Column Freddi Smekens: Vollen bak

I k heb het moeilijk om uit te vissen of onze Brusselse uitdrukking 'vollen bak' ergens in ons Algemeen Nederlands een tegenhanger heeft. In Brussel heeft 'vollen bak' eerder alles met alles dan met alles of niets te maken.

Wanneer men bijvoorbeeld zegt: "Het es hee vollen bak," dan mag men er gerust van uitgaan dat men geen speld zal horen vallen. Onze uitdrukking vollen bak staat dan ook iets hoger aangeschreven dan 't ien en 't ander of eventueel naaig. Ik kan rustig stellen, waarde lezer, dat wanneer we het over vollen bak hebben, er geen paar druppels bij kunnen alvorens de emmer overloopt.

Eigenaardig bij dat alles is dat vollen bak altijd een positieve geladenheid heeft. Zo kan men het bijvoorbeeld nooit hebben over "'t Es hee vollen bak tristeg." En ook "Da lukt hee vollen bak ni" gaat niet op. Neen, waarde lezer, onze uitdrukking vollen bak hangt zowel letterlijk als figuurlijk samen met de leuke anekdoten van het leven. En toch blijf ik mij de vraag stellen waar die bak vandaan komt, en waarom hij zo nodig vol moet zijn. Mijn eerste gedachte gaat naar ne vollen bak bee. Want die vollen bak biedt uitzicht op het toekomstige lessen van eventuele dorst. Anderzijds kan "Vollen bak!" ook gebruikt worden als aansporing om er de nodige ambiance in te blazen.

Als Brusselaar zou ik vollen bak een breugeliaans etiket willen opplakken: ik stel er mij een opgeblazen blaaspijp bij voor. Maar er zijn andere schilders die volgens mij 't ien en 't ander gezeid hemme vè 'vollen bak' in de verf te zette. Kunstkenners uit mijn omgeving reageren dan met: "Toch Magritte ni? Of wel?" Neen, inderdaad, waarde lezer, Magritte was giene 'vollenbakschilder', want op ien of andere maneer was hij te serjeus vè as plezant auver te komme. En tot mijn grote opluchting en verbazing stemmen de kunstkenners uit mijn omgeving in met deze analyse.
Schiet mij nog een schilder te binnen die 'vollen bak' op een overtuigende manier uit zijn kwast getoverd heeft? Na enig denkwerk kom ik bij James Ensor terecht. Misschien om die veelheid van personages en maskers van hem. En op literair gebied zie ik bijvoorbeeld Paul van Ostaijen dicht aanleunen bij wat ik 'vollenbakpoëzie' zou noemen. En het is uiteraard zo dat ook de muziekwereld uitgebreid kan bijdragen vè eet vollen bak te loete zaain. In dat geval slaat vollen bak van het podium als een magische vonk over naar het publiek. Al meigemokt, waarde lezer? De vraag stellen is ze uiteraard beantwoorden.

Laten we het artistieke en creatieve aspect van vollen bak nu even terzijde laten. Ooit heb ik het in deze Brusselse Kroniek gehad over volle gaas. "Bestoet er 'n echt verschil tusse volle gaas en vollen bak?" vraag ik me soms af. Vermits er twee uitdrukkingen bestaan, moet er ongetwijfeld wel een verschil zijn. Iemand zei ooit gevat: "Moest het alle doege vollen bak zaain, we zoude het ni lang trekke!" En toch is een deftig leive zonder af en toe het vollenbaksyndroom niet of nauwelijks denkbaar.

De overtreffende trap van vollen bak zou ik verwoorden als vollen bak ambiance - hoewel dat natuurlijk net zo goed een stapelvorm zou kunnen zijn. Maar laten we ervan uitgaan, waarde lezer, da we allemoe op elk moment kunne zeurge dat het vollen bak es.

Even de filosofische toer op, nu. Het faait da we op deize weireld rondluupe, zal ik altijd als vollen bak beschouwen. Maar er zijn uiteraard nog andere voorbeelden da we in 'n vollenbaksituoese terechtkomme. Laten we samen even nagaan, waarde lezer, waar en wanneer die situatie zich nog heeft voorgedaan, ervan uitgaand dat ook e vol bakske daarbij in rekening gebracht kan worden. Welnu, het zou mij verwonderen dat wij ons daarover lang het hoofd zouden moeten breken. Zo kunnen we ook even stilstaan bij het gezegde "We goen er hee neki vollen bak invleege." Dat betekent dat niets ons zal tegenhouden om iets koste wat het kost te bereiken.

Laten we er in elk geval van uitgaan, waarde lezer, dat de vollen bak die altijd en overal achter het hoekje kan liggen of staan, ons altaaid mier plezeer as verdreet zal bezurge.