Kunstenares Hilal Sönmez: ‘Mijn zoon is mijn grootste kracht’

“Hij mag dan nog maar negen zijn, toch is mijn zoontje Baki mijn grootste kracht, mijn bron van energie. Als alleenstaande moeder, als vrouw, als artieste.” Hilal Sönmez is een Turkse actrice en danseres. Ze maakte in 2010 een opgemerkt langspeelfilmdebuut in Turquaze van de Gentenaar Kadir Balcı, naast onder meer Johan Heldenbergh en Charlotte Vandermeersch.

H ilal Sönmez is een vrouw met meer dan één talent. Talent voor koken, bijvoorbeeld, voor smaken. Dat talent heeft ze geërfd van vader, een chef-kok met pensioen. "Mijn broer heeft het, ik heb het. Ik moet bekennen dat ik niet dagelijks aan het fornuis sta, maar als ik me eraan zet, dan is het heerlijk. Het beroep van mijn vader heeft me steeds geboeid, mede omdat het iets artistieks heeft. Het heeft me ook niet lang na mijn geboorte voor het eerst over de landsgrenzen gebracht. Van Ankara naar Kopenhagen, waar vader in de Turkse ambassade ging werken. Veel herinner ik me niet meer van die periode: nog geen vijf was ik toen we terug naar Turkije verhuisden. Wat me wel vaag is bijgebleven, is dat ik er voor het eerst toneel heb mogen spelen, in de kleuterschool. Wist ik toen veel dat acteren zo sterk mijn zijn zou bepalen."

Geen studiehoofd
De echte kennismaking met het Westen liet niet lang op zich wachten: toen Sönmez zeven was, verhuisde de familie naar België, waar vader weer in de potten van de Turkse ambassade mocht gaan roeren.

"We woonden in Ukkel, dicht bij de ambassade, omdat dat moest. Toch was onze jeugd gewoon. Ik ging naar een gemeenteschool, niet naar de internationale scholen zoals de kinderen van de diplomaten. Het was een mooie tijd: samen met enkele anderen stond ik steevast op de eerste rij te springen als er op school een opvoering gepland stond. Gewoon voor de fun. Ook ben ik na een tijd aan klassieke dans beginnen doen, maar in de middelbare school was uit met de fun. Ik had het in mijn hoofd gestoken dat ik later voor arts wilde studeren en koos voor een zware richting. Tot ik me in het vierde jaar aansloot bij de toneelgroep van het atheneum. Dat was een keerpunt: ik begon meer en meer te beseffen dat ik niet echt een studiehoofd heb. Mijn ouders waren er niet echt gelukkig mee dat mijn gedachten meer bij het acteren lagen dan bij wetenschappen en wiskunde. En natuurlijk hadden ze gelijk als ze zeiden dat een artiestenbestaan onzeker is. Maar ik voelde dat dat was wat ik wilde. Dus heb ik me ingeschreven aan Sint-Lukas, richting plastische kunsten, en heb ik daarna nog een jaartje cursussen gevolgd aan het Institut Bischoffsheim."

De artistieke trein was vertrokken. Of toch niet? "Ik was 21, werd verliefd op een jongen, ben naar Turkije gegaan. Helaas heeft de relatie niet standgehouden: nog geen drie jaar later stond ik terug op Zaventem. Met op mijn arm de grootste schat van mijn leven, mijn zoontje Baki. Brussel was een verademing na mijn ervaringen in Turkije: levendig en bruisend, het gaf me een groot gevoel van vrijheid. Nu al weet ik dat ik voor de rest van mijn leven altijd wel een voet hier zal houden."

De val
Brussel was een verademing, maar toch zat Sönmez vol twijfels. "Aanvankelijk heb ik een beetje hier en daar gewerkt, maar ik vond niet echt mijn draai. Ik besefte dat ik mijn leven eindelijk echt in handen moest nemen, dat ik moest doen waarvoor ik in de wieg was gelegd. Dus ben ik begonnen aan een acteursopleiding, aan de privéschool Parallax in Sint-Joost. Het bleek de juiste beslissing: ik had nog maar net mijn diploma in handen of er boden zich al heel snel enkele films aan. In België, in Frankrijk. En uiteindelijk ook mijn rol in Turquaze. Een mooie herinnering, niet alleen omdat in de film de vrouwen sterker zijn dan de mannen."

"Na die draaiperiode heb ik me een tijdlang vooral met Baki beziggehouden, maar nu ben ik alweer tien maanden heel actief aan de slag. Ik heb onder meer het dansen weer opgenomen, waarmee ik lange tijd noodgedwongen gestopt was na een zware val op mijn staartbeen. Dansen doe ik nu in de muziekgroep Tabl-Baz, wat in de Ottomaanse taal, het Osmaans, 'drummer' betekent. We zijn met vier: een drummer, een bassist, iemand voor de geluidsregie en ik. De nummers zijn funky, met ritmes beïnvloed door het Oosten, een heel sterke tranceambiance."

"Daarnaast staat er ook een nieuw langspeelfilmproject op stapel: The Penrose triangle, met in de regisseursstoel Kurt Cammon. Een existentieel drama, waarin ik een vrouw speel die een boek schrijft dat enorm veel losmaakt, over de hele wereld. Het scenario is af, de demo is af, nu nog een goede producent zoeken. En last but not least ben ik bezig met een vriendin een theaterproductie op poten te zetten en zijn er enkele projecten in Turkije, weliswaar in een pril stadium. Als acteur ben je voortdurend aan het werk, zelfs als je op het eerste gezicht niets omhanden hebt. Je kijkt, je observeert, je slorpt op. Je doet het omdat je weet dat het dé bron van acteren is. Het is echt wel mijn leven, wat ik wil doen en blijven doen. En als iets mij raakt, mij aanspreekt, dan spring ik erop. Of het nu dansen of acteren is, het vormt voor mij een geheel. Je moet natuurlijk ook geluk hebben. Op het juiste moment en de juiste plaats de juiste persoon tegenkomen. Het is een mooi bestaan, maar ook een moeilijk bestaan. De financiële onzekerheid is een constante. En nu met de crisis zo mogelijk nog meer: daarvan is de culturele sector een groot slachtoffer. We balanceren op het randje. Maar gelukkig doe ik iets wat ik met hart en ziel kan doen."

De passie voor het creatieve en het artistieke werkt ook aanstekelijk op Baki. "Hij volgt twee uur klassieke dans per week en een uur hiphop. Bovendien verkent hij nog andere artistieke paden: je mag gerust zeggen dat hij in de voetsporen van zijn mama treedt. En hij heeft talent. Zo heeft hij met andere leerlingen van zijn dansschool, Choreart, in december de prelude mogen dansen in 'Het zwanenmeer' door het Moscow City Ballet in het Koninklijk Circus. Hij zal mij overvleugelen, daar ben ik van overtuigd. Ik investeer er ook volop in, om hem alle kansen te geven. Soms zegt hij wel eens dat hij moe is en dat hij geen zin heeft in de les - dat doet elk kind -, maar dan zeg ik hem dat we moeten gaan. Niet zoals mijn ouders vroeger, die, wanneer ik zei dat ik even afstand wou nemen, het allemaal wel goed vonden. Zonder discipline kom je nergens."

Voluit gaan voor een leven als artiest en dan nog eens als alleenstaande moeder een kind grootbrengen, in een grote stad dan nog: het is allerminst vanzelfsprekend. Zeker nu Sönmez' ouders teruggekeerd zijn naar Turkije: ze wonen er nu in een dorpje in een mooie baai aan de Egeïsche kust. "Gelukkig is er nog mijn broer, die me veel helpt. Zo ga ik overmorgen voor een week naar Istanboel en gaat hij op Baki passen. Baki is ook heel flexibel. Neem ik hem mee naar opnamen of castings, dan weet ik dat hij het me niet moeilijk zal maken. En tegelijkertijd is er voor hem de bonus dat hij zijn ogen de kost kan geven."

"Ook het leven tussen twee culturen is interessant voor hem. Ik heb daar ook steeds rekening mee gehouden: toen Baki binnen in mij groeide, sprak ik met hem niet in het Turks, maar in het Frans. 'Wie weet leert hij er iets van.' Hij hoorde toen zo al genoeg Turks van de anderen. Ondertussen verstaat hij goed Turks, hij heeft het onder de knie. Hij spreekt het met mijn ouders wanneer ze hem komen opzoeken en wanneer wij daarheen gaan. Turkije is voor hem het land van de zon, van de vakanties, van verwend worden door de grootouders."

"Zijn grootouders, mijn ouders, zijn me steeds blijven steunen. Ondanks hun twijfels, ondanks hun bezorgdheid. Ik ben hun daar immer dankbaar voor. Ze zien dat ik gelukkig ben met wat ik doe - al is het bestaan van een artiest nog zo onzeker -, en dat stelt hen gerust."