Ruben Diaz-Plaja, Navo-ambtenaar: 'Brussel verwashingtont'

Ruben Diaz-Plaja werd in Barcelona geboren, maar groeide op in Brussel. Na omzwervingen in Washington, Prishtina en Warschau koos hij opnieuw voor Brussel toen hij bij de Navo ging werken. Hij woont hier graag. Voorlopig. "De stad is er op vooruitgegaan, maar Oost-Europa is dynamischer."

D e 33-jarige Diaz-Plaja werkt als ambtenaar bij de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, waar hij samenwerkingsdossiers opvolgt voor partnerstaten, die geen lid zijn van de organisatie. Hij doet dit al drie jaar. “Ik heb op goed geluk gesolliciteerd en was zeer verbaasd dat ik op gesprek mocht komen,” zegt de Catalaan. Dat hij Brussel kende uit zijn jeugd, was ook mooi meegenomen. “Ik moest er niet lang over nadenken om opnieuw hier te komen wonen.”

Diaz-Plaja’s vader was journalist, zijn Nederlandse moeder kleuterleidster. Als kind woonde hij in Londen, Wenen en enkele keren in Brussel, eind jaren 1980 en in de jaren 1990. Zijn eerste herinnering gaat terug naar de Europese school in Ukkel. “Dat was een zeer exclusieve omgeving die een beetje afgesloten was van de rest van de stad, heel rustig gelegen ook.” De rest van het Brussel uit die periode liet geen onverdeelde indruk na op Diaz-Plaja: “Het stadscentrum was toen ronduit grauw.”

Begin jaren 2000 trok de Brusselse Catalaan naar het Schotse Edinburgh om politieke wetenschappen te studeren. Nadien lokten studies internationale betrekkingen hem naar Bologna, Washington, het Kosovaarse Prishtina en uiteindelijk ook de Poolse hoofdstad Warschau. Hij maakte de heropleving van het voormalige communistische Polen van op de eerste rij mee. “In die landen merkte ik een enorm dynamisme, een wil om het verleden af te schudden, en die verandering voltrok zich in één generatie. Daar wil men meer vooruit gaan dan hier,” zegt Diaz-Plaja. Na Polen volgde dan Brussel.

Meer gelobby
Al zijn omzwervingen hebben Diaz-Plaja de kennis van acht talen bijgebracht: Spaans, Nederlands, Engels, Frans, Duits, Italiaans, Catalaans en Pools. Zelf ziet hij zichzelf dan ook als een wereldburger, die zich goed in zijn vel voelt in de Europese hoofdstad. “Het is algemeen bekend, maar het klopt: niemand bezit Brussel, en Brusselaars zijn ongelooflijk tolerant als je andere talen spreekt en hier een expat bent.” Hoewel de Catalaan zich als Brusselaar omschrijft, sluit hij echter niet uit dat hij mogelijks nog ergens anders kan wonen. “Washington heeft me altijd aangesproken. Alhoewel… Ik merk dat Brussel zich ‘verwashingtont’: het taalgebruik dat ik hier meer en meer hoor, het geïnstitutionaliseerde gelobby van landen, regio’s, ngo’s en bedrijven dat toeneemt, de verankering van de Navo met het nieuwe hoofdkwartier. Zelfs de internationale media die zich hier vestigen zien Brussel stilaan als het Europese Washington. De stad wordt volwassen en speelt mee in de wereld.”

Nu, de Navo-ambtenaar merkt wel dat burgers zijn organisatie, de internationale politiek en het kosmopolitisme in vraag stellen. En hij begrijpt dat. “Niets is eeuwig. De volkerenbond, de voorloper van de Verenigde Naties, bestaat ook niet meer. En het Amerikaanse model wordt in vraag gesteld. Ik maak me geen illusies: Amerika en Europa – eigenlijk vooral Frankrijk – hebben altijd een complexe relatie met elkaar gehad. We zijn familie en delen dezelfde waarden, maar volgens sommige Europeanen zijn de Amerikanen allemaal wapengek, en volgens sommige Amerikanen zijn de Europeanen socialisten. Amerika wordt ook steeds minder Europees, en meer Aziatisch en Zuid-Amerikaans. In Europa liggen de zaken eveneens anders: we zijn altijd streng geweest voor Amerika en voor een Atlantische politiek, denk maar aan Charles De Gaulle, maar dat was nog tamelijk liefdevol en ingegeven door een oprecht eigenbelang dat Europa wilde verdedigen.”

Catalonië
Diaz-Plaja is geïnteresseerd in geschiedenis en filosofie, en neemt de verandering in geopolitieke relaties nogal stoïcijns op. “In de geschiedenis kan je nu eenmaal niets uitsluiten. In de jaren 1990 geloofde iedereen dat de geschiedenis zou stoppen en dat we allemaal ware democraten zouden worden. Dat was idioot. Ik weet nog dat ik in 2001 tegen vrienden zei dat de wereld saai was geworden. Enkele maanden later vielen de twin towers, kwam politiek en geschiedenis keihard terug en werden we wakker. Het goede daaraan is dat er sindsdien opnieuw duchtig gedebatteerd wordt over wat we belangrijk vinden, en dat we opnieuw hard van mening durven verschillen. Lang was er – ook in de internationale politiek – te veel geloof in consensus. Eigenlijk hebben we een hypocriete periode achter ons gelaten, waarin we dachten dat alles in orde was, maar er veel onderhuidse spanning was. Het is beter om die spanning bloot te leggen en van mening te verschillen.”

Mensen zoeken naar een duidelijke identiteit en dat vindt de kosmopolitische Catalaan geen slechte zaak. “Er zijn periodes van kalmte en periodes van omwenteling. We bevinden ons opnieuw in een periode waarin de mensen op zoek gaan naar een romantisch verhaal en een identiteit zoeken. Mensen willen terug rust in een veranderlijke wereld,” besluit Ruben Diaz-Plaja.

“En vraagt u me of ik voor een onafhankelijk Catalonië ben? Nee, eerder voor een federaal Spanje in een federaal Europa, waarin de Catalanen in grote mate hun lot bepalen,” aldus Diaz-Plaja.

----------------------------

De omzwervingen van Ruben Diaz-Plaja brachten hem een liefde voor poëzie bij, in vrijwel elke taal die hij spreekt. "Ik heb weinig tijd om de grote literatuur te lezen, en poëzie geeft me toch mee waar elke taal voor staat. Ik denk bijvoorbeeld vaak in het Engels, de taal waarin ik het best ben, en zo kwam ik uit bij W.H. Auden, die in de jaren 1930 ook over de politieke omwenteling schreef, wat aansluit bij mijn job. In het Spaans daarentegen hou ik van Lorca, en toen ik in Warschau werkte maakte ik kennis met Poolse dichters, zoals de Nobelprijswinnares Wislawa Szymborska."