Dastid Miluka, visueel artiest

“Paul Klee – of was het nu Picasso? – heeft ooit gezegd: ‘Wanneer ik schilder als een kind, dan weet ik dat het echt goed is. Niets is puurder, eerlijker.’ Daarom ook wil ik het speelse, de binding met het kind in mij weerspiegeld zien in mijn werk. En wat is het leven tenslotte meer dan een spel?” Dastid Miluka is een Albanese kunstschilder, al noemt deze begaafde jongeman zichzelf liever visueel artiest.

Gastvrijheid. In Albanië wordt het met hoofdletters geschreven. Mijn jas is nog niet van mijn schouders of ik heb al een kop koffie voor mij staan. En een glaasje raki. Albanese raki. "Raki is in onze tradities ingebakken. Word je bij mensen ontvangen, dan zijn raki en koffie de eerste dingen die op tafel komen. Op gelijk welk uur van de dag of de nacht."

Aan de muren van de kraaknette leefruimte: schilderijen. Alle getekend: Dastid. Ik zie invloeden van Picasso, in een ander werk van Dalí. Zelfs de geest van de animatie van Terry Gilliam uit de gloriedagen van Monty Python waart rond. Met als constante: een rijk kleurenpalet, speelse verbeelding.

"Als kind, in Tirana, was ik altijd aan het tekenen en aan het schilderen. Zoals de meeste kinderen doen, met dat verschil dat ik in een artistiek gezin ben geboren. Mijn vader was een befaamde metteur en scène in de circuswereld (Mao en Che Guevara waren fans, KVdA), mijn moeder kunstschilder. Mijn interesse voor het figuratieve heb ik van mijn moeder, de fascinatie voor scenografie en het circus van mijn vader. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik amper vijf was, maar de artistieke zaadjes waren gezaaid. Toen ik dertien was, moest ik kiezen welke richting ik uit wilde: in Albanië vormden lager en middelbaar één cyclus van acht jaar, waarna je voor een bepaalde studierichting moest kiezen. Voor mij werd het de schilderkunst. Niet dat ik een welomlijnd, glashelder doel voor ogen had, het was eerder het begin van een proces van vallen en opstaan."

"Ik ontleen aan andere kunstenaars wat ik nodig heb, geef het een eigen invulling en tracht zo iets nieuws te creëren. Daar is ook niets mis mee, ik denk niet dat je één kunstenaar kunt noemen wiens werk helemaal losstaat van andere invloeden. Neem nu Picasso. Zijn kubisme was een revolutie, maar wel geïnspireerd door Afrikaanse maskers."

"Aanvankelijk was mijn werk realistisch, daarna heb ik me gestort op het abstracte expressionisme en nu zit ik een derde fase: een huwelijk tussen het abstracte en het figuratieve. Maar altijd weerkerend is de aanwezigheid van sterke kleuren, een van de kenmerken van het abstracte expressionisme. De weg om er te geraken, het avontuur en de ontdekking zijn even belangrijk als het resultaat. Het is een leerschool zonder einde. Als ik schilder, speelt ook bijna altijd een enscenering. Ik vertel een verhaal, dat iedereen op zijn manier mag invullen. Want iedereen heeft zijn eigen geschiedenis. Ik hou ook van afwisseling, verandering. Mijn kunst moet bewegen."

Van Gogh
Nochtans is de leerschool die Miluka heeft doorlopen heel klassiek. "Het Albanië van nu is een parlementaire democratie, het Albanië van mijn jeugd was dat van een dogmatisch totalitair regime. Een van de laatste communistische bolwerken, zo goed als helemaal afgesloten van de rest van Europa. Vrijheid, eigen keuze, het uitleven van je verbeelding: je moest er niet aan denken. Op de kunstschool was al wat rook naar hedendaagse kunst dan ook taboe. Anderzijds moet ik toegeven dat de opleiding top was wat betreft techniek en oog voor detail."

"Ik heb ook het geluk gehad op het juiste moment geboren te zijn. Toen ik 19 was, is de Albanese dictatuur ten val gekomen. Plots kon alles wat voorheen niet kon. Die herwonnen vrijheid stond me toe te experimenteren, te ontdekken. Van Gogh bijvoorbeeld. Het lezen van Lust for life, Irving Stones biografische novelle over Van Goghs leven, blies me van mijn sokken. Het was een enorm opwindende tijd. Alsof ik na jarenlange opsluiting in een duistere kerker plots het daglicht mocht zien. Picasso, Dalí, Magritte... Vandaar allicht dat invloeden van al die kunstenaars in mijn werk terug te vinden zijn."

"Tegelijkertijd probeer ik mijn eigen stijl te vinden, mijn eigen compositie. Een compositie die wordt ingevuld met een rijk kleurenpalet. Het is ook een beetje als beeldhouwen. De beeldhouwer creëert door weg te nemen, zodat hij de vorm vindt die hij in zijn hoofd had."

Paleis voor Schone Kunsten
Het buitenland was plots ook een mogelijkheid voor de jonge ontluikende kunstenaar. "Het buitenland, dat was Griekenland. Ik deed er een master in de scenografie. Daarna ben ik naar Albanië teruggekeerd om me voort te bekwamen aan de Academie voor Schone Kunsten. In 2003 ben ik naar België geëmigreerd, mijn vader achterna. Die was in 1996 uit Albanië vertrokken om politieke redenen en heeft hier in Brussel mee aan de wieg gestaan van circusschool Esac."

"Dat mijn vader hier een leven had gevonden, speelde mee in mijn beslissing, de bewondering voor het grote kunstverleden van België eveneens. De Vlaamse primitieven, Bruegel, maar ook Magritte, Delvaux, Ensor... Al op de eerste dag dat ik in Brussel ben aangekomen, heb ik het Paleis voor Schone Kunsten bezocht. Het begin van een prachtige ontdekkingstocht. Ik kon van Belgische hedendaagse kunst proeven, maar ook eens in het land van oorsprong werk zien van klassieke meesters die we op school hadden bestudeerd. Het was als het lezen van een roman: je leest, je vormt je een mening en een beeld. Wanneer je dan met de realiteit wordt geconfronteerd, kan dat een ontgoocheling zijn, maar ook een heerlijkheid. Het was het tweede. Magnifiek."

Verwondering is één ding, een plaats zoeken in België, het adoptieland, en in Brussel, de adoptiestad, is iets anders. Als mens en als artiest. Maar dat begint aardig te lukken. "Het leven van een artiest is nooit makkelijk. Waar je ook bent. In Albanië, in de Verenigde Staten of in België. Dat is nu eenmaal de realiteit. Discipline, doorzettingsvermogen, oog hebben voor een opportuniteit als die zich aanbiedt, samenwerkingen opzetten: zonder gaat het amper. Hard werken dus, maar in een aangenaam milieu. Omdat artiesten nu eenmaal open van geest zijn, omdat hier kansen te over zijn voor wie echt wil."

"Ik woon nu samen met mijn broer, die muzikant is. Mijn vader woont in Evere met zijn tweede vrouw. Familie hebben in je adoptiestad, in een vreemd land, het is een zegen. Ik houd ook van het leven in Brussel. Al van bij mijn aankomst werd ik getroffen door de multiculturaliteit, een enorme rijkdom. Allemaal mensen met verschillende roots, allemaal mensen met verschillende dingen te delen. En dat in een betrekkelijk kleine stad. Ik ben nog steeds tevreden dat ik voor België heb gekozen. Een prachtig land, een fascinerend land. Klein, maar altijd weer is er iets nieuws te ontdekken."

Voskopoja
"België zit diep vanbinnen bij mij, net zoals mijn Albanese roots diep vanbinnen zitten. Al ben ik in al die jaren nog niet terug geweest. Ik mis er de natuur wel: ze is prachtig, dikwijls onherbergzaam. Eeuwige sneeuw, een diep azuurblauwe zee. Ongerept, omdat toeristisch Europa ze links laat liggen. Je kunt Albanië zelfs een beetje vergelijken met België: klein maar fascinerend, altijd iets te ontdekken. Zoals bijvoorbeeld Voskopoja. Ooit een welvarende stad in het zuiden waar tussen de 16de en de 18de eeuw maar liefst 24 kerken werden gebouwd, nu niet meer dan een bergdorp. Slechts acht kerken hebben de tand des tijds en het communistische regime overleefd. Maar een van die kerken, Sint-Athanasius, herbergt wel een schat van Byzantijnse kunst, die nu door Fransen wordt gerestaureerd. Surrealistisch eigenlijk, een wonder dat zo'n parel bewaard is gebleven in een land dat vijftig jaar lang religie heeft vervloekt."