De kaart (1): centrum overbemand

In België is de geslachtsratio bij de geboorte 1,04; dat wil zeggen dat er voor elke vrouw 1,04 mannen zijn. Dat verandert met de leeftijd: hoe ouder, hoe lager de geslachtratio wordt. Vrouwen leven nu eenmaal nog steeds langer dan mannen.

In Brussel ligt die geslachtsverhouding anders. Voor het hele gewest is de verhouding 0,94, een vrouwenoverschot dus.

Bekijken we de kaart per wijk, dan zijn er grote verschillen. In de buitengemeenten zijn de vrouwen in de meerderheid. Dat is niet onlogisch, gezien de gemiddeld hogere leeftijd van de bevolking daar.

Opvallender is de hoge geslachtsratio in de centrumwijken. In wijken als Dansaert, Kuregem, Anneessens, Begijnhof-Diksmuide en Stalingrad zijn er minstens 1,15 mannen voor elke vrouw. De wijk Grote Markt spant de kroon, met een verhouding van 1,43. Maar ook in de Europawijk zijn er meer mannen dan vrouwen.

Buiten de centrumwijken is de situatie andersom. In Etterbeek en Elsene hebben vrouwen het overwicht, net als in Ukkel, de Woluwes, Sint-Agatha-Berchem, Ganshoren en de buitenste wijken van Anderlecht en Molenbeek.

Migranten
"Een deel van de verklaring ligt wellicht bij migratiepatronen", denkt sociaal geograaf en professor emeritus Eric Corijn. "De eerste migranten zijn vaak mannen. Die gaan op zoek naar kleine woningen en daarvan zijn er veel meer in het centrum. Het aantal eengezinshuishoudens bedraagt daar officieel 80 procent, terwijl dat gemiddeld 'slechts' 50 procent is."

Corijn wijst erop dat die vaststelling niet enkel voor arme migranten geldt. "Ook bij expats zie je een mannelijk overwicht."

Seksisme
Is er een link tussen de oververtegenwoordiging van mannen in het centrum en seksistisch gedrag, dat vooral in de centrumwijken voorkomt? "Dat is wat hard van stapel lopen", vindt Corijn. "Het gedrag dat je daar ziet heeft meer te maken met andere factoren, onder meer met het feit dat die mannen vaak uit culturen komen waar de vrouw ondergeschikt is en minder in de openbare ruimte verschijnt."

Dat er überhaupt meer vrouwen zijn in heel het gewest is niet per se een Brussels fenomeen. Amerikaans onderzoek wijst uit dat metropolen over het algemeen meer vrouwen aantrekken, en dat zij eerder in duurdere en veiligere wijken gaan wonen, terwijl de mannen in de benedenstad blijven. In de chique Upper East Side in New York wonen bijvoorbeeld twee keer zoveel vrouwen als mannen, terwijl in het armere Queens het omgekeerde het geval is.

Vermannelijking
Voor het hele gewest is er echter een trend naar vermannelijking. In 1991 was de geslachtsratio nog maar 0,89, in 2011 was dat al 0,94. "Dat sluit aan bij een wereldwijde tendens", zegt Corijn. "Hoe meer vrouwen ook op de arbeidsmarkt komen, hoe meer de levensverwachting ook die van de mannen benadert."

Kaartjes maken een complexe stedelijke werkelijkheid soms erg concreet. brusselnieuws.be buigt zich deze week over een aantal exemplaren van de wijkmonitoring, een initiatief van het Brussels Instituut van de Statistiek (BISA).