Voorstel voor alternatief tracé bedreigde havenspoorlijn kost 12 miljoen

De Brusselse regering heeft een princiepsakkoord goedgekeurd rond een alternatief traject voor de bedreigde laatste spoorlijn vanuit de Brusselse haven op de terreinen van Schaarbeek-Vorming. Het federale fonds dat eigenaar is van Schaarbeek-Vorming en de terreinen wil te gelde maken, gaat ermee akkoord. Het compromis komt er vlak voor het Europees Hof van Justitie uitspraak doet over de bestaande havenspoorlijn.

Schaarbeek-Vorming is een van de laatste grote grondreserves in het gewest. Het Gewest plant er al lang een multimodaal distributieplatform waar goederen via spoor, water of weg kunnen worden aangeleverd en overgeladen. In dat plan speelt het laatst overgebleven aansluitspoor van de voorhaven naar het nationale spoorwegnet, en daarbij ook drie Europese corridors van goederenvervoer, een cruciale rol.

Maar de site Schaarbeek-Vorming is nog altijd in handen van het Fonds voor de Spoorinfrastructuur (FSI), een vennootschap die voor 100 procent eigendom is van de federale staat en als doel heeft gronden die vroeger tot de spoorinfrastructuur behoorden, te verkopen aan investeerders. Zo wil de federale overheid minstens een deel van de historische schuld van spoorwegmaatschappij NMBS aanzuiveren.

Een koninklijk besluit uit 2004, toen de eigendommen van de NMBS werden opgesplitst, verplichtte Infrabel om ten laatste tegen eind 2020 - en later maart 2021 - alle spoorrails van het terrein te verwijderen. De federale overheid dacht destijds dat het terrein van 40 hectare, dat nog even in de running was voor een nationaal stadion, makkelijker te verkopen zou zijn zonder spoorbundels. Zo niet zou Infrabel een schadevergoeding van 7 miljoen euro moeten betalen.

Eind 2018 stapte de Haven van Brussel naar de rechter, om de afbraak van het laatste havenspoor te verijdelen. In maart 2021, een week voor de sporen definitief moest worden afgebroken, besliste het Brusselse hof van beroep om over de spoorknoop een ‘prejudiciële vraag’ te stellen aan het Europees Hof van Justitie. Tot de uitspraak mocht aan de havenspoorlijn niet worden geraakt, al heeft Infrabel de lijn intussen wel buiten gebruik gesteld, waardoor ze niet meer wordt onderhouden.

Prijskaartje alternatief: 12 miljoen euro

Het alternatieve traject, dat er kwam na onderhandelingen tussen Brussels minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo), federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo), spoorinfrastructuurbeheerder Infrabel en de Haven van Brussel, is een compromis waarin ook het FSI zich kan vinden.

Het ontsluit de terreinen van Schaarbeek-Vorming ten zuiden van de Vilvoordselaan. De huidige spoorlijn loopt immers een hele tijd parallel met de weg en is op die manier een barrière. Met het nieuwe traject zijn de terreinen beter bereikbaar vanaf de weg voor eventuele toekomstige bouwprojecten.

Na de bestaande spoorwegovergang op de Vilvoordselaan kruist het alternatieve traject het terrein dwars, om dan voor het grootste deel de bestaande spoorlijn ten zuiden van Schaarbeek-Vorming te volgen. De kostprijs van het nieuwe traject wordt op zo’n 12 à 13 miljoen euro geschat.

Voor de aanleg van een nieuwe spoorverbinding is een bouwvergunning nodig. Infrabel heeft een paar dagen geleden een vergunningsaanvraag ingediend voor het nieuwe traject. “Wij hopen die vergunning zo snel mogelijk te krijgen”, zegt de woordvoerder.

Volgende week EU-advies

Op 31 maart geeft het Europees Hof van Justitie zijn advies over de Brusselse spoorknoop. Als het EU-Hof zoals verwacht verduidelijkt dat de spoorverbinding voor de haven moet blijven bestaan, is het vooral uitkijken naar de precieze formulering.

Als de ‘bestaande’ havenspoorlijn gevrijwaard moet blijven, of de havenspoorlijn zo snel mogelijk weer operationeel moet zijn, dan is het alternatieve tracé dus geen oplossing. Dan moeten alle partijen opnieuw naar de onderhandelingstafel.