag nog steeds trots is op ‘zijn’ piétonnier, waar hij regelmatig komt. “Het gebied leeft en heeft zijn publiek, de stadssnelweg is openbare ruimte geworden, met een opeenvolging van pleinen met een eigen identiteit. Dat is ook de visie die we hadden toen we hieraan begonnen. Zeggen dat we visieloos waren zoals sommige experts, vind ik neerbuigend en onjuist.”

Mayeur is ook tevreden dat grote investeerders de weg naar de voetgangerszone vinden, zoals voor het Muntcentrum (dat een hotel, woningen en kantoren zal herbergen), de Brouckère Tower (aan de overkant van het Muntcentrum) of de voormalige Actiriszetel (waar onder meer delicatessenketen Eataly komt). “Het toont de aantrekkingskracht van de piétonnier.”

Ontbrekend kunstwerk

Tegelijk ziet de ex-burgemeester dat het huidige handelsaanbod (met veel fastfood, vaak ook in het premium segment) wat eenzijdig is. “Op de Anspachlaan zie je nu vooral volkse bezoekers en gebruikers. Het is goed dat die er zijn, maar door het handelsaanbod nog meer te mengen, kan je dat ook nog andere segmenten van de bevolking aantrekken. Op het Brouckèreplein kan je bijvoorbeeld een betere brasserie met terras hebben in het Continental gebouw (met de gedoofde Coca-Colareclame, red.)”

Hetzelfde De Brouckèreplein vindt de voormalige PS’er vandaag maar een trieste aanblik hebben. “De Stad had al sneller een nieuwe invulling aan het Continentalgebouw moeten geven. En je ziet ook dat het kunstwerk dat ik er wou plaatsen ontbreekt. We wisten zelfs al welk werk van Anish Kapoor het zou worden: twee stalen spiegels, dat was formidabel geweest.”

De ex-politicus, die vandaag consultant is, vindt ook niet dat er te weinig inspraak was. “De plannen bestonden al 20 jaar, er was een unanieme beslissing van de gemeenteraad, dat is zeldzaam, hoor. En veel mensen hadden hun zeg kunnen doen. Wat moet je dan nog meer doen?”

Ook schepen voor Stedenbouw ANS PERSOONS (One.brussels/Vooruit) is vooral tevreden met de voetgangerszone anno 2022. “Het is vooral een succesverhaal, de zone werkt en je ziet er een heel divers Brussels publiek. Het is niet in de eerste plaats een zone voor bobo’s, toeristen of pendelaars geworden, maar voor iedereen. En als het welstellende publiek uit bijvoorbeeld Ukkel niet komt, dan is dat maar zo.”

Persoons kan zich al eens ergeren aan experts die neerkijken op dat diverse publiek of het handelsaanbod waar die gebruik van maken. “Je voelt soms een superioriteitsgevoel doorschemeren, maar het kunnen niet allemaal alternatieve biowinkels zijn.”

Beterschap voor de Brouckère

De schepen geeft toe dat het de Brouckèreplein er vandaag nogal kaal bij ligt. “We hebben al bomen toegevoegd waar dat mogelijk is. In de toekomst komt er nog een kunstwerk en is het vooral uitkijken naar de heropleving in de gebouwen rond het plein. Hotel Metropole zal niet blijven leegstaan, de nieuwe invulling van het Continentalgebouw (waar het gedoofde Coca-Colabord op staat, red.) zal een groot verschil maken en ook de werken aan de kant van UGC zullen wel eens afraken."

De belangrijkste aandachtspunten voor Persoons zijn verder de problematische combinatie van steppers, fietsers en voetgangers en de veiligheidssituatie in de late uren.

De politica wijst er nog op dat ook het Fontainasplein een artistieke ingreep krijgt. “Er komt een luisterkunstwerk, waarin bewoners en gebruikers van de wijk vertellen over hoe ze hun buurt ervaren en over hoe die de voorbije jaren veranderde.”

Nogal wat waarnemers appreciëren dàt de Anspachlaan autovrij werd, maar betreuren tegelijk een gebrek aan visie over het soort stad waar die piétonnier moest toe bijdragen. Burgemeester PHILIPPE CLOSE (PS) deelt die kritiek niet.

“Voor ons past dit in onze basisvisie op Brussel en dat is de 10 minutenstad, waarin je alle basisvoorzieningen binnen die tijdspanne te voet kan vinden. Tegelijk gaat dit over het heroveren van de openbare ruimte op de auto. Je mag die piétonnier op de Anspachlaan daarbij niet los zien van de evolutie in de rest van de stad. Ook die wordt autovrijer, zoals in de Sint-Katelijnestraat. Of denk aan de impact van het circulatieplan, dat deze zomer start.”

Aantrekkelijk woongebied

Close wijst erop dat het centrum steeds aantrekkelijker wordt als woongebied (het aantal inwoners van de Vijfhoek steeg de voorbije 20 jaar van minder dan 40.000 tot circa 55.000, red.). “De voetgangerszone draagt daartoe bij en heeft ook nog eens die breuklijn gelijmd die dwars door de stad liep. Veel mensen staken de boulevard gewoon niet over.”

Dat het handelsaanbod op het drukste deel van de zone gedomineerd wordt door fastfood is voor Close niet meteen een probleem. “Even verderop rond Sint-Katelijne heb je dan weer een ander soort restaurant en voedingsaanbod. Je kan ook niet zomaar alles gaan voorspellen wat gebeurt als je een stuk stad verandert. Soms zitten daar verrassingen bij. Dat is ook het geval in de Zuidstraat, vlakbij de autovrije Anspachlaan. Vroeger was dat dé hotspot voor postzegelverkoop, vandaag zie je er steeds meer platenzaken die vinyl verkopen.”

ELS AMPE (Open VLD) was schepen van Mobiliteit en Openbare Werken in het stadsbestuur dat voor de voetgangerszone koos. Zij tekende vooral voor het mobiliteitsplan dat ervoor moest zorgen dat het gebied bereikbaar bleef, ook met de auto. Automobilisten werden via een bestemmingslus of miniring rond het centrum gestuurd en zouden op termijn ook bijkomende ondergrondse parkings krijgen. Dat was toch de theorie, want de parkings kwamen er nooit. En ook de miniring verdwijnt deze zomer met het nieuwe circulatieplan.

Ampe is vandaag nog steeds trots dat ze de voetgangerszone heeft helpen realiseren. “Het was een verkiezingsbelofte van de meerderheid, maar niemand geloofde eigenlijk dat we het ook echt zouden doen. Het leven in het centrum is sindsdien veel aangenamer geworden, ook voor kinderen.”

Tegelijk ziet de voormalige schepen wel wat verbeterpunten voor de zone. Zo deelt ze de kritiek dat het vorige stadsbestuur te weinig visie had op waar ze naartoe wou met de zone. "Ik heb daar wel vaker voor gepleit, maar niet echt gehoor gekregen."

Verkoop die handelspanden

“Het is ook mooi om een handelsplan te hebben, maar dan moet je het ook uitvoeren. Dat dat de verantwoordelijkheid was van mijn fractiegenote Marion Lemesre (MR)? Ja, maar dan moet de Grondregie van de Stad ook meewillen. Die heeft veel handelspanden waar ze mee kan sturen, maar de regie werd bestuurd door de PS.”

Ampe pleit ervoor om de panden van de Grondregie te verkopen aan privéspelers. “Die kunnen dan kwaliteitshandel aantrekken. Of de Stad haar hefbomen om te sturen zo niet helemaal uit handen geeft? Dat denk ik niet, de voorbije 7 jaar is er in elk geval amper gestuurd.”

Prutsen aan mobiliteit

Dat er uiteindelijk geen bijkomende parkings kwamen, is volgens Ampe niet wegens een gebrek aan interesse uit de privésector. “We voelden dat het Gewest ons die vergunning niet wou geven en hebben het dan maar gelaten. In de plaats besloten we om de parking onder Brucity, op de plek van Parking 58, uit te breiden.”

Als de liberale politica vandaag naar de voetgangerszone en het bredere centrum kijkt, mist ze een strategie om ook niet Brusselaars naar het centrum te lokken. “En als je wil dat de kapitaalkrachtigere bezoekers ook komen, moet je ervoor zorgen dat dat vlot met de wagen gaat. Of me de metro, bijvoorbeeld uit Groot-Bijgaarden.”

Tegenover het nieuwe circulatieplan, dat midden augustus ingaat, staat Ampe dan ook wantrouwig. “Je moet volgens mij niet blijven sleutelen aan die mobiliteit. Een stad is zoals een huis: op een moment moet je er in gaan wonen en het aantrekkelijk maken, in plaats van te blijven prutsen.”