Column Freddi Smekens: Verstoen

O ns Brusselse woordje verstoen reikt verder dan het Algemeen Nederlandse begrip begrijpen, in die zin dat verstoen ook te maken heeft met goed luisteren. Natuurlijk is de uitspraak “Je moet goed begrijpen wat ik zeg” evenwaardig aan “Ge moet goo verstoen wa ik a goen zegge.” En toch kan ik me wel inbeelden, waarde lezer, dat verstoen een andere, misschien zwaardere lading dekt dan begrijpen.

Maar uiteraard mag ik mij niet laten afleiden door Brussels patriottisme. Heit alleman ma verstoen? Awel, ik twaaifel er giene segond oen! Laten we beginnen met te stellen dat aan verstoen ook wat negatieve kantjes af te vijlen vallen. Zo kan "Ik verstoen er niks van" evengoed betekenen "Ik begrijp u niet" als "Ik hoor niet wat u zegt." Ons woordje verstoen heeft dus zowel met begrip, verstand als met de zintuigen te maken - en spijtig genoeg ook met een zekere vorm van agressiviteit. Neem bijvoorbeeld de uitroep "Naa gooj neki goo verstoen wa da'k a goen zegge!" Meestal legt de toegesprokene deze vermaning naast zich neer en concentreert hij of zij zich op andere, belangrijker zaken. Positief klinkt dan weer de uitspraak "Ik hem a verstoen."

Wat ik me bij dat alles afvraag, waarde lezer, is of er toch niet ergens een subtiel verschil bestaat tussen "G'het er gien verstand van" en "G'het er niks van verstoen." Volgens mij zijn de twee min of meer evenwaardig, maar gelukkig weet men het in ons Brussels nooit zeker.

Even over nu naar de nuance die bestaat tussen verstoen en 'begrijpen'. In ons Algemeen Nederlands komt "Ik heb het begrepen" altijd heel positief over, wat bij "Ik hem het verstoen" niet altijd het geval is. Die laatste uitdrukking is, volgens mij althans, onze Brusselse streektaal zeer eigen. Men zou ze eventueel kunnen hertalen als "Ik leg me erbij neer." Wanneer men eet verstoen heit, geeft men aan dat men niets anders kan aanvaarden dan wat er gebeurd is, niet meer, niet minder.

Laten we nu eens even op een rijtje zetten, waarde lezer, wat we de laatste tijd verstoen of eventueel goo verstoen hebben. Ik maak van de gelegenheid gebruik om bij mezelf te beginnen. Zo dacht ik onlangs: "Ik ben ne linkepuut. Da's masscheen ni zu bizaar op 't ieste zicht; de miest bekende Brusseleir in de weireld es oek ne linkepuut." En wie zou die Brusselaar van de eeuw dan wel kunnen zijn, waarde lezer? Ha! Hier en daar gaat er al een licht op, zie ik. Welnu, wie goed naar Manneken Pis kijkt, zal ongetwijfeld merken dat schrijver dezes iets met hem gemeen heeft. (Grapje. Maar toch blij dat ik niet de enige Brusselaar ben die linkshandig is.)

Kort bij verstoen ligt doorhebben. In het Brussels is het namelijk heel gangbaar om uit te pakken met "Ik hem a deu." Die uitdrukking heeft ook te maken met: "Haaft op mè ma bloeze op te geive" of iets in die aard. En dan is er ook nog de prachtige dooddoener "Ik verstoen er ma ni ooit." Uiteraard kan men hierbij de link leggen naar "Ik verstoen er niks van." Maar in geen geval zou men in het Algemeen Nederlands kunnen uitpakken met "Ik versta er mij niet uit." Als die uitdrukking al zou bestaan, dan heb ik ze persoonlijk toch nooit horen gebruiken.

Bij alles wat voorafging, waarde lezer, hoop ik uiteraard da ge goo verstoen het wa'k wil zegge. Maar misschien toch nog even dit - temeer omdat ons woordje verstoen met verstand te maken heeft. Wanneer ik het woord verstandhouding in gedachten neem, denk ik automatisch aan de Brusselse uitdrukking "We verstoen makander good." Een beter teken van vriendschap en samenhorigheid kan ik me amper voorstellen. Verstooj ma? In een volgende Brusselse Kroniek zal ik het graag hebben over de begrippen veuvalle en gebeure. Maar u begrijpt ongetwijfeld, waarde lezer, dat ik daar eerst grondig over moet nadenken. En laat mij tot slot nog even de dichter in mij aan het woord laten. Want zu lang da we eet verstoen, es het mè ons nog ni gedoen. Wát we in dat geval al dan niet moote verstoen, hangt uiteraard - en gelukkig maar - helemaal van onszelf af.