Column Freddi Smekens: Stil

W ie van ons heeft nooit de opmerking gekregen: “Awel, ge zaait zu stillekes?”, waarde lezer? Welnu, het kan wat eigenaardig klinken, maar het zijn meestal de mensen van wie men zegt: “G’het waal zu’n gruut bakkes op!”, die zo’n opmerking naar het hoofd geslingerd krijgen.

Stillekes zaain kan echter ieder van ons overkomen. Misschien omdat we dan diep in gedachten verzonken zijn. Maar het kan natuurlijk ook dat we gewuun gien goesting hemme vè eet te zegge. In beide gevallen moet men volgens mij de stilte van de persoon respecteren. En gelukkig doet iedereen van ons dat ook.

Stil zaain heeft niet altijd met het verbale te maken. Ik zal hopelijk niet de enige zijn die de aanmaning "Zit na neki stil!" van onze ouders of van anderen heeft meegekregen. In zo'n geval heeft stil uiteraard niets met geluid uit te staan. Om maar even aan te stippen dat men met de stilte alle kanten op kan. Wat bijvoorbeeld te denken van de uitspraak "Ik goen a neki eet zegge, mo haaft het stil..."? In de meeste gevallen is men er dan van overtuigd dat wat men gaat zeggen, binnen de kortste keren wereldwijd verspreid zal worden.

We gaan uiteraard niet van de hak op de tak springen, mo stil zaain heit alles mè zwaaige te moeke. En toch kan datzelfde zwaaige een oorverdovend geluid tot gevolg hebben, waarde lezer. Vandaar bijvoorbeeld onze typisch Brusselse uitspraak "Mè te zwaaige kunde den deuvel kluute."

De stilte heeft haar laatste woord nog niet gezegd. Neem bijvoorbeeld de aanmaning "Stil... zwaaigt... shuut... maaine voot slopt." Probeer het even uit, en u zult merken dat men nog nooit zo duidelijk een speld heeft horen vallen.

Niet dat ik in deze Brusselse Rubriek absoluut gratis reclame wil inlassen, waarde lezer, mo geluuft ma of ni, het waud Nokia betiekent in 't Fins 'stilte'. Dat laatste uiteraard even tussen haakjes. Maar voor ze te sluiten wou ik er nog aan toevoegen dat in het Engels a still de afgedrukte foto van een filmopname is. Verder is ne stille iemand die men in het Frans un indicateur of eventueel un doulos noemt - een informant, dus. Bij de uitleg die ik hierboven verstrekt heb, laat ik mij de opmerking "Goet hem na stillekes zaaine gruute mond haave?" graag welgevallen.

Over naar ne meneut stilte nu. Zoals iedereen weet, wordt dat verzoek geformuleerd wanneer men iemand even wil gedenken of eren. Welnu, waarde lezer, ik hem altaaid geweite en gevuld wannier daan moment begint. Mo er moot in da geval toch eemand zaain dee oengeift wannier daan meneut stopt. Zelf zou ik daartoe nooit het signaal durven te geven. U wel? Bij dit eerder droevige aspect van stil wil ik overigens niet langer stilstaan.

Op naar het kosmische, dus. De planeite en alle sterre drooje in alle stilte. Zou er iemand zijn om dat tegen te spreken? En van de wetenschap graag over naar de kunst, waar de stilte ook haar zeg heeft. We beginnen met de schilders. As ne schilder nen appel of 'n aair op zaainen doek tuuvert, noome we da 'e stilleive'. In feite is dat een prachtige omschrijving. Want wie van ons, waarde lezer, heeft ooit een vrucht, een bloemstuk, laat staan een porseleinen schaal, decibels weten te produceren? En nu we toch bij de muziek zijn: een componist kan in zijn of haar partituur altijd een stilte voor de storm laten binnensluipen.

Of wat gedacht van de volgende dialoog op fluistertoon in een concertzaal tijdens de voorstelling: "Wa paasde van den akoes­teek?" - "Awel, naa da ge 't zegt, ik reek het oek." Maar verre van mij om met de kunst en haar liefhebbers de draak te steken. Wel zou ik het nog even willen hebben over een aspect van de stilte dat, althans op wetenschappelijk gebied, nog onontgonnen is. Tijdens een lezing in een beruchte Brusselse afspanning hield ik daar het volgende betoog over: "Zwaaigt na neki allemoe stil en leustert gooed wa 'k aaile goen vertelle. Volgens maain theoree es nen betonmeule dee stilstoet, stiller dan ne windmeule dee ni drooit." Veel instemming of hoofdknikken heb ik daarop bij mijn toehoorders niet kunnen ontwaren. Toch had ik met mijn stelling het ijs gebroken en alle verdere stilte ook verbroken.
Tijd nu om de lezer een even goede als stille nacht te wensen.