Giovanni Cascone: 'Van niemand en iedereen'

“Brussel is een no man’s land, een niemandsland. Van niemand en iedereen, dat past perfect bij de nomade die ik ben.” Giovanni Cascone is expert in gezondheidszorg, tekenaar en schrijver. Een outsider artist: zijn kunst bedrijft hij naast zijn professionele bezigheden, zonder er een opleiding voor genoten te hebben.

Hij heeft in zowat dertig landen gewerkt, Giovanni Cascone. Dat hij zich nomade noemt, is met recht en reden. Een roep naar vele buitenlanden, die deze zoon van Napels pas laat heeft beantwoord.

“Na mijn studies klinische biologie ben ik al snel beginnen te werken. Ik ben ook al jong gehuwd en vader geworden. Van een dochter en een zoon. Volgden nog studies epidemiologie, geïnteresseerd als ik was in gezondheidszorg in de brede zin van het woord. Pas op mijn 37ste heb ik besloten om mijn horizon te verbreden. Om verschillende redenen. Ik wilde nieuwe uitdagingen, andere culturen opsnuiven, een huwelijk achterlaten dat niet meer werkte.”

Het internationaal samenwerkingsprogramma van het Italiaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken was de boei die Cascone kreeg toegeworpen.

“Zo ben ik in Swaziland terechtgekomen. Afrikaans koninkrijkje, ingesloten tussen Zuid-Afrika en Mozambique. Een contract van twee jaar. Voor mij was het een test om te zien of het dat was wat ik werkelijk wilde. Ik was er verantwoordelijk voor het op punt stellen van de werking van de drie ziekenhuizen die het minilandje ‘rijk’ was. Er waren slechts enkele gekwalificeerde binnenlandse dokters, 80 procent van het medisch en paramedisch personeel was buitenlands.”

“Swaziland zelf was als een paradijs tussen het door Apartheid verscheurde Zuid-Afrika en Mozambique, waar een burgeroorlog woedde. Van misdaad was amper sprake, ik woonde in een villa waarvan ik de deur nooit op slot heb moeten doen. Sedertdien is het daar bergaf gegaan. Aids, misdaad, steeds meer protest tegen de almacht van de koning.” Cascone wilde zijn expertise ten dienste stellen van ontwikkelingslanden.

“Na die twee jaar in Swaziland heb ik besloten om bijkomende studies te volgen in Londen, aan de London School of Hygiene and Tropical Medicine. Waarna ik nog enkele jaren lang heb samengewerkt met het Italiaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Onder meer in Oeganda en Palestina.”

Openheid en zelfspot
Na bijkomende studies is Cascone met de jaren zijn focus beginnen verleggen op het economische aspect van de gezondheidszorg. Begin jaren 1990 is hij zo voor het eerst naar Brussel gekomen, op zoek naar nieuwe opdrachtgevers. “Waarop ik onder meer op de Fillippijnen heb gewerkt, in Polen, Jamaica, met de Wereldbank en vier jaar voor de Europese Commissie hier in Brussel. Later heb ik mijn focus weer meer naar de Zuiderse hemisfeer verlegd, onder meer twee jaar Egypte. Maar ik besloot wel Brussel als een uitvalsbasis te behouden. Een plek waar ik steeds terecht kon.”

“Ik ben echt wel gehecht aan Brussel. Een eiland binnen een land, dat van niemand en iedereen is. Brussel meet zich geen sterke identiteit aan – in tegenstelling tot Antwerpen en Luik, de twee andere grote steden van België – en dat is goed zo. Perfect voor de ontwortelde mens die ik ben, de nomade. Ik voel me hier zelfs beter thuis dan in Italië. De openheid inspireert me als kunstenaar; de kosmopolitische dimensie van Brussel is een logisch gevolg van haar verdraagzaamheid.”

Haiku-Bags
Op tafel in Cascones ruim en smaakvol ingericht appartement, hartje Brussel: een boekje, Haiku-Bags. “Schrijven én tekenen maakt al lang deel uit van mijn leven. Schrijven: onder meer speeches voor Europese Commissarissen, rapporten, journalistiek werk voor Italiaanse kranten. Zo heb ik onder meer de Australische bevelhebber van de Blauwhelmen in Cambodja geïnterviewd, toen het land onder het beheer stond van de Verenigde Naties. Maar het is steeds vooral schrijven voor mezelf geweest. Poëzie, korte verhaaltjes. Het heeft een rustgevende invloed, omdat het me toelaat om de dagelijkse realiteit los te laten. Al de indrukken die ik opdeed op mijn buitenlandse opdrachten, de gedachten die door mijn hoofd spookten te ordenen. Ordenen, want dat is tenslotte wat schrijven is.”

“Inspiratie is er in overvloed, ik heb ondertussen in zowat dertig landen verbleven. Dingen genoeg om te ontdekken en dan nog vanuit een bevoorrechte positie, niet als toerist. Al heb ik wel toeristische ervaringen met de landen waar ik heb gewerkt. Mongolië heb ik mogen leren kennen, aan de hand van autochtonen: een ongelooflijke ervaring die ik zomaar in de schoot geworpen kreeg. Ik was aan vakantie toe, had niets gepland, kreeg een telefoontje van een studiebureau met de vraag of ik niet geïnteresseerd was in een opdracht als consultant. Twee maanden. Het was werk, maar ik beschouwde het als betaalde vakantie. Een betaalde ontdekkingstocht.”

Belandden zowat alle pennenvruchten van Cascone in de lade van zijn bureau, dan kwam daar in de zomer van vorig jaar verandering in. Met de installatie Haiku-Bags in de LesbroussART Gallery in Elsene. Zakken van karton met daarop telkens een haiku en een tekening.

“Drie jaar geleden ben ik me beginnen interesseren in haiku’s. Een intellectuele oefening om te zien of ik de regel van vijf, zeven, vijf lettergrepen onder de knie zou kunnen krijgen en tegelijkertijd poëzie op papier kon krijgen. In drie talen: Frans, Engels en Italiaans. Ik heb er ook veel boeken over gelezen, essays om meer inzicht te krijgen in de andere dan de metrische regels. Waarop ik heb besloten het wat soepeler aan te pakken, niet strikt de Japanse regels te volgen, te kiezen voor een meer Europese benadering. Met respect voor de traditie.”

“Het begon als een intellectuele oefening, maar gaandeweg heeft de spontaniteit meer en meer overgenomen. Het concept van de Haiku-Bags is er bij toeval gekomen. Ik had een geschenk gekocht voor een vriendin die op het punt stond uit Brussel te vertrekken. In de winkel kreeg ik een anonieme kartonnen zak, een zak die ik besloot een persoonlijke toets te geven. Met een kleine tekening en daaronder een haiku. Op het afscheidsfeestje was zowat iedereen begeesterd door het idee. Waarom maak je er niet meer? En waarom geen tentoonstelling? Ik heb toegehapt, ben opnieuw beginnen schrijven én tekenen. De tentoonstelling van een 50-tal Haiku-Bags was een succes. De tekeningen en haiku’s heb ik vervolgens samengebracht in een boek, waarna ik een uitgever heb gevonden in Marokko.”

“Het was een beetje de fusie van twee activiteiten die ik voor mezelf deed. Het zijn anderen die me in de openbaarheid hebben gedreven. Ik ga nu ook tentoonstellen in Marokko en in de lente in Rome. Tevens ben ik bezig met een nieuw project in dezelfde lijn – tekeningen, gecombineerd met haiku’s. Als alles goed verloopt zal het uitmonden in een tentoonstelling in Brussel in de herfst. Met tekeningen op karton gebaseerd op versierd papier, waarin vroeger sinaasappels werden verpakt en waarvan ik een mooie collectie heb. Meer bepaald Siciliaanse sinaasverpakkingen uit de jaren 1970.”