Steeds meer middenklassers naar de voedselbank: 'Bang om scheef bekeken te worden'

Nog nooit deden er zo veel mensen beroep op de voedselbank. Het zijn niet meer alleen de allerarmsten, maar ook de middenklassers die komen aanschuiven. BRUZZ trok naar het afhaalpunt in Schaarbeek om deze nieuwe bezoekers te interviewen. "Ik heb het gevoel dat ik iets afpak van mensen die het meer nodig hebben."

Vorig jaar deden in België elke maand gemiddeld 177.238 mensen in nood beroep op de voedselbanken. Een recordaantal dat zich voor de rest van 2022 wellicht zal verderzetten door de hoge levenskosten en energieprijzen. De situatie in Brussel ging voorbije maanden van kwaad naar erger. De Sint-Vincensiusvereniging, een vzw die voedselpakketten uitdeelt, maakte deze week een nieuw rapport, dat BRUZZ kon inkijken.

Er werden begin dit jaar ongeveer 34.000 voedselpakketten uitgedeeld, 15 procent meer dan tijdens de coronaperiode. “Wat opvalt is dat er sinds eind vorig jaar nieuwe profielen verschijnen in onze afhaalpunten,” vertelt Frederick De Gryse, algemeen directeur van de Sint-Vincensiusvereniging. “Naast Oekraïners zijn er veel freelancers, alleenstaande moeders, mensen uit de cultuursector en nog vele andere middenklassers bijgekomen.”

BRUZZ ging naar het grootste voedseldepot van de Sint-Vincensiusvereniging in Schaarbeek om er te luisteren naar het verhaal van deze nieuwe bezoekers.

Karel, 54 jaar

Karel is een alleenstaande man van 54. Hij werkte lang geleden in het buitenland, waar hij zijn brood goed verdiende. Hij besloot echter terug te keren naar de hoofdstad. Karel is boekhouder en verdient ongeveer 2.700 euro netto per maand. Door de stijgende levenskosten en torenhoge energieprijzen, heeft hij geen andere keuze dan bij de voedselbank te gaan aanschuiven.

“Ik berekende onlangs wat mijn pensioen zal worden. Dat bedrag bleek niet genoeg om een huur te betalen. Dus besloot ik om een appartement te kopen in Schaarbeek met een lening van 15 jaar,” vertelt Karel aan BRUZZ. “Die lening terugbetalen is financieel al niet evident, maar het zijn de energieprijzen die het moeilijk maken om het hoofd boven water te houden." Maandelijks betaalt hij een hypothecaire lening van 1.400 euro. Zijn nieuwe energiefactuur bedraagt maar liefst 385 euro.

Karel moest zich vorig jaar laten opereren, waardoor hij een tijdje arbeidsongeschikt was. “Na mijn operatie kreeg ik te horen dat mijn gewaarborgd loon voor 60 procent zou worden terugbetaald, wat weeral een zware klap was voor mijn portemonnee." Om de kosten laag te houden heeft Karel zijn auto verkocht en verwarmt hij zijn appartement amper.

Als werkende man schaamt Karel zich dat hij een voedselpakket gaat halen. Hij wil de plaats niet afnemen van de allerarmsten. “Maanden waarop ik het mij kan permitteren, ga ik niet naar de voedselbank, sommigen hebben het meer nodig. Mijn grootste nachtmerrie is dat iemand mij in die rij zou herkennen, ik schaam mij dood”. Het stigma rond armoede is volgens Karel zeer groot, waardoor hij hier met niemand over spreekt.

Marie, alleenstaande moeder

Marie is een alleenstaande moeder van 52 en heeft twee kinderen ten laste. Zij werkt als secretaresse voor een lokaal bedrijf en verdient netto 2.100 euro per maand. Toch heeft Marie in het midden van de maand geen geld meer op zak. Nu haar rekening donkerrood kleurt, heeft ze geen andere keuze dan haar voeding bij de voedselbank af te halen.

“Ik woon in een sociale woning, maar omdat ik een vast inkomen heb moet ik een pak meer betalen dan andere inwoners,” aldus Marie. Maandelijks betaalt ze een huur van ongeveer 1.000 euro, daarbovenop moet ze haar auto op krediet afbetalen, wat 100 euro per maand kost. “En de kers op de taart, de stijgende energieprijzen en levenskosten. Dat is de nagel aan mijn doodskist geweest. Sindsdien leef ik een luxeloos leven: ik eet heel goedkoop, ga niet naar de kapper en koop geen nieuwe kleren,” vertelt Marie aan BRUZZ.

Haar ex-partner verliet haar enkele jaren geleden en betaalt geen alimentatiegeld. Sterker nog, Marie heeft er nog kosten aan over. Haar man reed enkele jaren terug een voetganger aan met zijn wagen, die hem voor de rechter sleepte. De advocaatkosten betaalt Marie nog steeds af.

Ook zij kent een zekere schaamte. “Ik vrees dat ik scheef bekeken zal worden in die rij. Ik ben een werkende vrouw, heb een inkomen, heb alle papieren en toch moet ik naar de voedselbank. Ik heb het gevoel dat ik iets afpak van mensen die het meer nodig hebben,” zegt Marie.

Anton, gepensioneerd

Anton is een gepensioneerde man van 67, met een maandelijks inkomen van 1.600 euro per maand. Hij werkte heel zijn leven lang in een supermarkt, waar hij een netto-inkomen had van ongeveer 2.000 euro. De energieprijzen wegen voor Anton zwaar, waardoor hij sinds enkele maanden naar het afhaalpunt van de Sint-Vincensiusvereninging gaat.

“Jaren geleden ging een lening aan bij de bank, voor mijn toenmalige partner. Ik had destijds geld op mijn spaarrekening, hij niet. Ik ben heel vrijgevig geweest voor die persoon en kocht hem alles wat hij wou. Hij kreeg toen een kind met een vrouw, en besloot om met haar en het kind te gaan samenwonen. Nu zit ik met de gebakken peren” vertelt Anton.

Maandelijks betaalt hij 800 euro terug aan de bank, met daarbovenop een huur van 400 euro. Toch zijn het, zoals veel andere middenklassers, de stijgende levenskosten die ervoor zorgen dat Anton om de twee weken naar de voedselbank trekt. “Vaak krijg ik echter te veel voor mezelf, en geef ik mijn overschot aan de Oekraïners, die hebben het meer nodig dan ik."

Minder schenkingen

"Het aantal middenklassers zal in de nabije toekomst wellicht nog toenemen" zegt Degryse. In het afhaalcentrum in Schaarbeek werden er in de maand mei alleen al 200 pakketten meer uitgedeeld dan in april (van 800 naar 1.000). “Er komen elke maand meer en meer mensen aan onze deur kloppen, het is voor ons moeilijk vol te houden” aldus Cédric Droyers, voorzitter van het centrum in Schaarbeek.

Tegenover de stijgende nood aan voedselhulp staat dat het aantal schenkingen van overschotten uit de voedingsindustrie met 11 procent daalde ten opzichte van 2020. “Grootwarenhuizen schenken veel minder dan in het verleden. Bedrijven kopen meer en meer producten op vraag en minder op voorraad.” aldus Droyers. Hij schat de daling van het aantal donaties op 30 procent, maar hier bestaan geen officiële cijfers van.

“Daarnaast gooien commerciële spelers zoals Too Good To Go (een anti-verspillingsapp, red.) roet in het eten. Supermarkten verkopen liever hun overschot dan het aan de voedselbank te doneren,”. Droyers hoopt op meer donaties aan de voedselbank om de groeiende vraag naar voedselpakketten te kunnen beantwoorden.

De getuigen verkozen om anoniem te blijven. Hun namen zijn bekend bij de redactie.