Dirk Deblieck: 'Molenbeekbashers, stop ermee'

“Anderen vooruit helpen met een enthousiaste ploeg in je rug. Mensen zelfvertrouwen geven, in zichzelf doen geloven. Dat schenkt me oneindig meer voldoening dan werken voor de eigen portefeuille, zoals in de periode van het ter ziele gegaan CyberTheatre.” Dirk Deblieck is algemeen coördinator van het Huis van Culturen en Sociale Samenhang in Molenbeek.

V oor Dirk Deblieck - in de jaren 1980 bijvoorbeeld nog medeoprichter van La Rétine de Plateau, een bruisende ideeëntank voor de promotie van het me­dium film in Brussel - was het afscheid van de privé­sector een sein tot zelfonderzoek.

"Even gas terugnemen, en dan tot het besluit komen dat mijn echte roeping in de openbare dienstverlening ligt. Dat ligt ook in de lijn van mijn diploma. Het was 2002, helemaal was ik er nog niet uit, toen de gemeente Molenbeek me benaderde. 'Zou het u niet interesseren hier een cultuurhuis op te zetten?'"

"Molenbeek. Molenbeek? Ik kende de gemeente amper, ik had er geen enkele binding mee. Toch besloot ik er een kijkje te gaan nemen. Van bij mij thuis, in Woluwe, de metro genomen. Uitgestapt in het station Graaf van Vlaanderen. Van de ondergrond naar de stralende zon. Mooie kantoorgebouwen, aanstekelijke energie door de aanwezigheid van water. Bij de gemeentediensten heb ik kennis mogen maken met een prachtige ploeg, die zich bezighield met initiatieven om Molenbeek te doen opleven. Subsidies zoeken, wijkcontracten opzetten, nieuwe terreinen exploreren voor crèches, voor scholen."

"Ik zag een drive die je in weinig gemeenten zult terugvinden. Met een burgemeester die er voor de volle honderd procent voor ging - en gaat. Tussen de mensen: ik denk niet dat veel burgemeesters van een grote gemeente een keer per week tot 's avonds laat luisteren naar grieven en wensen van inwoners zoals meneer Moureaux dat doet. De dynamiek greep me aan, en ik heb geen seconde meer getwijfeld."

Mensen samenbrengen
Vergeelde foto's voeren me terug naar een tijd dat dochters van de Brusselse bourgeoisie hier in de Mommaertsstraat naar school gingen. De sfeer van toen is een beetje blijven hangen in de ondertussen beschermde site, dankzij een respectvolle restauratie. "In 2003 is het avontuur begonnen. Nu zitten we op deze prachtige plek - nog een bibliotheek, en onze chantierdagen zijn voorbij. Onze eerste drie jaar zaten we langs het kanaal. Toen heb ik een rijk verenigingsleven ontdekt. Klein, groot. Politiek geïnspireerd, niet-politiek geïnspireerd. Efficiënt, minder efficiënt. Met één constante: generositeit, een aanstekelijk engagement. Een grote Vlaamse aanwezigheid heb je hier ook: Foyer, de Vaartkapoen..."

"Samenwerking op gang brengen, overleggen hoe we de kanaalbuurt zouden kunnen opsmukken, met accenten hier en daar: ongemeen boeiend was het. Wat is Molenbeek, waarvoor staat Molenbeek? Wat is mogelijk, wat is niet mogelijk? Met onder meer als resultaat de gekleurde windmolentjes langs het kanaal. Wandelingen of fotowedstrijden organiseren: open je ogen voor de goede dingen, de dingen waar je trots op kunt zijn. Tentoonstellingen met opvoedkundige waarde opzetten, ook. Mensen bijeenbrengen in plaats van ze diametraal tegenover elkaar te zetten."

Het is een man vervuld met trots die me het vertelt, maar ook een man die ongelukkig is. Ongelukkig door de pershetze rond de gemeente. "Zowat heel het jaar door gebeuren hier dingen die het waard zijn gezien te worden. Dingen die in Molenbeek zijn gegroeid. Spijtig alleen dat een groot deel van de buitenwereld het niet wil zien, en alleen maar focust op het negatieve van Molenbeek. Wat er de voorbije weken is gebeurd, dat is weer twee stappen achteruit in plaats van één vooruit. Het doet me pijn dat telkenmale de boel hier links of rechts opflakkert, bepaalde mensen zich geroepen voelen om daar als hyena's op te springen. Dat zijn dan mensen die Molenbeek niet kennen, niet weten wat het is, wat er leeft en wat er zou kunnen leven."

"'Buiten, dat schorremorrie. Buiten!' Het is een discours waarmee ik niet kan leven. Maar ja, slecht nieuws verkoopt nu eenmaal beter dan goed nieuws. Eigenlijk is het ongelooflijk positief te noemen dat de boel nog niet echt is ontploft, gezien de sociale achterstand van al die mensen aan de 'slechte' kant van het kanaal en de torenhoge werkloosheid bij de jongeren. Het blijft - gelukkig - bij klein vuurwerk hier en daar, en helaas wordt dat uitvergroot door de media. Maar dat er dingen wel degelijk werken, dat er bij veel van de mensen hier een positieve drive leeft, het enorme potentieel dat er is, daarover wordt in alle talen gezwegen. En ja, het voelt hier soms te veel aan als een getto, maar dat is nu eenmaal de realiteit waarmee we geconfronteerd worden. Wat doe je eraan? Moet je al die mensen de zee in pleuren? Of proberen we er samen uit te komen?"

"Natuurlijk dat het beter moet. Het basisonderwijs schiet te kort, de nieuwkomers worden niet goed geïntegreerd. Door een gebrek aan middelen. Ook justitieel, en dat maakt dat de delinquentie nog wordt aangemoedigd door een gevoel van straffeloosheid. Er is echt wel een soort marshallplan nodig voor de toekomst van de jongeren hier."

Feeën van het huis
Ondertussen blijven er mensen ijveren om het tij te keren. "Aan ons om de scholen zo goed mogelijk te steunen, ouders, alleenstaande moeders en hun kinderen. Humanisme gebeiteld in het dagelijks leven; geloven dat de mens die voor je staat, de moeite waard is. Met activiteiten voor iedereen van 1 tot 99 jaar, bij wijze van spreken. Met ateliers, spektakels, startklassen om de cohesie binnen de schoollokalen in de hand te werken. In het Frans, in het Nederlands. Een klein Brussels lab. Spijtig is dan ook dat de VGC er nog niet helemaal uit is of ze ons nu al dan niet steun gaan geven. Maar wat niet is, kan nog komen."

"Ondertussen blijven we ons optrekken aan wat er verwezenlijkt wordt. Met als hart onder riem het weergaloze enthousiasme van mijn ploeg. Er wordt veel meer gedaan dan verplicht, er wordt niet op een uur meer of minder gekeken. Het maakt dat we het centrum kunnen openstellen van 8 tot 22 uur, op de zondag na, maar dan zijn er nog geregeld activiteiten. De medewerkers vervullen ook verschillende rollen. Prachtig. Werkmannen die 's avonds barman spelen of de vestiaires bemannen. Onze poetsvrouwen, de feeën van het huis, houden overdag de boel netjes, en 's avonds verzorgen ze de grime voor spektakels, de kostuums, de catering..."

"Onze medewerkers vormen een mooie doorsnede van het multiculti Brussel. Belgen, mensen uit Sicilië, Moldavië, Oekraïne, Marokko natuurlijk, Tunesië... Onze eerste uitdaging is: samenwerken ondanks de cultuurverschillen. Discussiëren, luisteren, uitleggen. Geven en nemen, een kwestie van respect. Dat is niet evident, een inspanning van elke dag, maar als wij het kunnen, dan moet het ook op groter vlak mogelijk zijn."

"Er zijn te weinig plekken als deze. Plekken waar je allemaal kleine dingen ervaart waardoor je zegt: 'Het is toch de moeite.' Ik heb het geluk van de familie uit in een huis te wonen, iets wat anders onbetaalbaar zou zijn. In Woluwe dan nog, een bevoorrechte gemeente. Maar ik slaap daar en leef hier. Overdag, 's avonds, zelfs 's nachts. En wie me espèce de gauche caviar wil noemen, die moet dat zelf weten. Het raakt mijn koude kleren niet."