Column Freddi Smekens: Noevenant

G elukkig kom ik meer en meer lezers tegen die mij vragen: “Wa es a noste waudje in de gazet?” Uiteraard moet ik dan over dat noste waudje nog nadenken. Maar het toeval wil dat mijn antwoord op die pertinente vraag onlangs luidde: “Awel, da kan ik ni direkt zegge... Da’s noevenant.” En ineens bleef ik bij ons Brusselse woordje noevenant stilstaan. Ik gebruikte het zonder er de diepgang en de betekenis van in te schatten. Zonder het onmiddellijk te linken aan ons Algemeen Nederlandse woord naargelang, bijvoorbeeld. Maar toch had ik onmiddellijk een gevoel dat ik zou kunnen verwoorden als: “Noevenant zal het waudje zaain woe ik goen auver schraaive.” En dat ben ik nu net aan het doen, waarde lezer.

Ons woordje noevenant is even vrijblijvend als veelzeggend wanneer men het gebruikt. Alles hangt af van in welk geval - noevenant dus - men het in de mond neemt. Maar één ding is zeker: noevenant kan men op alle situaties plakken, tot en met existentië­le twijfels en geestesgesteldheden.

We hebben hier te maken met een woordje dat ons vrijheid en ademruimte geeft. Zowel wanneer men zeker is van zijn stuk als enigszins twijfelt. Anders is het bijvoorbeeld gesteld met: *delete* "'t Es te zeen." Wanneer men die uitdrukking gebruikt, is er namelijk meestal niets te zien. Ook masscheen en "Wee weut?" hebben volgens mij geen uitstaans met noevenant. Natuurlijk zou men die theorie kunnen weerleggen met "Da's noevenant g'het bezeet." Welnu, waarde lezer, om niet in een doodlopend Brussels straatje terecht te komen, zou ik op die vraag liever het antwoord schuldig blijven.

Graag even terug naar waarom ons woordje noevenant zo mysterieus en intrigerend is. Hoe vaak, waarde lezer, worden we niet geconfronteerd met de interessante vraag: "Hoo est?"? Uiteraard niet vaker dan ons lief is, temeer omdat we die vraag zelf meer dan eens aan iemand stellen. Welnu, stel dat men op die vraag als antwoord krijgt: "Noevenant", wat moet men zich daar dan bij voorstellen? Noevenant kan namelijk in dat geval betekenissen hebben gaande van "Dik in orde" over "Zu en zu" tot "Stillekes" en "'t Kan beiter." Antwoorden met "Noevenant" is dus even raadselachtig als dat de vraag vrijblijvend was.

Ooit kwam ik in een verhitte discussie terecht waarin ons woordje noevenant een primordiale rol speelde. Ik zal proberen ze hier ongeveer letterlijk weer te geven. Iemand veranderde plots van onderwerp met: "De doege weude keuter noevenant de seizoone." Uiteraard viel na die uitspraak een lange stilte. Tot iemand die pijnlijke stilte verbrak en zei: "Ik paas van ni. Volgens maa weude de doege langer noevenant de seizoone." Weer zweeg iedereen. Toen de stilte haast oorverdovend werd, zag ik de kans schoon om ons woordje noevenant in de juiste context te plaatsen. "De seizoone weude langer of keuter noevenant de doege keuter of langer weude. Zu sumpel es da!" zei ik. Het gebeurt mij niet vaak, waarde lezer, maar voor één keer werd er, zij het maar een fractie van een seconde, stilgestaan bij wat ik stel. Toen er toch twijfel begon te rijzen, pakte ik uit met: "'t Es nateurlaaik te zeen noevenant da g'het bezeet." Toen werd tot mijn grote opluchting de draad van het vorige gesprek weer opgenomen.
Bij wat voorafging, waarde lezer, wou ik wel degelijk onderstrepen hoeveel kanten men met ons Brusselse woordje noevenant op kan. Maar uiteraard zijn er beperkingen. Zo kan men bijvoorbeeld niet zeggen: "Ik hem doe noevenant gien verstand van" of: "Da's ma noevenant allemoe iender." Want op dat ogenblik zegt men iets wat niemand wil horen. Namelijk niks.

Om af te sluiten staan we nog even stil bij het wetenschappelijke aspect van noevenant. Het staat elke lezer uiteraard vrij om me tegen te spreken als ik zeg: "Moest Einstein nen Brusseleir geweist zaain, zou hij gezeid hemme: 'Alles es noevenant.'" Om maar te zeggen hoe relatief ons Brusselse woordje noevenant kan zijn.

Ziezo, waarde lezer, naargelang, navenant of naarmate er prachtige Brusselse woordjes in mijn hoofd opduiken, zeg ik ondertussen alvast ons woordje noevenant vaarwel.