Schaarbeek laat vzw's doorlichten

De gemeente Schaarbeek laat een audit uitvoeren van 22 gemeentelijke organisaties en vzw's. De voorlopige conclusie: een onderscheid tussen vzw's met missie van openbaar nut en degene die enkel subsidies, is nodig. Bij die laatste moet worden onderzocht of de wetgeving rond openbare aanbestedingen niet moet worden toegepast, en of zij nog wel gebouwen en personeel van de gemeente mogen gebruiken.

Het Schaarbeekse college besliste in juli 2017 om een audit uit te laten voeren van de vzw's die de gemeente subsidieert. Dat was niet lang na het gesjoemel bij de Brusselse vzw Samusocial. Burgemeester Clerfayt (Défi) benadrukt dat dat niet de aanleiding was, wel de inwerkingtreding van een nieuwe, iets striktere wet op de openbare aanbestedingen.

"Een daad van goed bestuur", noemt Clerfayt het vrijdagochtend in zijn bureau in het Schaarbeekse gemeentehuis. De audit wordt uitgevoerd door Vdelegal, hetzelfde advocatenkantoor dat ook de Brusselse vzw Gial onder de loep nam. In oktober 2017 leverden de juristen van VdeLegal een tussentijds rapport af, dat eerder deze week werd gelekt.

Bedoeling was vooral om na te gaan of de statuten (bijvoorbeeld qua uitgeleend gemeentepersoneel) moeten aangepast worden, om te voldoen aan de nieuwe regels voor openbare aanbestedingen.

"Er is niks ernstigs aan de hand", sust de Schaarbeekse burgemeester. "Niets in de grootteorde van Brussel-Stad, wij zijn volkomen transparant. Er waren een paar kleine problemen, maar die vallen in het niet bij de belangrijke maatschappelijke taak die deze vzw's uitvoeren."

Geen zitpenningen

In het auditrapport raadt VdeLegal aan dat "de statuten van organisaties met een doel van openbaar nut worden opgehelderd en dat de rol van gemeentemandatarissen daar voorzien of versterkt wordt." De juristen raden een duidelijker opdeling aan tussen verenigingen met een missie van openbaar nut en zij die louter subsidies krijgen. Bij die laatste moet worden onderzocht wat hun maatschappelijke rol is en of de regels rond openbare aanbestedingen niet moeten worden toegepast.

De privé-instelling L’Œuvre des colonies scolaires gebruikt bijvoorbeeld een gebouw en personeel van de gemeente. Een situatie die nader uit te klaren is, schrijven de advocaten.

Zitpenningen zijn er niet in de 22 onderzochte organisaties, met uitzondering van Neptunium, waar een zitpenning van 50 euro bruto per vergadering bestond. "Maar daar stoppen we mee", zegt Clerfayt op het persmoment. De vzw Schaarbeekse crèches betaalt als enige bestuurders per vergadering een onkostenvergoeding, van 25 euro per keer. Bernard Clerfayt voegt er nog aan toe dat drie gemeente-ambtenaren voltijds de subsidies aan vzw's controleren.

De sociale huisvestingsmaatschappij Schaarbeekse Haard maakt geen deel uit van het onderzoek. "Het is geen vzw, en ze wordt al streng gecontroleerd door het Gewest", zegt de burgemeester.

Momenteel licht het advocatenteam vzw per vzw door, om alle 'correcties' te kunnen doorvoeren voor het einde van de legislatuur.

Oproep aan andere gemeenten

Burgemeester Clerfayt roept andere gemeenten op om zelf ook al hun lokale vzw's door te lichten.

Zelf overweegt hij naar aanleiding van de audit wel om een paar vzw's op te doeken. "Er zijn kinderdagverblijven van de gemeente, en er zijn er die zijn ondergebracht bij de vzw Schaarbeekse crèches. We zouden die kunnen samenbrengen, maar dat heeft wel gevolgen qua flexibiliteit, verloning en subsidiëring. Het is een debat."