‘Matrassenopstand’ krijgt gedenkplaat in de Marollen

Op de Internationale Dag van de Mensenrechten herdenken Marolliens een belangrijke sociale actie. Tijdens de 'Matrassenopstand' sliepen zestig bewoners een zomer lang buiten om aandacht te vragen voor de slechte staat van hun sociale woningen. Louis-Jean Lernons was één van de initiatiefnemers. "Hij kon het niet verkroppen dat er mensen achterbleven in armoede."

Eind juni, 1989. Zestig inwoners van de Marollen slepen hun matras de straat op uit protest tegen een beslissing van het stadsbestuur. Het schepencollege had een aantal huizen onbewoonbaar verklaard. De bewoners moesten het pand verlaten, en zouden moeten vertrekken uit de wijk voor een andere sociale woning.

In allerijl organiseren bewoners en sympathisanten een vergadering in café de Mascotte, hartje Marollen. De wijk verlaten wilden ze niet: ergens wonen was voor hen meer dan het dak boven hun hoofd. Het betekende ook: op buren kunnen rekenen, een praatje maken op straat of zich samen bekommeren om één van de vrienden als ze die plots niet meer zouden zien.

Algauw ontstond het idee voor de Matrassenopstand. "Ze wilden ons buiten? Dan gingen we naar buiten", herinnert George de Kerchove zich, gepensioneerd advocaat die solidair was met de mensen van de Matrassenopstand. De actievoerders zouden gedurende die uitzonderlijke goede zomer twee maanden buiten slapen, waarna ze hun zin kregen: het stadsbestuur beloofde de buurtbewoners dan ze in hun eigen wijk konden blijven, in opgeknapte sociale woningen.

Herdenkingsplaat

Bijna dertig jaar later plaatst ATD Vierde Wereld, een internationale vzw voor mensenrechten, een herdenkingsplaat voor die actie in hartje Marollen. Die plaat komt op nog geen steenworp afstand van de plek waar de voortrekker van de Matrasssenopstond ooit woonde. Louis-Jean Lernons betrok een klein sociaal appartement in de Samaritanessestraat. De steen komt op de gevel van het sociaal restaurant in diezelfde straat, waar zijn zus Lisette vandaag nog altijd woont. (Lees verder onder de video):

Lisette Lermon hangt een paar grote witte platen aan de muur van het sociaal restaurant. Er hangen foto's en krantenartikels op. "Soixante personnes expulsées sans espoir," kopte La Dernière Heure op 27 juni 1989. Op de eerste dag van augustus vieren ze hun overwinning. "Marolliens mogen blijven van burgemeester Brouhon," schreef De Morgen die dag.

Ze wijst naar de foto van Jean-Paul Carton, die barman was in café de Mascotte, en op aandringen van haar broer zijn fooien gebruikte om te leerde lezen en schrijven. Louis-Jean geloofde in hem en motiveerde hem. Ze mist haar barmhartige broer, die op zijn 68ste overleed aan ziekte, nog elke dag. "Als hij één boterham had, en met vijf personen was, kreeg iedereen éénvijfde. Hij dacht meer aan andere mensen dan aan zichzelf."

Mensenrechten

Het is geen toeval dat de gedenkplaat op de zeventigste verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens wordt geplaatst. "Louis-Jean is een grote figuur voor de mensenrechten," zegt De Kerchove. "Hij was ervan overtuigd dat we niemand in armoede mogen achterlaten. Daarmee sloot hij zich aan bij artikel 1 van die verklaring, waarin staat dat iedereen recht heeft op een waardig leven."

Of de situatie vandaag verbeterd is? De Kerchove betwijfelt het. Hij haalt de resultaten van een onderzoek van de Koning Boudewijnstichtingstichting aan waaruit bleek dat 10 procent van de Belgische bevolking onvoldoende kan lezen en schrijven (bevindingen uit 1990, J.P.).

Bovendien halen heel wat Brusselse gemeentes de quota niet die er zijn voor de verdeling van sociale – en private woningen, kaart hij aan. "Als de politieke wil er is, kan iedereen een fatsoenlijk dak boven zijn hoofd hebben. In plaats daarvan is er een wet in het leven geroepen die mensen die leegstaande panden betrekken criminaliseert."