Column Freddi Smekens: Schraaive

Vroeg of laat moest het ervan komen, waarde lezer, da ’k auver schraaive zou schraaive. Nu het zo ver is, vraag ik me plots af of het wel een gemakkelijke opdracht zal worden. En ook of het moeilijker zou zijn over schraaive te schrijven dan hetzelfde te doen over bijvoorbeeld zwaaige. “Tot hee too hei toch al a best gedoen,” hoor ik daar vriendelijk opmerken. Mo lot ons de dinge na neki serieus oenpakke.

Evenzeer als lachen is schraaive des mensen. "Het kan 'n dool zaain, 'n nuudzoek, nen dwang of gewuun 'n beizighaaid," zou ik langs mijn neus weg willen opmerken. Elk van ons heeft in zijn leven weleens tijd veil om naar pen of toetsenbord te grijpen. Schraaive en reikene zijn ten andere de belangrijkste dingen die ons van in het begin op school worden bijgebracht - samen met leize uiteraard, maar laten we het hier bij schraaive houden.

Een eerste gezegde dat mij te binnen schiet, is: "Ge kunt het op aan booik schraaive." Vrij hertaald is dat: "Da zeede van hee", "Ge meugt het vergeite" of "Lot mo valle." Persoonlijk gebruik ik die uitdrukking nooit, uit een zekere schroom. Maar mocht ik lezen wat ik in de loop der tijden allemaal op maainen booik heb moeten schrijven, dan zou ik ongetwijfeld een tijdje zoet zijn.
Iets plezanter is het wanneer men een vriend of kennis verzoekt e kotche te schraaive vanuit zijn of haar vakantieverblijf. Meestal gaat men met veel plezier op dat verzoek in en heeft men het, uitzonderingen daargelaten, over schuun weir. De dichter in mij waagt het af en toe weleens te schrijven: "'t Reigent hee alle doege paaipesteile. Ik haup ginder van 't zeulfde." Maar dat komt zeer uitzonderlijk voor.

Over naar een ander aspect van schraaive, nu. Hoe lang mag het wel geleden zijn dat u nog een mooie handgeschreven brief ontvangen hebt? Persoonlijk geniet ik het enorme voorrecht om af en toe van iemand van u zo'n juweeltje te ontvangen, waarde lezers. Een getypte brief doet mij overigens even veel plezier en ontroert soms zelfs. Daarbij maak ik de bedenking: "Schraaive zet ma oen tot schraaive."

Van kotches en breeve schraaive gaan we even over naar het meer creatieve aspect van ons werkwoord schraaive. Door toedoen van mijn beroep en af en toe wat literaire uitschuifsels heb ik het genoegen gehad e giel pak schraaivers teige te komme. Uit angst er te vergeten of over te slaan ga ik er geen opnoemen. Welnu, waarde lezer, één ding hebben die ontmoetingen mij alvast bijgebracht: auver schraaive weut er onder schraaivers waainig of ni gesprauke. Hoe dat komt, is mij een raadsel. Toch denk ik dat bijvoorbeeld voetballers onder elkaar het wel degelijk over voetballen (en koersen) hebben. Bij deze theorie merkte iemand pienter op: "Masscheen komt da omda schraaivers mier weite van de koers en de footbal as van schraaive." Ik durf er geen gif op in te nemen of die laatste bedenking waar is. Toch wil ik mezelf als troost het volgende influisteren: wa zou het leive zonder muzeek of boeke zaain? En dat die boeken nu eenmaal door iemand geschreive moote worde, zal wellicht niemand tegenspreken. En daartoe draagt ieder van ons, soms ongewild, zijn steentje bij. Al was het maar door als voorbeeld voor een roman- of theaterpersonage te fungeren. Om toch even voor mijn winkel te spreken wil ik daaraan toevoegen dat zonder de gazet - welke dan ook - dit ondermaanse bestaan maar een saaie boel zou zijn. Evengoed als een wereld waarin da we onze cinema ni moeke of gienen tejoeter zoude speile.

Het grappige bij wat voorafging, is dat mijn theorie "Schraaive komt al schraaivend" volledig met de werkelijkheid strookt. En tot slot hou ik vast aan de bewering dat iedereen die zijn taal (of eventueel een andere taal) in letters kan omzetten, zich gerust een letterkundige mag noemen, al was het mo deu onze noem te schraaive.

Het zal de lezer niet ontgaan zijn dat ik bij dat alles met de nodige tamtam de loftrompet auver het schraaive hem gestauke. En de alom bekende boutade "Wie schrijft, die blijft" wou ik toch nog even aanvullen met "Wie leest, die feest." En daarmee hebben we leize toch ook even aan bod laten komen.