Column Freddi Smekens: Oentrekke

E en Brussels woordje dat mij altijd geïntrigeerd heeft, is oentrekke . Niet in het minst omdat men er verschillende – extreme – kanten mee uit kan. Als daar zijn, waarde lezer: ons eet oentrekke , ons vantaaid eet oentrekke , ons ’n betche eet oentrekke tot en met ons niks oentrekke .

Ik sta graag stil bij oentrekke omdat het, hoe onwaarschijnlijk het ook mag klinken, nooit of zelden te onpas gebruikt wordt. We kunnen gerust stellen dat de Algemeen Nederlandse uitdrukking "Ik maak mij daar geen zorgen over" veel minder zwaar doorweegt dan "Ik trek het ma ni oen ." Waarom dat zo is, laat ik aan het oordeel van de Brusselse lezer over. Hij of zij zal ongetwijfeld beseffen dat ons dagelijks bestaan wat zinledig zou zijn zonder dat we ons af en toe eet zoude oentrekke . Maar anderzijds zouden we het niet lang uithouden in het geval dat we ons nuut of jamais ni van eet oentrekke .

Bij wat voorafging, waarde lezer, stel ik mij toch een vraagje. Waarin schuilt het subtiele verschil tussen "Ik trek het ma ni oen" en "Ik zit er ni mei in" ? Het zou mij sterk verwonderen moest er helemaal geen verschil zijn. Ik laat het graag aan de lezer over om de twee uitdrukkingen even hardop uit te proberen en daarbij zelf tot een conclusie te komen.

Of stel nu dat we iemand willen troosten. Gebruiken we in dat geval "Ge moet er ni mei inzitte" of "Trek het a ni oen" ? Ik merk zelf dat in dat geval het verschil vaag wordt. Wanneer we echter van plan zijn ons ten volle voor iets of iemand in te zetten, dan kunnen we rustig uitpakken met "Ik goen het ma hee neki oentrekke!" In dat geval moet onze inzet dan wel onvoorwaardelijk zijn.

Ons eet oentrekke en ons niks oentrekke hebben alles met ons dagelijkse denken te maken, in die zin dat we zelf beslissen waar we de grens trekken tussen de twee houdingen. Op dat gebied kan de buitenwereld ons op een van de twee manieren beschouwen. Maar dan alleen in beide extreme gevallen: aan de ene kant "Daan trekt hem (of dei trekt heu ) vanzeleive van niks eet oen" en aan de andere kant "Daan trekt hem altaaid alles oen." Maar uiteraard is men het beste af wanneer men zich niks oentrekt van een beschrijving door derden.

Nu even over naar oentrekke als relatief begrip. Af en toe krijgt men weleens te horen: "Ik goen ma doe nogal veul van oen­trekke!" Natuurlijk bedoelt de persoon in kwestie in dat geval letterlijk: "Ik trek er ma niks van oen." Bij dat alles vergeten we dus niet dat ons eet oentrekke of niks oentrekke veel, zo niet alles met een bepaalde gemoedsgesteldheid te maken heeft. Maar ook hier moeten we onszelf opleggen zelf te beslissen wat ons het beste uitkomt. Ik wil hier graag een uitweg bieden voor iemand die een vraag als "Trekt gaa het da oen?" of "Ge trekt het aa percees ni oen?" voorgeschoteld krijgt. Wie met zulke pertinente vragen geconfronteerd wordt, pakt gerust uit met "Ik moek er ma e gedacht van." Zo maakt men op een subtiele manier komaf met ongezonde nieuwsgierigheid. Maar wie van ons, waarde lezer, is af en toe niet nieuwsgierig naar wat onze medemens zich oentrekt ? Ik ben de laatste om te beweren dat het hier per se om ongezonde nieuwsgierigheid moet gaan. Alleen maar het feit dat men kan inschatten woe da eemand hem of heu eet van oentrekt , geeft ons enige kijk op de persoonlijkheid van de betrokkene. Hierbij schiet mij te binnen dat er ten minste twee vragen gesteld kunnen worden waarop men niet als antwoord kan krijgen: "Ik trek het ma ni oen." Die vragen luiden: "Wa paasde van 't weir?" en: "Hoowest?" Ik raad de lezer aan die twee vraagjes even in zijn of haar omgeving uit te proberen. Wie daarop "Ik trek het ma ni oen" als antwoord krijgt, mag het mij gerust laten weten.

Om te besluiten, waarde lezer, stel ik vast dat er in ons bestaan gerust veel meer omstandigheden zijn waarvan men zich eet of niks moot oentrekke. En wanneer men het voor de buitenwereld helemaal 'safe' wil spelen, dan kan men altijd uitpakken met: "Ik trek het ma 'n betche oen." Niemand zal stilstaan bij wat men met die subtiele uitdrukking nu eigenlijk bedoelt.