Column Freddi Smekens: Verstand

Het komt ons af en toe voor, waarde lezer, dat we met de vraag geconfronteerd e worden: "Hoo moot ik a da na on a verstand bringe?" Niet dat het hier om een belediging gaat. Verre van, zelfs. Temeer omdat we ervan uitgaan dat wanneer men eemand eet on za verstand wil bringe , men automatisch veronderstelt dat de persoon in kwestie wel degelijk over bepaalde verstandelijke vermogens beschikt.

Ik heb de tijd nog gekend dat men in de lagere school geëvalueerd werd op 'verstandelijk peil'. Het eerste wat ik mij daarbij afvroeg, was uiteraard: "Wa es da vè eet?" Alle begin is uiteraard moeilijk. Of ik op dat verstandelaaik paail , zoals we het in schooltermen omschreven, ooit goed gescoord heb, herinner ik mij niet precies. "Het zou wel neki kunne zaain da ge'r gien had," moet ik soms horen van de een of andere dommerik. Maar wie ben ik om hem of haar op dat gebied ongelijk te geven?

In de loop der tijden heb ik wel aangevoeld dat gien verstand hemme niet meteen mijn zwakste punt is. Daarbij denk ik aan die Franse dichter van wie ik de naam even kwijt ben, die stelde: "La bêtise n'est pas mon fort."

Laten we nu even nagaan, waarde lezer, hoe men verstand en verstandig als pleister op de wonde zou kunnen gebruiken. Zo kunnen we de uitspraak: "Da's naaig stoem wa g'on 't doon zaait" gerust vervangen door: "Da's ni hiel verstandig woe da ge mei beizig zaait." Dat we in de twee gevallen als een dommerik beschouwd worden, doet er voor de rest helemaal niet toe.

Er bestaat nog een andere manier om ons woordje verstand op een positieve manier aan te wenden. Wie bijvoorbeeld uitpakt met: "Ik hem doe gien verstand van!" , zal verder niet meer over het onderwerp lastiggevallen worden, zoveel is duidelijk. Wel is het even oppassen geblazen om niet in uitersten te vervallen. Zo zou ik het ten zeerste afraden om te zeggen: "Ik hem van niks verstand." Ook al strookt die uitspraak geheel met de waarheid, toch houdt men ze best wijselijk voor zich.

Bij dat alles kunnen we ons uiteraard afvragen waar het verschil zit tussen ne slumme en ne verstandige . Laten we ons daarbij de bedenking maken, waarde lezer, dat 't verstand eive rap mè de joere komt as dat het ermei verdwaint. Een doordenkertje dat ik als 'slum gezeen' zou willen omschrijven. En laten we ervan uitgaan dat zowel 'n slumme als ne liepe dat niet zou kunnen zijn zonder over een bepaalde dosis verstand te beschikken. Onze Brusselse streektaal, waarde lezer, zou veel van haar charme verliezen mochten er geen flagrante contradicties in verwoord kunnen worden. Zo hoorde ik onlangs nog over iemand verkondigen: "'t Es nen intellectuel, da wel. Hij es intelligent, gelied en beleize. Mo spaaitig genoeg heit hem gien verstand." Wie uit deze redenering wijs geraakt, krijgt van mij een tien op tien voor verstandelijk peil. Waarbij we opnieuw belanden bij de jaren waarin we op school zaten. En we stellen ons dan de vraag: "Was den ieste van de klas altaaid daan, of dei, mè het mieste verstand?" Als we even bij deze vraag stilstaan, waarde lezer, dan zou men tot even eigenaardige als verbazingwekkende conclusies kunnen komen. Persoonlijk kom ik tot het besluit: in faaite weit ik het ni. Mo as 't den toch zu was, vèwa was ik den ni den ieste van de klas? IJdelheid, natuurlijk... Maar toch wel even het overwegen waard. Net als het feit waarom uzelf niet den ieste van de klas was, waarde lezer. Even hoopgevend is overigens dat de leste van de klas meestal ook niet de stoemste was.

Nog even terug naar het dagelijkse leven. Wanneer men naar iemand luistert en er al z'n verstand baahaaft , dan dwingt men automatisch respect af. Ook al moet men, ter conclusie van datzelfde gesprek, beweren: "Ik hem goo geleusterd. Mo 't ienige wa'k moon zegge, es da g'er gielegans gien verstand van hèt." Laat de werkelijkheid gerust af en toe maar wat hard overkomen.

Om op een verstandige manier af te sluiten, wou ik nog het volgende meegeven, waarde lezer. E gruut bakkes es ni altaaid e gruut verstand . In de hoop dat de uitzondering de regel bevestigt, wens ik u allen een prettige vakantie.