Dood van Guineeërs Yaguine en Fodé na 20 jaar herdacht

Twee tienerjongens, doodgevroren in het landingsgestel van een Sabenavliegtuig. Op 2 augustus 1999 schopte de dood van Guineeërs Yaguine Koita en Fodé Tounkara de Belgische overheid een geweten. Riet Dhont van de vzw Vriendschap zonder Grenzen ging de familie van de jongens opzoeken in Guinée. "Europa blijft een droomwereld voor de jongeren uit Conakry."

Ze waren voor het laatst gezien op 28 juli door Yaguines vader in de Guinese hoofdstad Conakry. Pas vijf dagen later vond een technieker in Zaventem beide jongens terug in het landingsgestel van een Airbustoestel van Sabena. Gestorven aan onderkoeling en zuurstoftekort, terwijl ze op zoek waren naar een nieuw leven in Europa.

Vrijdag is het exact 20 jaar geleden dat de 14-jarige Yaguine en zijn 15-jarige vriend Fodé werden aangetroffen in Brussel. Er volgt daarom een herdenking om 14.30 uur in de parochiezaal in de Steenstraat, vlakbij het stadhuis. Maar eerder deze week werden de jongens al herdacht in hun land van herkomst. De vzw Vriendschap zonder Grenzen trok naar Guinee en sprak met de familie van Yaguine en Fodé.

“Ik heb nu maar ervaren wat het voor de familie heeft betekend dat wij de jongens naar daar hadden gebracht”, vertelt Riet Dhont van de vzw Vriendschap zonder Grenzen. Dhont, intussen actief bij PVDA, was in 1999 één van de voortrekkers om de Guinese jongens in hun eigen land te begraven. De vzw overtuigde de Belgische staat uiteindelijk om beide lichamen te repatriëren.

Hoe gaat de familie vandaag om met het verlies van hun zonen?

Dhont: “Het blijft dubbel. Enerzijds hebben ze de dood van hun kinderen nog altijd niet verwerkt, omdat het onderzoek hen nooit duidelijk heeft gezegd wat er exact is gebeurd. Onze ontmoeting met de ouders zorgde voor een enorm catharsis-moment: door ons over hun zonen te vertellen, konden ze konden hun rouwproces verderzetten.

“Anderzijds zijn ze bang dat andere jongeren vandaag nog zouden vertrekken naar Europa. Ze zien ook dat de grenzen toe gaan en dat het gevaarlijk is.”

Kennen die jongeren het verhaal van Yaguine en Fodé vandaag nog?

“Zeker, we zijn onder andere een school gaan bezoeken waar enkele jongeren een toneelstuk hadden gemaakt van het verhaal. Fodé had een liefje toen hij vertrok. Dat was natuurlijk een gewone tienerjongen. Dus in het toneelstuk werd bijvoorbeeld nagespeeld hoe hij afscheid nam van zijn liefje. We zagen ook hoe de jongens in het vliegtuig kropen. Allemaal heel emotioneel, zeker omdat hun ouders mee waren aan het kijken.

"Maar toch, uit de gesprekken die we hadden met de jongeren van Conakry is duidelijk gebleken dat Europa een droomwereld blijft. In Guinee zijn er nog altijd weinig vooruitzichten."

De jongens hadden destijds een brief op zak waarin ze vroegen om meer steun voor Afrika. Is de economisch situatie in Guinee de voorbije 20 jaar enigszins verbeterd?

“Ik ben zelf pas dit jaar voor het eerst naar Guinee geweest, maar door met de mensen te praten heb ik wel een zicht op wat er allemaal is veranderd. Eigenlijk is de situatie nu nog moeilijker dan toen. Conakry is op enkele jaren uitgegroeid tot een stad met 3 miljoen inwoners, waardoor je met overbevolking zit. Iedereen zet een cabane op waar die maar wil en de informele economie overheerst.

“Het meest wraakroepende vind ik dat Guinee één van de rijkste landen ter wereld is qua grondstoffen, maar dat het wel op de vierde plaats staat op vlak van armoede."

Wat willen de mensen met wie u sprak dat er verandert?

“De jongeren in Guinee eisen werk en goede scholen en willen dat de corruptie stopt. Er is nu wel een stap in de goede richting gezet doordat multinationals in de mijnbouw 15 procent van hun winst in een staatsfonds moeten storten. Dat wordt dan herverdeeld onder de bevolking.

"Er blijft enorme argwaan of dat geld wel goed terecht zal komen, maar de druk op de regering neemt alleszins toe. Een aantal moeders die hun zonen verloren op de Middellandse Zee of in Libië erkennen ons werk heel sterk. Ze voelen dat we verder werken aan een waardig, humaan opvangbeleid.”

Vanmiddag spreekt Riet Dhont over haar ervaringen in Guinee op de herdenking in de Steenstraat.

Guinee staat nog altijd in de top 5 van asielzoekers in ons land. In de eerste helft van dit jaar klopten al 571 Guineeërs aan bij het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen. Sinds 2015 is Guinee een partnerland voor Belgische ontwikkelingssteun.