Dirk Van Erps, Europees ambtenaar: ‘Je voelt je nooit alleen’

“Dat getuigschrift van de kathedraal van Compostela brengt je niets op – ja, een volle aflaat. Maar wat die pelgrimstocht me wél heeft opgeleverd is een vreugdevolle ervaring, die ik mijn leven lang zal meedragen, van geborgenheid, zich één voelen met de wereld, te kunnen leven buiten de tijd. De rijkdom van luisteren naar mensen ook, naar hun zorgen en vreugden. Horen en gehoord worden.”

Brusselaar Dirk Van Erps wandelde van Etterbeek naar Santiago de Compostela. 2.650 kilometer naar de plek waar volgens de overlevering de stoffelijke resten van de apostel Jacobus begraven liggen. "Meegaan in een duizend jaar oude traditie is voor een stuk iets dat jezelf overstijgt."

"Niet dat ik geloof dat Sint-Jacobus daar ooit is geweest, maar dat is van geen enkel belang. Doordat zoveel mensen er die betekenis aan hebben gegeven en nog geven, wórdt Santiago ook werkelijk de laatste rustplaats van Sint-Jacobus, al is het dat in werkelijkheid allicht niet. Het belaadt de plek met symboliek en dat is wat telt. Net zoals ik dat in Lourdes heb gevoeld - waarvoor ik een omweg van 200 kilometer heb gemaakt -, of in die kleine, meestal verlaten romaanse kerkjes onderweg."

Hocus pocus
"Het hocus-pocusgedeelte van de godsdienst heb ik op mijn tocht achter mij gelaten. Dat er een God is, is bij mij gebleven en dat zal ook altijd bij mij blijven. Het geloof dat al die mirakels in de Bijbel ook echt gebeurd zijn niet. Maar ik heb veel respect voor mensen die geloven dat het allemaal is gebeurd. Ik ga daar zeker geen grote uitspraken over doen."

Het niet blind meegaan in wat voor anderen de waarheid is en tegelijk respect voor anderen, het tekent de gelovige in Dirk Van Erps. "Voor mij is het belangrijkste wat ikzelf in mijn geloof vind: de geborgenheid. Dat je gedragen wordt door iemand die je God kan noemen. Je bent eigenlijk nooit alleen en dat maakt deel uit van een grondvertrouwen, van een kracht binnenin die er is als je ernaar zoekt. Dat is één. Het andere is dat het ook een ritueel inhoudt. Elke mens heeft behoefte aan rituelen, denk ik, omdat rituelen in hun symboliek overstijgend zijn. De wekelijkse mis dus en dan zeker de misviering zoals ik die op mijn tocht in Spanje en in Frankrijk heb mogen beleven. Die is sterker op de traditie geënt dan hier, nog met misdienaars, met wierook, orgelmuziek en gregoriaanse gezangen. Vooral in Spanje is het mij opgevallen dat de priesters, jong of oud, vasthielden aan een traditioneel missaal."

"Geloof is belangrijk voor mij, geloof is belangrijk voor zeer veel andere mensen. Het creëert gemeenschap. Dat heeft op zich al ongelooflijke waarde, belangrijk genoeg om het mee te helpen overdragen naar de volgende generatie. Want ik vrees een beetje dat onze cultuurgemeenschap, omdat ze het geloof niet meer actief meedraagt, ook die hele achtergrond kwijt raakt. Dat zou een ongelooflijk verlies zijn, de boodschap van Jezus is te waardevol om verloren te laten gaan. En ik zou het voor de maatschappij heel erg vinden als we hier in België over honderd jaar naar christelijk geïnspireerde schilderijen kijken zoals nu Japanners bij het bezoeken van onze kerken dat doen. Die iets moois zien, iets interessants, zonder te weten wat het is. Hopen maar dat men het beseft voor het te laat is. Maar het is niet eenvoudig om geloof - wat altijd een oproep tot verandering is - door te geven in tijden dat het materieel niet slecht gaat. Want de mensen hebben het in die omstandigheid niet nodig. Denken dat ze het niet nodig hebben."

Twijfel
"Of ik al ooit heb getwijfeld aan mijn geloof? Natuurlijk. Maar nooit erg lang; ik ben altijd een erg gelukkige gelovige geweest. Al weet ik dat ik nooit zal kunnen bewijzen dat God bestaat. Soms ben ik zelfs zo ver dat ik denk dat het eigenlijk niet belangrijk is of men nu gelooft of niet, dat wat telt de steun is die het geeft. Ik kan ook zeer goed mensen begrijpen die zeggen dat ze niet geloven. Ik heb vrienden die niet geloven, maar wij vinden ons wel rond dezelfde zaken. Dat creëert eveneens gemeenschap, los van de vraag of er al dan niet een god is."

"Ik denk ook dat het moeilijker is bewust niet te geloven dan het geloof te omarmen. En dan heb ik het niet over de a- of antitheïsten, want die hangen op de keper beschouwd zelf ook een geloof aan. Ik heb het over de echt overtuigde niet-gelovigen, die niet de behoefte hebben om zich af te zetten tegen de gelovigen, die louter en alleen zeggen: er is niets. In mijn ogen is het moeilijker dat te geloven dan dat er iets is. Geen enkele illusie hebben dat er iets is dat zin geeft aan je bestaan, buiten de zin die je er zelf aan geeft. Dat er niet een voorbeeld is dat je kan of moet volgen, dat je alles zelf moet vinden. In de plaats van je simpelweg aan te sluiten zoals ik het doe: ik geloof in God, wat God ook moge zijn. Ik kan het ook beter vinden, denk ik, met overtuigde niet-gelovigen die toch zin vinden in het leven dan met gewoontedieren onder de gelovigen, die gewoon maar meedoen en denken dat zij de waarheid in pacht hebben. Ik ben dus hoe langer hoe minder fundamentalist geworden, hoewel ik hoe langer hoe meer waarde ben beginnen te hechten aan traditie."

Gedoopt met de sint-jakobsschelp
Traditie heeft de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela al eeuwen.

"In het midden van de jaren tachtig heb ik er voor het eerst van gehoord en ik dacht: ik ga dat later ooit eens doen, al die pelgrims achterna. Als ik met pensioen ga. Zoals zoveel mensen na hun pensioen de dingen zullen doen die ze willen doen, omdat ze er eerder geen tijd voor hebben. Dat ik die droom vroeger heb waargemaakt, heeft niets te maken met een geloofs- of midlifecrisis. De reden was: ik ben gelovig, maar ik ben wel iemand die meer over God spreekt dan met God. Dus wilde ik eens drie maanden proberen wat meer te bidden en ook het Nieuwe Testament helemaal door te lezen. Wat ik ook heb gedaan. Bidden ging hoe langer hoe beter, het is nu eenmaal iets dat je moet leren. Gebeden voor de familie, vrienden, collega's, mensen die gevraagd hadden het voor hen te doen. Van het moment dat ik 's morgens het zoveelste dorp uit was, was ik daar een uur of twee mee bezig. Zeer gelukkige momenten waren dat. Ik had me bovendien voorgenomen na mijn terugkomst proberen te blijven de rozenkrans te bidden. Dat is door de realiteit van elke dag achterhaald, net zoals er niets terecht is gekomen van niet opnieuw overtollige kilo's aan te kweken. Maar de vreugde dat te hebben kunnen en mogen doen, draag je als mens voor altijd mee."

"De tocht is er ook van gekomen omdat de omstandigheden er zich voor leenden. Van mijn spaarboekje kon het, als ambtenaar bij de Europese Commissie op het Directoraat-Generaal Concurrentie was verlof zonder wedde krijgen geen probleem. Mijn zoon, Joachim, was dertien, bij hem hoefde ik ook niet elke dag te zijn; mijn ouders zijn nog in goede gezondheid, dus evenmin een zorg. En het mocht van Ute, mijn vrouw, die ik tijdens mijn studie aan het Europacollege in Brugge heb leren kennen en die het haar vertrouwde Nürnberg heeft achtergelaten om samen met mij een leven op te bouwen in Brussel. Zij is voor mij de echte heldin van de tocht geweest. Uiteindelijk moest zij er thuis voor twee zijn, drie maanden lang. Daar ben ik haar zeer dankbaar voor."

"Op 1 maart 2009 ging mijn verlof zonder wedde in, op 8 maart 2009 ben ik vertrokken. In de Sint-Antoniuskerk, aan de Chasse in Etterbeek. Ik heb daar om tien uur tijdens de hoogmis de pelgrimszegen ontvangen in de kapel, die per uitzondering helemaal vol zat met vrienden en kennissen, daarna ben ik vertrokken. Voor een tocht van zelfontdekking en het het ontdekken van anderen. Soms hard, altijd mooi. Mooi bijvoorbeeld was het moment dat ik een kerk binnenging waar een doop aan de gang was en waar de vijfjarige Sony gedoopt is met mijn jakobsschelp. En ik kan het alleen maar aanraden. Je hoeft zelfs helemaal niet gelovig te zijn om op pelgrimstocht te gaan. Er is ook niets of niemand die zegt hoe een ware pelgrim zich hoeft te gedragen. Dat maakt ieder voor zichzelf uit. En de zin die je aan je tocht wil geven maakt je eveneens zelf uit."

-----------------------
Meer over de pelgrimstocht van Dirk Van Erps vindt u op www.everberg.tk (jaar 2009).