Alhoewel het elf keer groter is, heeft Finland niet eens de helft van het aantal inwoners van België. Het Fins Cultureel Instituut probeert daar met vier man wat aan te doen. "De 150ste verjaardag van Sibelius is het geknipte moment om de cultuurcontacten tussen beide landen aan te zwengelen", zegt kersvers directeur Aleksi Malmberg.
Fins Cultureel Instituut: 'Brusselse artiesten krijgen veel meer kansen'
Z oals vele Finnen heeft Aleksi Malmberg (°1980 in Espoo) zijn jeugd en studies in Helsinki doorgebracht. “Ik wou eerst viool studeren, maar eindigde als musicoloog aan de Helsinki University,” bekent hij in het Fins Cultureel Instituut voor de Benelux, dat in 2015 tien jaar onder die naam in Brussel zit. ”Nadien volgde ik nog Economie en trok voor één jaar naar Parijs, waar ik sociologie en Frans studeerde. Dat was mijn eerste reis naar het Zuiden.”
“Ik herinner me dat ik werd afgehaald aan de luchthaven. In Parijs ervoer ik meteen een cultuurschok. De allereerste avond wou ik uitgaan en had het uitgaansblad Pariscope gekocht. In Helsinki valt wel wat te beleven, maar toen ik die honderd bladzijden in heel kleine druk zag, wist ik niet waar ik het had. Ik begon te lezen om een keuze te maken, maar kwam die avond niet verder dan doorlezen en doorlezen. Om uiteindelijk niet meer buiten te geraken. Zo overweldigend was het aanbod. Naast mijn studies hielp ik het Fins Cultureel Centrum in Parijs met de organisatie van concerten. Dat bleek een goede ervaring. Terug in Helsinki heb ik me dan jaren bezig gehouden met de productie, promo en organisatie van concerten, vooral voor gemeentebesturen, festivals en een orkest. Veel tegelijk eigenlijk, zodat ik kon ondervinden hoe de cultuursector in Finland functioneert. Toen begon ik bij het Helsinki Festival, het grootste kunstenfestival in het Noorden, met The Night of the Arts, urban acts, city events, muziek, dans, theater,... en artiesten die uit heel de wereld kwamen. Allemaal heel inspirerend.”
“Gedurende vijf jaar bleef ik er programmaverantwoordelijke. Vorig jaar hadden we 240.000 bezoekers, met een budget van 4,5 miljoen euro, waarvan een derde van sponsors. Ik vind dat een sterke overheidstoelage in de kunstensector nodig is om de grote diversiteit aan kunsten te garanderen, maar het economische luik mag niet vergeten worden. Het is mijn eerste keer dat ik nu echt in het buitenland werk (Malmberg begon in november in Brussel te werken, red.). Ik voel me nog een bleu, een jonge idealist die het beste uit de kunsten wilt halen.”
Veranderingsgedachte
Malmberg bracht zijn jong gezin mee naar Brussel, en liet zich zoals alle Finnen snel ‘inburgeren’ dankzij de Suomi Klubi, die expats helpt. “Mijn vrouw ontwikkelt researchprojecten voor ‘future internet’ voor de Aalto University; dat kan ze gelukkig van thuis uit in Elsene doen. Ze speelt ook barokhobo op professionele basis, maar daar vonden we hier nog geen afname voor. Ze hoopt nog een lesgever in Brussel te vinden.”
Maar terug naar die ‘cultuurmissie’ die hij zich voorhoudt. “Kunst heeft een significante rol te spelen in de samenleving. In vele opzichten. Neem nu ons nationaal symbool, de componist Jean Sibelius (1865-1957), van groot belang voor de onafhankelijkheidsgedachte (Sibelius haalde inspiratie uit de sagenliteratuur Kalevala, red.). Hij was duidelijk een van de key triggers om Finland te ondersteunen. In die jaren onder de Russische onderdrukking mocht niemand het woord onafhankelijkheid in de mond nemen. Maar je mocht wel concerten organiseren. En dat werd dus de plek waar de Finse elite zich geschouderd voelde rond een gezamenlijke doom en een doel. Daar werd de veranderingsgedachte gevoed en doorleefd.”
“Sibelius kwam trouwens in 1900 ook in Brussel eigen werk concerteren. Het is vast ook dankzij zijn muziek (en andere kunstvormen) dat het nationalisme ‘verklankt’ werd, en dat de onafhankelijkheid van Finland in 1917 mogelijk werd. Van dezelfde orde als de Arabische Lente. Als je het effect van die Arabische Lente analyseert, besef je al te goed het topbelang van kunsten en literatuur. Ik denk dat kunst ook buiten de grote spanningen en de tegenstellingen een belangrijke rol speelt in de maatschappij. Het heeft diepere betekenis. De creatieve industrie is de zevende grootste werkgever in Europa, terwijl iedereen zich focust op de voedingsindustrie en de bouwsector. Ook bewijzen wetenschappelijke studies dat kunstbeleving een positieve invloed heeft op de gezondheid van mensen. Het gaat om veel meer dan om welzijn of een goedgevoel. Niet alleen heeft muziek spelen in een ziekenhuis een positief effect op de pijnervaring, het draagt zelfs bij tot een verkorte opname, doordat de patiënt zich sneller beter voelt. Ik denk dat er in die richting meer oplossingen te vinden zijn om met stressgerelateerde werksituaties om te kunnen. Kunst en cultuur reiken hiervoor zeker een deel van de oplossing aan.”
Dat brengt ons bij de werking van het Fins Cultureel Instituut, dat oorspronkelijk, 21 jaar terug, als een cultuurcentrum in Antwerpen ontstond. “Initieel betrof het een privaat project, van Finnen die begeesterd waren door cultuur in de Benelux. Hun stichting had tot doel om de culturen van beide landen te ontdekken en te bevorderen. Pas nadien zag de overheid dat ‘uitwisseling’ interessant bleek om te promoten.”
Veel projecten
“In het algemeen gaat kunst en cultuur over communicatie, over dialoog en interactie. Het sterft als het niet gevoed wordt. Het verraste me enorm toen ik in Brussel kwam, hoeveel meer kansen artiesten van hieruit hebben. Gewoon al omdat Brussel zo centraal gelegen is in Europa. De artiest heeft het hier makkelijker om te toeren en ’internationaal’ te zijn. De interactie met alle culturele velden wordt vergemakkelijkt door de korte afstanden. Brussel zit op een kruispunt tussen steden, wat veel geld uitspaart. Als je vanuit Finland – een uithoek van Europa – de Baltische Zee overmoet, ben je met inchecktijden voor je vliegtuig snel vijf uur kwijt en 200 euro om nog maar in Brussel te geraken. Tel maar op wat dat voor een individuele artiest of muziekband kost. Terwijl je van Brussel zo naar Parijs of Amsterdam rijdt.”
“Vandaar dat maatschappelijke steun voor een individuele artiest uit het Noorden echt nodig is, al was het om de Europese cultuur in stand te houden. Dàt is hier mijn job. Vandaar dat ik direct contacten heb vernieuwd met Recyclart, Wiels, Flagey, Bozar,... Mensen waarmee we nieuwe projecten willen ontwikkelen. Dit jaar focussen we op drie items. Ten eerste: het hedendaagse circus, dat erg verfrissend is in België en sinds tien jaar ook boomt in Helsinki en daarbuiten. Daarnaast het residentieprogramma voor (video)kunstenaars, met Wiels. En tot slot het herdenkingsjaar van Sibelius, waar België wel wat meer van mag leren kennen. Vooral jonge artiesten, als de folkband Sväng die herwerkingen voor harmonica’s heeft gemaakt van Sibeliusmuziek die op folk is geïnspireerd. Dat zou toch gezien mogen worden. En dan de achterkleinzoon van Sibelius, Lauri Porra. Hij speelt elektrische basgitaar in de Finse heavy metal band Stratovarius en experimenteert met transcripties van muziek van Sibelius. Lijkt me ook zeer de moeite om dit hier te kunnen tonen. Dus zoek ik partners voor de herfst. Verder ook een project rond computernerds die zich 24 uur opsluiten om zich te laten inspireren door Sibelius (eerst te zien tijdens Classical Next in Rotterdam, red.), dat we naar Brussel willen halen. Al start er eerst een tentoonstelling over de componist in Flagey (vanaf 26/2), waar het Muntorkest Sibeliusconcerten brengt. Ik weet, het lijkt allemaal kort dag om dit te organiseren, want ik woon nog maar sinds november in Brussel. Maar ook dat ging snel en lukte (zie kaderstuk).”
Concertenreeks Schubelius (Schubert/Sibelius) door het Muntorkest in Flagey op 26 en 28/2 en 5/3. Info: www.demunt.be
BDW in gesprek met ...
Lees meer over: Samenleving , BDW in gesprek met ...
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.