Column Freddi Smekens: Wee weut?

Meestal gebruik ik "Wee weut?" om een bepaalde rust tijdens een discussie in te lassen. Als ik me niet vergis - mo masscheen doon ik da altaaid, wee weut? -, bestaat er in ons Algemeen Nederlands een mooi spreekwoord, dat luidt: "Wat niet weet, niet deert." Hoe prachtig deze woorden ook mogen overkomen, toch kan ik er niet helemaal achter staan. Natuurlijk kan men zich altijd verschuilen achter "Ik weit er niks van!" Maar ook hier gaat dan het omgekeerde effect spelen. Wie zegt: "Ik weit er niks van" (of, nog sterker: "Ik weit er gielegans niks van" ), die is meestal heel goed op de hoogte van de situatie of het gebeuren dat ter sprake komt.

Maar terug naar "Wee weut?" Om die uitroep te neutraliseren, kan men antwoorden: "Ikke!" Toch zal men in dat geval zeker niet als een betweter of nen allesweiter afgeschilderd worden.

Het eigenaardige bij dat alles, waarde lezer, is dat men "Wee weut?" meestal in zaain aaige zegt. Gaat u zelf maar even na hoeveel keer u "Wee weut?" al tegen uzelf hebt gezegd. De vraag heeft in dat geval eerder met een vorm van zelfverzekerdheid dan met twijfel te maken. Neem dat men zichzelf influistert: "Ik goen da neki probeire. Wee weut...?" Natuurlijk zijn het wijzelf op dat ogenblik die weten of wat we gepland hebben, zal lukken of niet.

Tot hier hebben we het uitsluitend over de optimistische kant van "Wee weut?" gehad. En het zal de lezer niet verwonderen dat ik over het negatieve of triestige gebruik van deze uitdrukking niet wil uitweiden. Maar een kort verhaaltje kan er wel af. Telkens als ik het erop waag een foto te maken, zeg ik hardop na elke 'klik': "Wee weut?" Meestal werkt dat de gefotografeerden danig op de zenuwen, omdat ze er steevast van uitgaan dat ze er zonder kop of voote op goen stoen . En zelfs wanneer de foto's die ik neem, goed uitvallen (wat meestal het geval is), dan kan ik dat "Wee weut?" niet laten.

Uiteraard bestaan er ook varianten op "Wee weut?" Zo kan men gewagen van: "Wee zal het zegge?" of eventueel: "On wee zoude we da kunne vroege?" Het mooie van al die vragen is dat men er uiteraard nooit een antwoord op krijgt. Toch kreeg ik ooit een reactie in de zin van: "Wee weut? Leustert, 't es nogal sumpel anders! As gaa en ik het ni weite, wee zou het den wél kunne weite?!" Onze uitdrukking "Wee weut?" als dood­lopend straatje, dus.

Ik heb mij al menigmaal afgevraagd of de echte Brusselaar eigenlijk als een betweter door het leven gaat. Welnu, door het feit dat hij of zij haast dagelijks met "Wee weut?" geconfronteerd wordt, ben ik overtuigd van het tegendeel. Hoogst uitzonderlijk hoort men soms stellen: "Ik weit eet da neemand ni weut!" En ook hier weet de persoon meestal zelf niet waarover hij of zij het gaat hebben. Maar ik hou het graag bij "Wee weut?" om berusting en loutering uit te drukken. Met andere woorden: wee wa weut, loete we on d'andere auver. En zelfs wanneer niemand iets weet van wat we ons afvragen, dan nog goen we doe ni baa stilstoen .

Een en ander brengt mij ook bij de vraag die de Brusselaars elkaar af en toe stellen: "Weut 't al?" Hoe kan men nu op zo'n vraag een plausibel antwoord geven, wanneer men niet eens weet w á t men precies hoort te weten, waarde lezer? Welnu, ook dan kan "Wee weut?" goed van pas komen. Op dat ogenblik bedoelt men eigenlijk: "Weute gaa of ik het weit of ni?" En zo komt men natuurlijk onvermijdelijk in een patstelling terecht.

"Wee weut?" heeft, eigenaardig genoeg, te maken met een vorm van onwetendheid. Het kan namelijk voorkomen dat men geconfronteerd wordt met het antwoord: "Wee weut da na ni?!?" wanneer de persoon in kwestie ons helemaal geen antwoord op onze vraag kan geven. Natuurlijk kan men daarop inpikken met: "Gaa, tiens!" Maar meestal schakelt men gewoon over op een ander onderwerp.

Ziezo, waarde lezer, in de hoop dat we "Wee weut?" nog lang kunnen blijven gebruiken, verblijf ik, uw alles behalve alwetende.