Column Freddi Smekens: Simpateek

O ns Brusselse woordje simpateek heeft een ruimere betekenis dan het Algemeen Nederlandse sympathiek. Hoe komt dat eigenlijk? In eerste instantie zou men kunnen zeggen: “Da’s na neki ’n simpateeke vroeg.” Met andere woorden, waarde lezer, in het Brussels overkoepelt simpateek alles wat niet te maken heeft met ambetant.

We meuge van geluk spreike, waarde lezer, dat we in ons dagelijks leven mier mè simpateeke as mè ambetante dinge te moeke hemme. Bij die vaststelling verliezen we uiteraard niet uit het oog dat zowel mensen als situaties simpateek kunnen overkomen. En daarbij stel ik iets eigenaardigs vast, waarde lezer. Eemand dee we simpateek vinne, moot al veul ooitsteike veu da we hem nen ambetanterik vinne. Of het tegenovergestelde ook waar is, laat ik voorlopig graag in het midden.
In het Brussels zijn we ook niet beschroomd om met de afkorting simpa uit de hoek te komen. Maar laten we er gerust van uitgaan dat het hoe dan ook in de aard van de Brusselaar ligt om zoveel mogelijk te trachten zelfs eet ambetant een simpateek tintje te geven.

Bij wat voorafging, stel ik me de vraag of er een fundamenteel verschil bestaat tussen ne plezante en ne simpateeke. Op het eerste gezicht zou ik zeggen dat het ene begrip automatisch gelinkt is aan het andere. En ook hier gaat het niet alleen om mensen. Neem nu bijvoorbeeld 'n simpateeke stad. Wat moeten we ons bij die omschrijving voorstellen? Hetzelfde als 'n plezante stad? We kunnen misschien even stilstaan bij hoe we ons eigen Brussel zouden omschrijven. Persoonlijk zou ik in dit geval zowel simpateek als plezant gebruiken, zonder er precies de vinger op te kunnen leggen waarin het verschil nu schuilt. Maar hoe kan men zeggen dat een stad zowel hartelijk als beminnelijk is - simpateek, dus - zonder er zichzelf gelukkig in te voelen? Met andere woorden, waarde lezer, wa we simpateek vinne, hei zowel mè onszelf as mè de rest te moeke.

En dan is er uiteraard nog dat andere, even eigenaardige fenomeen. Iemand dee ons ni simpateek vindt, zulle we oek nuut simpateek vinne. En het omgekeerde geldt natuurlijk net zo goed. Nog iets wat het aanvoelen van ons woordje simpateek betreft: van bepaalde gebeurtenissen zal men nooit zeggen: "Da's neki eet simpateek." Het eerste voorbeeld dat mij dan te binnen schiet, is oorlog. Toen ik die waarheid als een koe even aan het uitmelken was, merkte iemand op: "En 'n revoleuse den? Kan dei simpateek zaain?" Op dat ogenblik kon ik de impact van ons woordje simpateek pas goed inschatten.

Graag even terug naar het zuiver menselijke aspect van simpateek. Simpateek zaain is, met andere woorden, iets wat men met tijd en geduld voor zichzelf en de anderen moet smeden. "Ge zaait waal ne schuune preik on 't afsteike," hoor ik daar opmerken door een hoogst onsympathiek iemand. Maar het zou uiteraard heel onsimpateek auverkomme moest ik ma doe eet van oentrekke.

De lezer zal mij toestaan even aandacht te besteden aan de personen die weinig of geen kans maken om ooit als simpateek door het leven te gaan. En ze zijn met velen - denken we bijvoorbeeld aan de ettefretters, de smoole­trekkers, de zoegers, de zaaikers en alle andere ambetanterike. Natuurlijk is het niet mijn bedoeling om bij al deze fenomenen lang stil te staan. Maar opeens schiet mij iets te binnen, waarde lezer. Wie van ons is nooit in de huid van voornoemde personages gekropen? Ik alvast wel. Maar om onszelf alweer simpateek te vinne, zijn we er zo vlug mogelijk weer uit gekropen. In het tegenovergestelde geval zouden we echt in een droevige wereld leven.

Bij dit alles blijft natuurlijk de vraag: wa kunne we doon vè simpateek auver te komme? Daarvoor bestaan spijtig genoeg geen magische remedies of pasklare oplossingen. Maar één ding staat as ne simpateeke poel bauve woeter: het volstaat dat men over een gezonde portie Brusselse zwanze beschikt om hier, en overal elders, als ne simpateeke - of 'n simpateeke, natuurlijk - bestempeld en geapprecieerd te worden. Aan u om het zelf even uit te proberen, waarde lezer.