Journalist Majd Khalifeh: ‘Ik heb nog nooit tien jaar in één land gewoond’

Kunnen liefde en relaties over etnische of religieuze grenzen heen de wereld redden? Van die vraag lag Majd Khalifeh wakker. Aangezien hij al gelukkig getrouwd is, nam hij zijn vrienddocumentairemaker, single, mee op liefdespad in de Arabische wereld. Ze maakten er een docureeks over, ‘Arabische Liefde’, die halfweg is op Canvas. “Ik krijg constant sms’jes van meisjes die me vragen of Senne nog single is.”

W e ontmoeten Majd Khalifeh op de VRT-nieuwsdienst, zijn professionele habitat sinds enkele jaren. Terwijl hij me door de gangen van het omroepgebouw leidt op weg naar een rustige plek, wijst hij naar buiten. Na ons gesprek zal hij verslag uitbrengen van een betoging in Brussel van Koerdische Jezidi’s tegen ISIS in Irak, en nieuwe regenbuien kleuren de lucht alweer dreigend donkergrijs: “Ik ben opgegroeid in de Arabische wereld. ‘Bij ons’ is regen iets goeds. Hier werkt dat na een tijdje toch op je gemoed.”
We nestelen ons in de rode bankjes aan de rand van de drukke nieuwsvloer. Wat opvalt: Majd legt zijn mobieltje, dat het hele interview in stilte zal flikkeren, buiten zijn gezichtsveld. Eén en al aandacht is hij, net zoals hij dat wellicht ook is bij de mensen die hij zelf interviewt. “Als journalist ben ik geïnteresseerd in het menselijke verhaal. Ik spreek graag rechtstreeks met mensen, eerder dan vanop een afstand over een bepaalde bevolkingsgroep of land. Ik werk graag op de buitenlandredactie, omdat ik dagelijks de kans en de middelen krijg om iets meer te vertellen over de Arabische wereld.”

En die wereld kent Majd als zijn broekzak. Hij is geboren in Dubai, opgegroeid in de Verenigde Arabische Emiraten, Koeweit, Syrië, Jordanië, Tunesië en Libië. De scheiding van zijn ouders en de job van zijn vader brachten Majd tijdens zijn jonge jaren op vele plekken. Hij heeft er een vlekkeloze kennis van verschillende Arabische dialecten aan overgehouden.

Thuis
In 1948 ontvluchtten Majds grootouders het toenmalige Palestina vanwege de oorlog en de oprichting van de staat Israël. Tot een jaar geleden was Majd, zoals zovele andere Palestijnen in de diaspora, staatloos; nu heeft hij de Belgische nationaliteit. Hoe dat voelde? “Fantastisch. Voor het eerst in mijn leven had ik een politiek recht. En kon ik gaan stemmen.” Al moet hij zich nog beter inwerken in de Belgische politieke actualiteit, belooft hij zichzelf.

Brussel noemt hij sinds twee jaar zijn ‘thuis’. “Ik voel me hier gelukkiger dan tijdens de acht jaar dat ik in Vlaanderen heb gewoond, ook al heb ik daar meer vrienden. Al is mijn gebrekkig Frans hier nog een hinderpaal voor mijn sociaal leven. Gelukkig kan ik de tramchauffeur in het Arabisch aanspreken (lacht).”

“Mijn roots liggen in het Midden-Oosten. Ik heb nooit in Palestina gewoond, maar de voorbije drie jaren ben ik er wel geweest, onder meer om de documentaire Stateless te draaien. Afgezien van het verdriet dat ik voel door het conflict, ben ik er op mijn gemak.”
Majd Khalifeh volgt vandaag ook als journalist het conflict Israël-Palestina van nabij. “Ik vind dat niet moeilijk, neen, eerder interessant. Uiteraard is het emotioneel triestig voor mij, en niet enkel tijdens een heropflakkering van het geweld. De recente oorlog in Gaza is bij wijze van spreken maar een ‘conflictje’ in het grotere verhaal. Weet je, ik ben geboren in het lijden van het conflict. Door het conflict ben ik 29 jaar staatloos geweest en had ik bijna geen rechten: politieke noch sociale.”

Precies om die reden zocht Majd na zijn middelbaar naar kansen. “Ik kom uit een middenklassengezin. Onderwijs is heilig binnen onze familie. Staatloze Palestijnen krijgen in veel Arabische landen zelden toegang tot publieke scholen of universiteiten. Bovendien wilde ik de legerdienst die Syrië aan Palestijnse vluchtelingen oplegt, ontlopen.”

“Aanvankelijk wilde ik naar Amerika, maar dat bleek ver en niet makkelijk te regelen. Vervolgens kreeg ik Scandinavië in mijn vizier. Maar al snel ontdekte ik hoe koud het daar kan zijn. Uiteindelijk werd het België.”

Aan de KU Leuven studeerde Majd Arabistiek en Islamkunde. “Ik was al vroeg geïnteresseerd in het Oriëntalisme, wilde over mezelf leren vanuit Europese blik. Het was een verademing om kritisch religie en de islam te bestuderen.”

Journalistiek avontuur
Dat hij journalist zou worden, had Majd niet meteen duidelijk voor ogen, ook al haalde hij als zestienjarige al eens zijn pen boven voor een Arabische nieuwssite. “Tijdens mijn universiteitsjaren heb ik voor De vloek van Osama (een programma van Rudi Vranckx, nvdr.) gewerkt. Vertalingen en zo. Daarna had ik het geluk de juiste mensen tegen het lijf te lopen.”

Op de VRT maakt Majd nu naar eigen zeggen deel uit van een team ruimdenkende experten over de Arabische wereld. “Het conflict Israël-Palestina vormt een dilemma voor veel nieuwsagentschappen. Wij vergaderen en discussiëren veel. Wanneer weten we of we goed berichten over de kwestie? Als we van beide partijen reacties krijgen. Ook hebben we onze eigen reporters ter plaatse. Ik volg Arabische nieuwskanalen en ik durf te stellen dat wij een beter en genuanceerder journaal maken dan Al Jazeera of Al Arabiya.”
“Als nieuwsmaker hoef je helaas de vrede niet te maken. Ik zou dat wel willen, maar wij moeten feiten verslaan. En voorlopig zie ik geen serieuze wil tot vrede, noch aan Israëlische zijde, noch bij Hamas. Veel Belgen weten niet dat veel Palestijnen hun eigen onderhandelaars niet vertrouwen; het conflict duurt al 67 jaar.”

Arabische liefde
Van romantiek gesproken: waagt alleen een romanticus zich aan een programma over liefde? “Dat moet je aan mijn vrouw vragen. Maar ik denk wel dat ik een romantische ziel ben, net als de gemiddelde Arabier trouwens. De Arabische cultuur is een romantische cultuur. Op wel honderd verschillende manieren kan je iemand jouw liefde verklaren. Je zegt tegen een vrouw niet zomaar: ‘Ik hou van jou’. Je zegt: ‘Ik zie de nacht in jouw ogen’ of ‘Jouw mond lijkt op de volle maan’.”

“Ik heb mijn vrouw, Rana, ontmoet in Saoedi-Arabië, één van de meest conservatieve landen in de wereld. Vrouwen moeten er een abaya dragen, een lang gewaad dat het lichaam van nek tot aan de voeten bedekt. En in de meeste steden is de hoofddoek verplicht.”
Dat het niet evident blijkt om een Arabische schone voor zich te winnen in een conservatieve en op bedoeïenenstammen gebaseerde maatschappij, blijkt uit de aflevering waarin Majd en Senne Dehandschutter op zoek gaan naar liefde in Qatar. Maar tegelijkertijd tonen de makers dat bijvoorbeeld een boerka niet altijd gelijk staat aan onderdrukking. “Dat is wél zo in veel culturen, maar is niet zo in evenveel andere culturen. Jawel, er bestaan sterke vrouwen met een boerka. Jawel, er bestaan succesvolle managers die een boerka dragen.”

Hoewel de wetmatigheden van televisie streng zijn – in enkele minuten moet je alles verteld krijgen – is Majd tevreden over de storytelling in Arabische Liefde. “Ik geloof dat ik in Vlaanderen nog geen televisieprogramma over de Arabische wereld zag dat gepresenteerd en geïnterpreteerd wordt door zowel een Europese als een Arabische televisiemaker. Dat is onze sterkte.” Majds bezorgdheid is vooral dat westerse verslaggeving de Arabische wereld nog te vaak als één blok voorstelt. “Het gaat over meer dan een half miljard mensen van verschillende etniciteiten, religies en culturen. Weinigen weten dat er tussen de Tunesische en de Belgische cultuur meer gelijkenissen zijn dan tussen Tunesië en Saoedi-Arabië.”

Gelooft hij tot slot dat België, en Brussel, intussen klaar is voor interculturele liefde? “Op straat in Brussel voel ik, ondanks allerlei socio-economische problemen en frustraties, toch een soort harmonie.” Heeft hijzelf hier ooit interculturele liefde ervaren? “Ik had relaties met Vlaamse meisjes, ja. Door privéproblemen zijn die mislukt, al ga ik niet ontkennen dat je door taal- en cultuurverschillen een ander soort relatie opbouwt. Maar als ik nog single was geweest, dan zou ik nog altijd geloven dat ik een intercultureel lief zou vinden. Daarom geloof ik ook zo in ons programma. Al verklap ik niet of het tot een happy end komt.”

Arabische Liefde, Uitgeverij Van Halewyck

De hele reeks nalezen?www.brusselnieuws.be/ingesprekmet