Celia Ledoux: 'Mijn baby is een boerka'

“Je mamapet opzetten is bij ons toch een beetje uit de maatschappij stappen. Voor mijn baby kwam, schreef ik recensies, nu niet meer. Een kleintje kan niet mee naar het theater. Bij ons is een baby een soort boerka. Maar ik mag niet klagen, ik schrijf nu voor mezelf. Verteerbare maatschappijkritiek, verpakt in een roman. Bijna af.” Celia Ledoux is moeder van Gloria, nu anderhalf, en auteur van Mama. Een pittige kijk op zwangerschap, moeder zijn en de dictatuur van babyboeken.

De eerste zaadjes van Mama werden gezaaid in een wekelijkse column in De Morgen. "Gewoonlijk borrelt de behoefte tot schrijven spontaan bij mij op, maar tijdens de zwangerschapsmaanden kreeg ik geen woord op papier. 'Wat als dat blijft duren?!?' Het was de eerste kennismaking met moederhormonen, die me onverwachts opslorpten. Het was ook het sein om me grondig in te lezen, een soort instant bijscholing."

"Aanvankelijk waren het luchtige verhaaltjes. Maar al snel na Gloria's geboorte kreeg ik een soort missie. Al die babyboeken werkten namelijk voor geen meter! Het is ook best knettergek, hoe ze je baby als de tegenstander beschrijven en regeltjes opdringen. Regeltjes die alle baby's over dezelfde kam scheren, terwijl ze elk hun eigen behoeften hebben. Net als volwassenen. Sommige mensen willen vier uur slaap, anderen zijn na tien uur nog maar half uitgeslapen."

"Door die regeltjes krijg je soms het gevoel: 'Ik ben een keislechte moeder, mijn baby is abnormaal, ik red het niet.' Dat zorgt voor veel verdriet, nodeloos verdriet. Daarom ben ik zelf dieper gaan zoeken. Veel wetenschappelijke werken gelezen met baby op schoot, tijdens die eerste slapeloze maanden. En wat bleek? De wetenschap is veel aardiger voor kinderen dan het gros van die zogezegd rozige boeken. Onderzoek toont aan: huilen is schadelijk, dus troost je baby maar zoveel je wilt. Verwend wordt hij er niet van. Terwijl juist dat door babyboeken min of meer wordt ondergraven. 'Liefde, ja ja, maar je moet ze wel de baas blijven, hoor.' Alsof je baby op wereldmacht uit is... Omgaan met je kind volgens een strikte routine bepaalt bovendien je eigen dag, met al die vaste slaapjes en eetjes. Natuurlijk is voor baby's zorgen dan heel deprimerend: je bent drie maanden lang een kluizenaar, terwijl je daarvoor gewoon een leven had."

"Er doen zoveel van zulke vreemde feitjes de ronde. Bijvoorbeeld als het over borstvoeding gaat. 'Doen,' zeggen dokters. Maar als puntje bij paaltje komt, hebben ze nauwelijks deskundige hulp te bieden; aan het kraambed krijgen vrouwen vijf tegenstrijdige meningen. Zo wordt het idee geboren dat borstvoeding moeilijk is, een offer. Terwijl het poepsimpel is, en het tijd en slaap spaart als je er eenmaal mee weg bent. Alleen: wie zet je op de goede weg? Alles bij elkaar is onze westerse samenleving niet zo ingesteld op baby's. De canon van 'weetjes' opgebouwd door een massa kwakzalvers, de commercie rond babyspeeltjes en -verzorging maken van iets heel simpels iets heel moeilijks. En: we zijn veel vanzelfsprekendheid in babyomgang verloren. Die vanzelfsprekendheid zie ik wel bij veel andere culturen: de Arabische, de oosterse, de Afrikaanse. Baby's en kinderen horen er in die culturen bij, bij feesten, eten, werken, het leven."

Thuis bevallen
Celia Ledoux heeft bewust gekozen voor borstvoeding, en bewust gekozen voor een thuisbevalling. "Ik had een vrij ongecompliceerde zwangerschap, al was negen maanden misselijk zijn geen eitje. Gaandeweg leek thuis bevallen me een goed idee. Het is bij een eerste kind even veilig als bevallen in een ziekenhuis, bij volgende baby's veiliger. Bovendien vond ik het een comfortabel vooruitzicht om mijn kraambed in een vertrouwde omgeving te hebben, op eigen terrein, niet in een druk ziekenhuis."

"Uiteindelijk is het wel een lange bevalling geworden: Gloria is pas op de derde dag geboren. Maar wel heel gewoon. In een ziekenhuis wordt bij zo'n lange bevalling vaak ingegrepen: waarschijnlijk hadden ze me daar overgehaald tot een keizersnede. Dat zijn we gelukkig ontlopen. In de States, maar ook bij ons gaat een bevalling steeds meer gepaard met ingrepen. Is dat nodig? Zijn onze lichamen in tien jaar dan zo veranderd? Goed voor vrouwen en baby's is het alleszins niet: elke chirurgische ingreep brengt complicaties en risico's met zich mee."

"Toen Gloria er was, werd ik overspoeld door hormonen, als een vloedgolf. Ik was altijd best ratio­neel en doordacht en ineens: poef. Veel baby's zien wij in onze cultuur niet meer geboren of verzorgd worden, en buiten wat kraamklap wordt er weinig kennis gedeeld. Opvoeding is geen topic in de pers. Als ouder moet je dus elke keer weer min of meer het warm water uitvinden. Daardoor zijn babyboeken ook een logische stap; je gaat ervan uit dat er bonafide kennis in staat. Maar veel van die handleidingen leuren gewoon met ideeën uit de jaren 1950 van de vorige eeuw, gebed in ouderwets behaviorisme. Terwijl er de voorbije twintig jaar enorm veel wetenschappelijke vooruitgang is geboekt. Zoveel nieuwe kennis, die aantoont waarom die oude regels niet werken en zelfs schadelijk zijn. Die kennis mocht weleens gedeeld worden, vond ik."

Geen autoriteit
Klinkt allemaal behoorlijk zwaar, en toch is Mama allerminst moeilijk te verteren kost. "Ik schrijf vanuit mijn ervaring. Gewoon de wereld van een mama in een vrij typisch gezin. Ik heb het ook makkelijk leesbaar gehouden: een jonge ouder met slaapgebrek wil je niet met zware kost opzadelen. En ik ben eerlijk over wat mijn mening is; elke ouder moet vooral zelf de zijne vormen - goed geïnformeerd. Een autoriteit, ik? Nee! Op de zoveelste babyhandleiding zit niemand te wachten. Ouders verdienen respect; ik hoop dat ze uit mijn boek veel trots halen."

"Die dictatoriale stelligheid van babyboeken - 'Wij hebben dé oplossing!' -, wat een nonsens. Niemand heeft baat bij het herschrijven of negeren van babynoden. Zo vaak hoor ik dat bij slaaptraining de baby's liggen te huilen, de ouders onderaan de trap ook. 'Om de bestwil van de kleine.' Zó jammer. Niemand wil dat zo'n minimensje verdriet heeft, en het doet ze niet eens goed. Je kan en mag, ouder én kind, gewoon gelukkig zijn. En je mag best wat aanmodderen. Een kind heeft geen perfectie nodig, wel een ouder die hobbels in de weg neemt wanneer ze komen en intussen veel liefde en warmte toont."

Braakland
Wie alvast tevreden lijkt met de ongedwongen aanpak van mama Celia en papa Guy, is Gloria. Ze zit goed in het vlees, goed in haar vel. Zelfs Sirius de huiskater heeft zich neergelegd bij het nieuwe leven in huis. "De poes en de baby, tja, dat is een haat-liefdeverhouding. De liefde komt van Gloria, de onverschilligheid van de kat. Sirius ziet Gloria graag als ze hem vleesjes voert vanuit haar hoge stoel, iets minder graag als ze hem wil knuffelen. Zo'n klein gevaarte met gespreide armpjes: wawa!"

"Hij is een kartuizer, maar komt uit een asiel in Schaarbeek. Heel ons gezin bestaat uit Brusselaars en dat zal allicht zo blijven. Guy heeft altijd hier in Sint-Lambrechts-Woluwe gewoond, in dit huis. Zijn ouders hebben het gebouwd toen het hier nog een simpel buitenwijkje was. Oké, je hebt dat actief francofone in de gemeente van (FDF-voorzitter Olivier) Maingain. Maar daar staat veel tegenover: groen, aardige oude dametjes, een grote speeltuin."
"Wat wel beter kan, dat is Brussel. Grote initiatieven waar jonge ouders elkaar kunnen ontmoeten, ontbreken hier. Initiatieven die een sociaal weefsel vormen dat kinderen en gezinnen zo nodig hebben. Aan Franstalige kant heb je Les Maisons Vertes, waar de kinderen ongedwongen kunnen spelen en ouders een beetje keuvelen. De Nederlandstalige pendant, Baboes, is een fantastisch plekje, maar amper drie ochtenden per week open. Hier in Brussel heb je zoveel fijne cultuurhuizen, toffe plekken, ontmoetingsplaatsen. Maar voor jonge moeders is hier nog veel meer braakland dan in andere grote steden. Er is echt werk aan de winkel."

Celia Ledoux, Mama, uitg. Vrijdag, 288 p., 19,90 euro, celialedoux.blogspot.com