Foyer (3): Op zwemuitstap met vrouwencentrum Dar al Amal

Voor het eerst in mijn leven ga ik op reportage in badpak. Om mij onder te dompelen in de activiteiten van het vrouwencentrum Dar al Amal had ik zelf veeleer gedacht aan een multicultureel kookatelier of een workshop over het opvoeden van kinderen waar ik zeker ook iets zou opsteken. Maar coördinatrice Yacine Sangara dringt aan: “Ga mee zwemmen, dat is het gezelligst van al. Het gaat er bijna net zo ontspannen toe als in de hamam!”

Net als bij veel andere activiteiten van de Foyer is ook hier de leuze 'grenzen verleggen'. Onder leiding van zwemlerares Thérésia Masyn en vrijwilligster Annemarie Haverkorn wordt er gezweet en gezwoegd. Of je nu twintig of vijftig bent, het is nooit te laat om te leren zwemmen en zo je conditie op peil te krijgen.

Voor wie de weg naar het zwembad in het Jan-van-Ruusbroeckollege niet zelf vindt, is de plaats van samenkomst Dar al Amal, een onopvallend huis in de De Ribaucourtstraat in Molenbeek. Aan het grote prikbord in de gang hangen allemaal krantenknipsels over activiteiten waarmee Dar al Amal al het nieuws heeft gehaald, zoals joggen of fietslessen in het Warandepark. Dit is niet zomaar een ontmoetingscentrum om te komen palaveren, al gebeurt dat zeker ook. Voor vele vrouwen die pas op volwassen leeftijd in België zijn terechtgekomen, is dit huis de eerste stap naar de buitenwereld. Een eerste stap naar 'emancipatie', in vakjargon vertaald.

Daarna zijn er nog veel stappen. Een daarvan is leren zwemmen. Een gezonde sport bij uitstek, maar veel vrouwen die uit andere landen komen, kunnen er niets van. "In Marokko speelden we in de zee, we zwommen niet," leggen enkele Marokkaanse deelneemsters uit. Daar staat zwemlerares Thérésia niet van te kijken. Zelf heeft ze ook pas op haar 29ste leren zwemmen, want ze is de zeventig al voorbij en toen ze klein was, leerden de meisjes in België ook niet zwemmen. Dat Thérésia een jaar later al het Kanaal overzwom en al gauw alle mogelijke Bloso-diploma's voor zwemmen en redden op haar palmares had staan, doen niet velen haar na. Maar ze heeft engelengeduld met de vrouwen van Dar al Amal die zich hebben voorgenomen te leren zwemmen. Ze gaat er prat op dat het bij al haar leerlingen al is gelukt. "De beste zwemsters stel ik altijd voor om een opleiding tot redster te volgen. Een extra redster voor onze groep zouden we wel kunnen gebruiken. Maar de meesten laten die kans helaas liggen omdat ze dat samen met mannen moeten volgen."

Daar wringt het schoentje voor de meeste vrouwen uit de zwemgroep van Dar al Amal. Gewoon naar een openbaar zwembad gaan is geen optie als je niet zonder hoofddoek gezien wilt worden door een man, of die nu zwemt, in de cafetaria zit of redder is. Voor andere activiteiten is het publiek van Dar al Amal gevarieerder, maar de zwemsters zijn grotendeels Marokkaanse vrouwen met een hoofddoek. "Zo is dat als je een hoofddoek draagt," legt een van de jongere vrouwen uit, "dan toon je je niet in je zwempak." Ze wil zeker zijn dat onze fotografe geen foto's van haar maakt. Ik zeg haar maar, naar waarheid, dat ik ook liever niet poseer in badpak.

Aquagym en -buikdans
De hele groep begint met een halfuurtje pittige aquagym. Een beetje buikdansen in het water sluit het onderdeel af. Daarna worden de beginners apart genomen voor het aanleren van schoolslag, terwijl de gevorderden lengtes zwemmen ter voorbereiding van hun diploma 25 of 500 meter schoolslag of crawl.

Houba haal je zo uit de groep als een van de beste zwemsters. Ze lijkt helemaal in haar element in het water, en toch kon ook zij vier jaar geleden nog niet zwemmen. "Het ging bij mij wel snel. Na drie lessen had ik het zwemmen al beet. Daarna heb ik via Dar al Amal ook mijn rijbewijs gehaald, en nu ben ik aan het fietsen." Intussen is ze ook bezig met een opleiding tot kleuterleidster.

Ik kan alleen maar bewonderend naar al die zwemsters kijken. Hoe ze het opbrengen om elke week van Molenbeek naar Laken te reizen om in de afgesloten cocon van een schoolzwembad buiten de schooluren eindelijk te leren zwemmen. "Jullie zijn de generatie vrouwen die met veel pijn en zelfopoffering de huidige generatie op weg heeft gezet," hoor ik Loredana Marchi tot deze vrouwen zeggen tijdens een vergadering met documentairemaakster Hadja Lahbib, dochter van een van de habituees van Dar al Amal. Ook voor deze documentairemaakster, die vindt dat de generatie van haar moeder te weinig aan het woord komt in de media, is het niet vanzelfsprekend om vrouwen te vinden die voor de camera iets over zichzelf willen vertellen. Misschien kan niet alles verteld worden, maar moet je soms gewoon samen dingen doen om elkaar aan te voelen.

"Kom nog eens meezwemmen," wuiven enkelen me uit. Ik voel me gevleid.