BIG CITY. Wat is het verhaal van de zaak-Peltzer, de moord in de Wetstraat?

De zaak-Peltzer bracht heel wat teweeg in de negentiende eeuw. Ze heeft niet alleen alle ingrediënten van een sappig misdaadverhaal, maar vormde ook de aanleiding voor een wet waar veroordeelden nu nog steeds beroep op kunnen doen.

Daarvoor moeten we terug naar 1870 in het milieu van de Belgische beau monde. De Antwerpse loebas Leon Peltzer heeft een paar misstappen op de teller. Advocaat Guillaume Bernays redt hem van een faillissement.

Na de geslaagde afloop worden de twee goede vrienden, inclusief Leons oudere broer Armand Peltzer. Die vriendschap wordt op de proef gesteld wanneer Armand een affaire begint met Julie Bernays, de vrouw van Guillaume. Wanneer die dat te weten komt, ontzegt hij zijn vrouw alle contact met Armand. De verliefde Armand is hier zo het hart van in dat hij maar één optie meer ziet: Guillaume uit de weg ruimen.

Aangezien zowat de hele Antwerpse bourgeoisie op de hoogte is van de affaire, zou hij snel door de mand vallen. Daarom vraagt hij zijn jongere broer Leon om de advocaat te vermoorden. De jonge Peltzer vertoeft een maand in Le Grand Hotel Britannique aan het Troonplein waar hij een listig plan bedenkt. Hij zorgt voor een vermomming en een locatie voor de misdaad. Zo huurt hij onder een valse naam een huis in de Wetstraat, op de plek waar nu kantoorgebouwen van de Europese Unie staan. Op 6 januari 1882 lokt hij zijn doelwit Guillaume Bernays met een smoes naar het huis. De vermomming moet geslaagd geweest zijn, want Guillaume herkent zijn zogenaamde vriend niet. Bij het binnenkomen is de zaak snel beklonken. Leon schiet zijn slachtoffer vrijwel meteen met een nekschot neer.

Jules Lejeune

Doordat de liefdesaffaire een publiek geheim is, wijst iedereen meteen richting de Peltzers. De politie opent een grootschalig onderzoek, maar voor de menigte is het duidelijk wie de daders zijn. In de straten verschijnt dat zelfs met verf op de muren: 'Zoek Leon! Zoek Armand!'. Uiteindelijk geeft een bevriend dokter de twee aan en wordt er genoeg bewijsmateriaal verzameld.

Het assisenproces wordt internationaal gevolgd. Er komen zelfs speciale edities van kranten over de rechtszaak. De advocaat van de broers is op dat moment misschien wel de bekendste van het land, Jules Lejeune. Al zal zijn expertise niet kunnen verhelpen dat de jury de broers zo goed als unaniem schuldig bevindt en ze levenslang laat opsluiten.

Maar Lejeune belooft beide broers om hen op termijn vervroegd uit de gevangenis te krijgen. Op dat moment is enkel de koning daarvoor bevoegd. Dat koning van dienst Leopold II daar geen oren naar heeft, stuit Lejeune tegen de borst.

Wanneer hij in 1888 minister van Justitie wordt, creëert hij de Wet-Lejeune. Die zorgt ervoor dat de beslissing over voorwaardelijke vrijlating een bevoegdheid van het gerecht wordt. Voor Armand baat het niet meer: hij pleegt een paar jaar na de uitspraak zelfmoord in Leuven Centraal. Ondanks de nieuwe wet komt ook Leon niet voorwaardelijk vrij. Geruchten doen de ronde dat Leopold II hier uiteindelijk een stokje heeft voorgestoken. Voor andere misdadigers wordt de wet vanaf dan wel toegepast, en andere landen nemen hem zelfs over. In de volksmond spreekt men nog steeds over de Wet-Lejeune, die nu officieel de wet voor voorwaardelijke invrijheidsstelling heet.

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City