Column Freddi Smekens: Serjeus

In ons Brussels kan men met alle woorden vele, zo niet alle kanten op. Het tegenovergestelde zou ons moeten verbijsteren. En vè iene ki ben ik serjeus. Temeer omdat menige Brusselaar ons woord serjeus in het hart draagt. Meer nog: hij of zij is het daadwerkelijk. Want wie van ons, waarde lezer, heeft nooit de befaamde uitspraak: "Ik ben serjeus!" in de mond genomen? Ondergetekende doet het haast dagelijks. "Veujal omda 't em ni serjeus es!" zegt men dan. Dat laatste kan misschien bij de waarheid aanleunen, waarde lezer, maar zoals u allen probeer ik altijd serjeus te zaain in de moete van 't meugelaaike.

Maar even ernstig nu. De modale Brusselaar heeft veel te danken aan het feit dat hij, of zij, een meester is in zwanze. Het mag dan eigenaardig klinken, maar ons woordje zwanze heeft in feite alles met serjeus zaain te maken. Of de logica daarbij zoek is, laat ik in het midden. Mo e klaain betche ooitleg kan hee wel van pas komme.

Wanneer ik het in herbergen, afspanningen of andere stammeneis heb over de afstand der planeten en de tijd die het zonlicht nodig heeft om de aarde te bereiken, wordt mij niet zelden de vraag gesteld: "Zaai na serjeus of on 't zwanze?" Op die vraag kan ik maar één antwoord geven, waarde lezer. En dat antwoord luidt als volgt: "Nateurlaaik ben ik serjeus! Ik ben altaaid serjeus!"

En geloof me of niet, ik meen het nog ook. Maar zoals de meeste van onze Brusselse woorden is serjeus als een zwaard dat aan twee kanten kan snijden. Zo gebruik ik persoonlijk af en toe de uitdrukking: "Gaa zaait na neki ne serjeuze meens!" wanneer iemand uitentreuren on 't zaaike of on 't zievere es. Niet om hem of haar daarmee de mond te snoeren, maar het scheelt toch niet veel.

Laten we ervan uitgaan dat iedereen er op de een of andere manier belang bij heeft om als ne serjeuze meens door het leven te gaan. Maar hoe serjeus de Brusselaar ook is of zich voordoet, nooit mag voor mij de ironie, de zelfspot of eventueel het milde sarcasme achterwege blijven.

Laat het mij even zo stellen: serjeus zaain kan gi kwoed, mo té serjeus zaain es den druppel dee den iemer doot auverluupe. Met andere woorden: de glimlach moet het laatste woord hebben.
Diezelfde glimlach toverde iemand mij onlangs op de lippen toen ik een paar van mijn uitgegeven gedichten liet lezen. De vraag die ik na afloop kreeg, is zowaar het mooiste compliment dat mij ooit te beurt gevallen is. "Awel!" zei de persoon in kwestie, "hedde gaa da geschreive?!" Wat kon ik anders antwoorden dan: "Ja. Serjeus"? Toen er echter twijfel rees in de vorm van de vraag: "Zaaide wel zijker!?", wist ik niet onmiddellijk wat te antwoorden. De eerste vraag die in mij opkwam, was: "Es daan na serjeus of ni?" Maar mijn repliek liet niet op zich wachten. "Naa dooj ma twaaifele..." zei ik. "Masscheen hem ik het afgeschreive. Mo ni van aa, want g'het er de smool ni veu vè zu eet te schraaive." Waarna we het over mier serjeuze dinge hadden.

Over naar een onrustwekkender aspect van ons woordje serjeus. Wanneer men het heeft over iemand dee het serjeus zitte heit, spreekt men over een persoon die ofwel heel ziek, ofwel zwaar toegetakeld is. Zodra hij of zij genezen of buiten gevaar is, gewaagt men van: "Zu serjeus was 't na oek ni."

Er zijn natuurlijk ook vrolijker aspecten aan serjeus. Ons woordje serjeus in alle maten en gewichten, als het ware. Een ander menselijk aspect van de zaak is wanneer men als ne serjeuze of 'n serjeuze bestempeld wordt. Uiteraard hoeft dat niets negatiefs te betekenen. Zelfs wanneer we niet serjeus van inborst zijn, gedragen we ons af en toe zo. Met andere woorden: zo nu en dan zaain we serjeuzer da we zaain.

Om te besluiten, waarde lezer, wou ik u erop attent maken altijd op uw hoede te zijn wanneer iemand uitpakt met: "Leustert good, ik goen a na neki eet serjeus vertelle." Want de uitleg die (of het verhaal dat) daarna komt, heeft meestal allesbehalve met ernst te maken.