Column Freddi Smekens: Eeverans

O ns Brusselse woordje persees zou ik kunnen hertalen als ‘alsof’. Maar ook ‘zoiets’ of ‘in de zin van’ zou van pas kunnen komen. Persees gebruiken we in het Brussels alsof ’t persees niks es. En dat is nu juist de kern van de zaak.

Dat Brusselse woordje persees heeft ook alles met tijd en omstandigheden te maken. We beginnen met de tijd. Wat in dat geval het woordje persees betreft, moet ik het doen met een uitspraak die mij altijd zal bijblijven: "Hoo aaver da we weudde, hoo rapper da den taaid persees goet." Maar eigenlijk heb ik er nooit bij stilgestaan of die uitspraak nu waar is of niet.

Iets wat wij allemaal kennen, waarde lezer, is de belevenis dat we een gebeurtenis of ervaring vreuger persees al gezeen hebben. In dat geval hebben we het over een déjà vu. En hoe komt dat befaamde déjà vu nu? Wel, wetenschappers hebben uitgedokterd dat het met een kortsluiting in de hersenen te maken heeft. Bij die opmerking spreekt men mij lachend toe: "Gooj ons wei 'n bloes opgeive?" Welnu, waarom zou ik, waarde lezer?

Dat déjà vu - of in het Brussels: persees al gezeen - is een gebeurtenis die in minder dan een fractie van een seconde heeft plaatsgevonden. Wanneer ik bij die uitleg "Da's allemoe dikke ziever" opvang, laat ik mij uiteraard niet uit het lood slaan. Hoe zou u zelf zijn?

Maar genoeg nu over de wetenschappelijke uitleg over het woordje persees. Het kan weleens voorkomen dat we bij onszelf zeggen: "Ik veul ma persees ni good", of uiteraard ook: "Tiens, ik ben vandoeg persees goo gezind." In dat soort gevallen stellen wij onszelf in vraag. Maar zou het niet kunnen, waarde lezer, dat ons Brusselse woordje persees ook iets met het Franse précis te maken heeft? Ongetwijfeld wel. Zo komt de uitdrukking voor: "Ik hem a al eeverans gezeen, mo ik weit nemi persees wannier."

Had ik het daarstraks niet over het wetenschappelijke aspect van persees, waarde lezer? Welnu, ik wil daar toch even op terugkomen. Daarom moet ik wel even naar ons Brussels uitwijken. Hier gaan we dan. Ho preseezer da ge weut woe da ge zaait, hoo minder da ge weit wannier ge er zaait. Het is niet bepaald een Brusselaar die op dat onzekerheidsprincipe gekomen is, mo lot et den mo nen andere zaain, zou ik zo zeggen. En dan is er ook nog de uitspraak die men kan gebruiken wanneer men met de vervelende vraag "Wa komde gaa hee doon?" geconfronteerd wordt. Op zo'n pijnlijk ogenblik pakt men het best uit met "Ik moot toch eeverans zaain!"

Zo ziet u maar, waarde lezer, dat men ook met eeverans overal alle kanten uit kan. En het is zelfs zo dat men, door er één klein lettertje aan toe te voegen, de horizon nog veel breder kan maken. Welk lettertje zou dat kunnen zijn, waarde lezer? Welnu, sluit even de ogen en denk aan de laatste letter die op het klavier van uw computer voorkomt. Wanneer u toevallig bij de letter n uitkomt, heeft u goed geraden. Donc plekke we dei 'n' van veu eeverans om zo te komen tot... neeverans. En ook met nee­verans is men gewapend om zich uit de meest hachelijke situaties te redden. Zo kan men altijd uitpakken met "Ik kom van neeverans" of, iets straffer, "Ik goen neeverans ni." Om het wat simpel te stellen, waarde lezer: onze woordjes eeverans en neeverans kunnen zich gerust met elkaar meten.

Om af te sluiten, waarde lezer, wou ik benadrukken dat ik elk van u eeverans zal ontmoeten en dat we het op dat ogenblik eeverans auver eet anders zulle kunne hemme dan auver eeverans.